Xitay qanun chiqirip, “Bashqilarni bi'aram qilidighan kiyim-kéchekler” ni cheklimekchi bolghan

Xitay hökümitining qanun chiqirip, puqralarning “Bashqilarning keypiyatini bi'aram qilidighan kiyim-kéchekler” ni kiyishini chekleshni oylishiwatqanliqi bildürülmekte. “Blumbérg xewerliri”, “Musteqilliq” géziti qatarliq xelq'ara taratqularning bildürüshiche, nöwette xitayning muzakire qiliniwatqan qanun layiheside “Xitay xelqining rohiy keypiyatigha ziyanliq, xitay xelqining könglige azar béridighan kiyim-kéchek, söz-heriketlerni öz ichige alghan keng da'iridiki xahishlar” cheklen'gen iken. Lékin mezkur qanun layihesi derhal chet eldiki Uyghurlarning diqqitini qozghighan.

Ular, eger bu qanun layihesi maqullansa, uning Uyghur kiyim-kéchek medeniyitini téximu cheklishi, ilgiri Uyghurlarning bezi kiyinish adetlirini “Ashqunluqning ipadisi”dep basturghan xitayning, buningdin kéyin bu qanunni Uyghurlargha téximu ilgirilep zerbe bérishning bir bahanisi qiliwélishidin endishe qilmaqta.

Xitay hökümiti 2017-yili Uyghurlarni keng kölemlik tutqun qilip, lagér we türmilerge qamashtin ilgiri, “Uyghur aptonom rayonining radikalliqni tügitish nizami” ni maqullap, yaghliq artqan, hijablan'ghan, uzun köynek kiygen ayallarni؛ saqal qoyup, oshuqining üstide ishtan kiygen Uyghur erkeklirini tutqun qilghan. “Radikalliqni tügitish nizami” da bu xil kiyim-kéchek we yasinish aditi “Diniy radikalliq” ning ipadisi, dep qaralghan idi. “Blumbérg xewerliri” ning bildürüshiche, nöwette qanun layihesi xitay xelq qurultiyi da'imiy komitéti teripidin resmiy élan qilin'ghan bolup, bu layihe mezkur komitétning bu yilliq qanun chiqirish xizmiti küntertipidiki muhim wezipiler qatarigha kirgüzülgen.

Melum bolushiche, mezkur qanun layiheside uninggha xilapliq qilghuchilargha 15 künlük tutup turush jazasi yaki 5000 yüen jerimane tölesh jazasi bérish telep qilin'ghan bolsimu, lékin konkrét qandaq körünüsh we söz-heriketning hökümet teripidin qanun'gha xilapliq qilish, dep qarilidighanliqi éniq emes iken. Xewerde, bu qanun yéqinqi 10 yildin béri xitaygha hökümranliq qilip kéliwatqan shi jinpingning, öktichilerni basturush urunushini ipadileydighanliqi tekitlen'gen.