Dunya puqralar soti shi jinping üstidin tutush buyruqi chiqarghan

Ötken hepte gollandiyening ga'aga yeni denhag shehiridiki dunya puqralar sot mehkimisi, irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayet sadir qilish bilen eyiblen'gen xitay re'isi shi jinping üstidin tutush buyruqi chiqarghan. Dunya puqralar sotining 12-iyul élan qilghan tutush buyruqida qeyt qilinishiche, mezkur sot shi jinpingning tibette insaniyetke qarshi jinayet, Uyghur élide irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayet sadir qilish bilen eyiblinip qolgha élinishi we sotlinishi üchün “Yéterlik qanuni asaslargha érishken. ”

Sotning tutush buyruqida, xelq'ara jem'iyet shi jinpingni qolgha élishqa chaqirilghan bolsimu, emma sotning shi jinpingni tutush heqqidiki mejburlash küchi bolmighan bu qararigha hökümetlerning qandaq inkas qayturidighanliqi melum emes.

8-Iyuldin 12-iyulghiche dawamlashqan sotta gülbahar xatiwaji, abduweli ayup we abduréhim ghéni qatarliq Uyghurlardin bashqa yene, tibetler, mongghullar we xitay shahitlar guwahliq bergen. Dunya puqralar sotining shi jinping üstidin chiqarghan tutush buyruqida, shi jinping Uyghurlargha irqiy qirghinchiliq qilish, türmige qamash yaki jismaniy erkinlikidin mehrum qilish, qiynash, basqunchiliq we tughmas qilishni öz ichige alghan jinsi zorawanliq, Uyghur balilirini mejburiy yötkesh, mejburiy emgek küchlirini yötkesh, jazalash, mejburiy ghayib qiliwétish qatarliq jinayetler bilen eyiblen'gen. Shuning bilen bir waqitta shi jinpingning tibette balilarni mejburiy yötkesh, kishilerni türmige qamash yaki jismaniy erkinlikidin mehrum qilishtek insaniyetke qarshi jinayet sadir qilish bilen jazagha tartilidighanliqi tekitlen'gen.

Dunya puqralar sotining qararining qanuni mejburlash küchi bolmisimu, emma uning simwolluq ehmiyiti zor, dep qaralmaqta. Mezkur dunya puqralar sot mehkimisi 2023-yili 2-ayda rusiye pirézidénti putinni sotlap, uning urush jinayiti sadir qilghanliqini békitken. Mezkur sotning qararidin bir ay kéyin xelq'ara jinayi ishlar soti putin üstidin tutush buyruqi chiqarghan.