Nurghun döletlerde 5-iyul ““Ürümchi qirghinchiliqi” ning 11 yilliqi xatirilendi

Muxbirimiz erkin
2020.07.06

Bu yil 5-iyul “Ürümchi qirghinchiliqi” ning xatire küni korona wirusi yuqumigha toghra kelgen bolsimu, lékin chet'eldiki Uyghurlar dunyani zil-ziligha salghan bu qirghinchiliqning 11 yilliqini her xil shekillerde xatirilidi. 4-We 5-iyul künliri amérika, kanada, türkiye, awstraliye, gérmaniye, gollandiye, shwétsariye qatarliq döletlerde namayish qilish, torda muhakime yighini échish qatarliq pa'aliyetler ötküzüldi. 4-Iyul küni amérikaning washin'gton shehiride “Uyghur herikiti teshkilati” bilen “Sherqiy türkistan milliy oyghinish herikiti” ayrim ayrim pa'aliyet ötküzüp, xitay hökümitining “5-Iyul qirghinchiliqi” diki rolini jawabkarliqqa tartishni telep qilghan.

Kanadaning toronto, montéryal, kalgari, gérmaniyening myunxén, türkiyening istanbul sheherliridiki Uyghurlar yighilish ötküzüp, 5-iyul qurbanlirini yad etken we xitay da'irilirining Uyghurlarni qoralliq basturghanliqini eyiblep, weqening heqiqitini, ghayiblarning aqiwitini ashkarilashni, xitay hökümitini jawabkarliqqa tartishni telep qilghan. Awstraliyediki darmén fondi jem'iyiti bolsa tor muhakime yighini ötküzüp, “5-Iyul qirghinchiliqi” ning arqa körünüshi, xitayning siyasiti we uning Uyghurlargha bolghan tesiri qatarliq témilarni muzakire qilghan shundaqla shahitlar guwahliq bergen.

5-Iyul küni shwétsariyening züréx shehiridiki tibetler xitayning züréxtiki konsulxanisi aldida namayish qilip, “5-Yul qirghinchiliqi” ni eyibligen. Lékin xitay konsulxanisining shikayiti bilen saqchilar namayishchilarni xitay konsulxanisi aldida turushini chekligen. Xitay hökümiti 2009-yili 7-ayning 5-küni ürümchide tinch namayish qilip, “Shawgüen weqesi” ge naraziliq bildürgen Uyghurlarni qoralliq basturghan. Buning bilen namayish Uyghurlar bilen xitaylar arisidiki milliy toqunushqa aylan'ghan. Xitay hökümiti weqede ölgenlerning köp qismining xitaylar ikenlikini ilgiri sürsimu, lékin Uyghur teshkilatliri minglighan Uyghurning öltürülgenliki, minglighan Uyghurning iz-déreksiz ghayib bolghanliqini bildürüp keldi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.