Xitayning islam hemkarliq teshkilatigha wekil teyinligenliki némidin dérek béridu?

Xitay hökümiti yéqinda islam hemkarliq teshkilatigha bir wekil teyinligen bolup bu toghrida islam hemkarliq teshkilatining resmi tor bétide xewer bérilgen. Xewerde déyilishiche, islam hemkarliq jem'iyitining bash katipi doktur yusuf el-useymin 13-iyun küni se'udi erebistanining jidde shehridiki katibatliq merkizide xitayning se'udiy erebistanda turushluq bash elchisi chén wéychingni qobul qilghan.

Xitayning bash elchisi chén wéyching islam hemkarliq teshkilatining bash katipigha xitayning islam hemkarliq teshkilatigha resmiy wekil teyinligenlikige munasiwetlik bir höjjetni bergen.

Islam hemkarliq teshkilatining tor bétidiki bu xewerde ikki terep islam hemkarliq teshklati we xitay hakimiyiti otturisida oxshimighan sahelerde hemkarliqni tereqqi qildurush toghrisida muzakire élip barghanliqi we her ikki terep oz'ara endishe qiliwatqan bir qatar mesililer toghrisida pikir almashturghanliqini bildürgen. Emma her ikki terepning konkirét zadi qaysiy mesililerde endishe qiliwatqanliqi toghrisida melumat bérilmigen.

Xitayning islam hemkarliq teshkilatigha wekil teyinligenliki némidin direk béridu? xitay musulman dölet emes turuqluq qandaq bolup islam hemkarliq teshkilatigha wekil teyinliyeleydu? islam hemkarliq teshkilati némini közde tutup xitayning wekilikini qobul qilidu? buning Uyghurlargha selibiy tesiri bolamdu?

Biz bu so'allarning jawabigha érishish üchün dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi erkin ekrem we xelq'ara sherqiy türksitan teshkilatlar birlikining re'isi hidayetulla oghuzxan bilen söhbet élip barduq.

Hidayetullah oghuzxan bu heqte pikir bayan qilip, sherqiy türkistandiki musulmanlarning diniy erkinlikige cheklime qoyup “Qur'an kerim” ni köydürgen, mesjidlerni chéqiwetken we uni tansaxanigha aylandurighan, shundaqla islamning düshmini bolghan xitayning dunya islam hemkarliq teshkilatida wekil turghuzushining achchiq bir tragédiye ikenlikini bildürdi.

Hidayetulla oghuzxan islam hemkarliq teshkilatini islam dinining heqiqiy pirinsiplirigha ri'aye qilmighanliq bilen eyiblidi. U islam hemkarliq teshkilatining xitay wekilini qobul qilghanliqi toghrisida sherqiy türkistan teshkilatlar birliki namidin naraziliq bildüridighanliqini ipadilidi.

Doktur erkin ekrem xitayning islam hemkarliq teshkilatigha wekil teyinlesh arqiliq bu teshkilatta özining tesirini körsitishke tirishiwatqanliqini bildürdi.

Doktur erkin ekrem yene xitay dunya nupusining xéli köp salmiqini igileydighan islam dunyasining küchidin paydillinip, amérikigha taqabil turushni közleydighanliqini ipadilidi.

Doktur erkin ekremning bildürüshiche, xitayning islam hemkarliq teshkilatigha wekil teyinlishining yene bir sewebi islam dunyasi we islam hemkarliq teshkilatining Uyghurlarni qollap qélishning aldini élishtin ibaret iken.

Doktur erkin ekremning bildürüshiche, islam dunyasimu xitayning iqtisadigha we meblegh sélishigha muhtaj halette iken. Musulman döletliri gherb ellirining béisimlirigha qarshi xitaydek bir döletning öz yénida turushni xalaydiken.

Doktur erkin ekrem sözide yene xitayning ottura-sherq we sherqiy-jenubiy asiyada özining tesir da'irisini musulmanlarning qoli arqiliq kücheytishni pilanlawatqanliqini, yighip éytqanda, xitay hem amérikagha taqabil turush hem ottura-sherqte özining tesirini tiklep, Uyghurlarni islam dunyasidin ayriwétish üchün qedem bésiwatqanliqini bildürdi.