Ürümchi ot apiti paji'esining bir yilliqi türlük shekillerde xatirilendi

Ötken yili 24-noyabir küni ürümchidiki bir a'ililikler binasida yüz bergen ot apitige bir yil tolghan xatire mezgilide, bu échinishliq paji'e türlük shekillerde xatirilendi. Muhajirettiki Uyghur teshkilatliri bilen Uyghur jama'iti xelq'ara jem'iyettin eng zor tirishchanliq körsitip, Uyghur irqiy qirghinchiliqini toxtitishni؛ Uyghurlar duch kéliwatqan türlük paji'elerning aldini élishni telep qildi.

24-Noyabir küni dunya Uyghur qurultiyi london ishxanisining mudiri rehime mehmut xanim bashchiliqidiki bir guruppa kishiler londondiki xitay elchixanisi aldida namayish ötküzüp, xitayning mezkur paji'ege jawab bérishni telep qilghan. Bu namayishqa en'gliyediki “Uyghurlarni qollash herikiti” dep atalghan oqughuchilar guruppisimu ishtirak qilghan. Ular xitay hökümitidin ot apitide ziyankeshlikke uchrighuchilargha a'it heqiqiy reqemlerni élan qilishni, shundaqla xitayning Uyghur rayonida yürgüzüwatqan irqiy qirghinchiliq siyasitini derchal ayaghlashturushini telep qilghan.

Az dégende 44 kishining hayatigha zamin bolghan bu paji'elik ot apitining bir yilliq xatire künide yene kanadadiki yés firanchos blenchet (Yves-François Blanchet), aléks brunél duseppi (Alexis Brunelle-Duceppe) we génus garnét (Garnett Genuis) qatarliq parlamént ezalirimu dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa bilen birlikte bu künni xatiriligen. Kanada parlamént ezasi garnét ependi Uyghur doppisi kiyip, aq qeghez kötürgen bir parche resimi bilen “X”, yeni ilgiriki tiwittérgha yollighan inkasida “Xitay hökümitining qattiq qolluq kowid yuqumi seweb bolghan we az dégende 40 tin oshuq kishining jénigha zamin bolghan bu paji'ege a'it heqiqiy reqemning hélihem hökümet teripidin ashkarilanmighanliqi” ni otturigha qoyghan. U yene shu qétimliq ot apiti paji'esidin kéyin aq qeghez namayishi yüz bergenlikinimu tilgha alghan؛ 19 yashliq Uyghur oqughuchi kamile wahitning del shu aq qeghez namayishining körünüshlirini hembehirligenliki üchünla türmige tashlan'ghanliqini eskertken. U yene “Bügün biz bu zulum seweb bolghan paji'ede hayatidin ayrilghan bigunah kishiler üchün qayghurmaqtimiz we ularni eslimektimiz. Biz shi jinpingning mustebit kommunist hakimiyitige qarshi turghuchilar bilen bir septe turimiz” dégen.

Xitay hökümiti 2022-yili 24-noyabir küni ürümchide chékidin ashqan kowid qamali yürgüzüwatqan mezgilde yüz bergen bu ot apitide 10 kishining hayatidin ayrilghanliqini élan qilghan bolsimu, biraq radiyomizning éniqlishida weqede az dégende 44 kishining hayatidin ayrilghanliqi melum bolghan idi. Igilinishiche, xitay da'iriliri mezkur paji'ege a'it tepsiliy uchurlarni jem'iyetkila emes, belki ziyankeshlikke uchrighuchilarning a'ile tawabi'atlirighimu bildürmigen.