នៅថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយពីការធ្វើសេចក្តីសន្និដ្ឋានក្នុងរយៈពេលខ្លីមួយ លោក កែវ ចិន្តា ប្រធានតុលាការប្រជាជនបដិវត្តន៍ បានឤនសាលក្រមដ៏វែងមួយមាន៣៦ទំព័រដែលពោរពេញទៅដោយកំហុសគ្រប់ករណី ហើយបានប្រកាសកាត់ទោសប្រហារជីវិតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមទាំងពីររូប គឺ ប៉ុល ពត និង អៀង សារី ដោយកំបាំងមុខ។
សាលក្រមក៏បានប្រកាសបិទផ្លូវឧទ្ធរណ៍ដោយគ្រាន់តែអនុញ្ញាតឲ្យទណ្ឌិត ប៉ុ់ល ពត និង អៀង សារី មានពេល៧ថ្ងៃសម្រាប់ស្នើសុំទៅតុលាការប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជាអនុគ្រោះទោសប៉ុណ្ណោះ។ ឯកសារសាលក្រមនិងការវិនិច្ឆ័យទោស ប៉ុល ពត និង អៀង សារី សុទ្ធសឹងតែត្រូវបានរៀបចំជាមុនយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។
ការជំនុំជម្រះក្តី ប៉ុល ពត និង អៀង សារី ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ គឺជាកិច្ចប្រឹងប្រែងនាំយកអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមឲ្យទទួលខុសត្រូវចំពោះសោកនាដកម្មដែលកើតមានក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ដើមឆ្នាំ១៩៧៩។ ក៏ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគព្រឹត្តិការណ៍ខ្លះបានលើកឡើងថា កិច្ចប្រឹងប្រែងនិងសាលក្រមរបស់តុលាការប្រជាជនបដិវត្តន៍នាពេលនោះមិនបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការពីសហគមន៍អន្តរជាតិភាគច្រើនឡើយ ដោយសារប្រទេសកម្ពុជាជាប់គាំងនៅក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់ដែលកំពុងត្រួតត្រាដោយកងទ័ពវៀតណាម។
លោក ឆាំង យុ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងដូច្នេះថា ៖ «ក្នុងពេលនោះគឺថា ដោយសារបញ្ហានយោបាយ ដោយសារសង្រ្គាមត្រជាក់ គឺថា រដ្ឋកម្ពុជាមិនសូវបានទទួលស្គាល់ទេ ដោយសារថាមានគាំទ្រពីវៀតណាម ហើយជំហរពីសហភាពសូវៀត អ៊ីចឹងមានការបែងចែកគ្នារវាងប្លុកសេរី និងប្លុកកុម្មុយនីស្ដ សង្គមនិយម។ អ៊ីចឹងការប្រឹងប្រែងទាំងប៉ុន្មានគឺថាមិនត្រូវបានអើពើ ឬទទួលស្គាល់ ប៉ុន្តែប្រជាជនបានប្រឹងប្រែងធ្វើដើម្បីរកយុត្តិធម៌»។
ក្រោយមកទៀតគឺនៅឆ្នាំ១៩៨២ និង ១៩៨៣ យុទ្ធនាការប្រមូលហត្ថលេខាពីប្រជាជនតាមក្រុមសាមគ្គីបានធ្វើឡើងនៅទូទាំងប្រទេសដើម្បីធ្វើជាញត្តិដាក់ប្តឹងទៅអង្គការសហប្រជាជាតិឲ្យជួយបង្កើតតុលាការអន្តរជាតិមួយដើម្បីនាំខ្លួនមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមនិងបរិវារមកកាត់ទោសក្នុងពេលដែលពួកគេកំពុងធ្វើសកម្មភាពយោធាយ៉ាងសកម្មប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញនោះ។
លោក ឆាំង យុ បានថ្លែងឲ្យដឹងដែរថា ៖ «រហូតមកដល់ឆ្នាំ ៨២-៨៣ហ្នឹង គេមានធ្វើញត្តិ។ មួយញត្តិហ្នឹងគឺមានប្រជាជន១លាន១សែននាក់ទូទាំងប្រទេសដែលប្រមូលជាក្រុម គេហៅក្រុមសាមគ្គីប្រវាស់ដៃ តាមភូមិ តាមឃុំ តាមក្រសួងហ្នឹង អ្នកខ្លះធ្វើជាក្រុម អ្នកខ្លះធ្វើជាឯកជន សរសេរជាញត្តិដើម្បីប្រាប់ទៅរដ្ឋាភិបាលជំនាន់នោះថា ខ្លួនមានការលំបាកអ្វីខ្លះ បងប្អូនប៉ុន្មាននាក់ស្លាប់ពេលហ្នឹង ហើយអ្នកណាខ្លះជាជនដៃដល់។ ហើយនៅក្នុងញត្តិហ្នឹងមានអត្ថន័យពីរទៀត គឺថាគាំទ្ររបបរដ្ឋកម្ពុជាដែលបានជួយជីវិតប្រជាជន ហើយចុងក្រោយគឺសុំឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិរៀបចំតុលាការកាត់ទោសមួយជាអន្តរជាតិ។ ញត្តិហ្នឹងមានទាំងអស់ ធ្វើឡើងដោយមនុស្ស១លាន១សែននាក់។ បន្ទាប់ពីធ្វើញត្តិហ្នឹងទៅ យើងអាចបោះពុម្ភផ្សាយជាសៀវភៅតូចមួយ បង្ហាញថាបទឧក្រិដ្ឋនេះធ្វើឡើងដោយចិនប៉េកាំង»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ឆាំង យុ មានប្រសាសន៍ថា ញត្តិដែលមានហត្ថលេខាពីមហាជនចំនួន១លាន១សែននាក់នោះ គេពុំដែលបានផ្ញើទៅជូនអង្គការសហប្រជាជាតិឡើយ ហើយបច្ចុប្បន្នញត្តិទាំងនោះត្រូវបានតម្កល់ទុកនៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
លោកមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់បន្ថែមដូច្នេះ ៖ «ញត្តិនេះគឺថា ខាងកម្ពុជាមិនដឹងផ្ញើទៅអ្នកណា? ដោយសារថា ទី១ កម្ពុជាមិនមានអាសនៈនៅអង្គការសហប្រជាជាតិទេ អ៊ីចឹងមិនដឹងជាផ្ញើទៅកន្លែងណា ហើយអ៊ីចឹងក៏គេបានបោះជារបាយការណ៍មួយ ហើយផ្សព្វផ្សាយ តែការផ្សព្វផ្សាយនេះមិនត្រូវបានទទួលយក ដោយសារពណ៌សម្បុររបស់រដ្ឋាភិបាលពេលនោះ អ៊ីចឹងសំឡេងប្រជាជនត្រូវបានកប់។ ហើយទី២ទៀត ពេលនោះអត់មានធនធានផ្ញើផងមិនដឹងជារកលុយពីណា ផ្ញើទៅកន្លែងណា សូម្បីតែការចាប់ផ្ដើមដំបូង ក្នុងការចាប់ផ្ដើមចរចារឿងសន្តិភាពហ្នឹង ខាងកម្ពុជាយើងហ្នឹងអត់ទាន់មានលុយជិះកប៉ាល់ហោះទៅផង ខាងរុស្សីជាអ្នកចេញឲ្យ ថ្លៃអូតែល ថ្លៃអី កាលហ្នឹងស្រុកយើងក្រដល់ប៉ុណ្ណឹង។ អ៊ីចឹងនឹកឃើញថា ក្រដាសយកមកទាំងលានអ៊ីចឹង បើគិតទៅវាអស់រាប់រយគីឡូ បានលុយពីណាផ្ញើទៅ? ទី១ ។ ហើយទី២ទៀត មិនដឹងជាផ្ញើទៅកន្លែងណា ដោយសារថា កម្ពុជាហ្នឹងអត់មានអាសនៈនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ អ៊ីចឹងវាអត់មានអ្នកចាំទទួលអ្នកផ្សព្វផ្សាយ ហើយពេលហ្នឹងខ្ញុំគិតថា រដ្ឋកម្ពុជាបានសម្រេចចិត្តបោះពុម្ពជាសៀវភៅរបាយការណ៍មួយ អ៊ីចឹងវាធ្វើឲ្យសំឡេងហ្នឹងទៅជាសំឡេងនយោបាយ សំឡេងរបស់ប្រជាជន១លាន១សែននាក់ អ៊ីចឹងសំឡេងវាកប់បាត់»។
ឡេង ម៉ាលី ៖ អ៊ីចឹងបានសេចក្ដីថា ញត្តិនោះអត់បានទៅដល់អង្គការសហប្រជាជាតិទេ ? ឆាំង យុ ៖ អត់ដែលសោះ សព្វថ្ងៃនៅការិយាល័យខ្ញុំ ខ្ញុំប្រមូលបានមកទាំងអស់។
ចាប់តាំងពីពេលដែលរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យត្រូវផ្តួលរំលំ ហើយតុលាការប្រជាជនបដិវត្តន៍កាត់ទោសប្រហារជីវិតដោយកំបាំងមុខរួចមក ប៉ុល ពត និង អៀង សារី ក៏ដូចជាមេដឹកនាំកំពូលរបស់ខ្មែរក្រហមដទៃទៀតដែរបានបន្តលាក់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃ និងដឹកនាំកងកម្លាំងឧទ្ទាមរបស់ខ្លួននៅតាមបណ្តោយព្រំដែនខ្មែរ-ថៃវាយប្រយុទ្ធកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ហើយក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ ប៉ុល ពត បានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតយ៉ាងឯកោនៅលើកំពូលភ្នំដងរែកក្នុងស្រុកអន្លង់វែង ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ ដែលជាតំបន់យុទ្ធសាស្ត្រចុងក្រោយបំផុតរបស់ខ្មែរក្រហម។
រីឯ អៀង សារី ដែលត្រូវបានកាត់ទោសប្រហារជីវិតដោយសាលក្រមកំបាំងមុខរបស់តុលាការប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៧៩ដែរនោះ បានទទួលបានការលើកលែងទោសពីអតីតព្រះមហាក្សត្រ គឺព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ នៅឆ្នាំ១៩៩៦ បន្ទាប់ពីបានដឹកនាំកងកម្លាំងទ័ពព្រៃខ្មែរក្រហមរាប់ពាន់នាក់ចុះចូលជាមួយរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញ ដែលការចុះចូលនោះបាននាំទៅដល់ការបាក់បែកនិងដួលរលំទាំងស្រុងនៃចលនាខ្មែរក្រហម។
អៀង សារី បានបន្តរស់នៅដោយមានសេរីភាពនៅមុនពេលដែលអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជាចាប់ខ្លួនជាមួយប្រពន្ធរបស់គាត់ពីផ្ទះវីឡាប្រណីតនាទីក្រុងភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៧។
គួររំឭកឡើងវិញដែរថា តុលាការប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ១៩៧៩ គឺជាតុលាការជាតិនៃរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ក្រោមការត្រួតត្រារបស់កងទ័ពវៀតណាមដែលបានកាត់ទោសប្រហារជីវិតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមកំពូលតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះ គឺ ប៉ុល ពត និង អៀង សារី៕