Heptilik xewerler (23-dékabirdin 29-dékabirghiche)


2017.12.30
erkin-asiya-radiosi-yengi.jpg Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri
Photo: RFA

Uyghur diyarida Uyghurche we qazaqche wiwiskilar men'i qilinmaqta

Bu yilning küz peslidin bashlap Uyghur tilining ma'arip saheside omumyüzlük men'i qilinishigha egiship nöwette Uyghurche we qazaqche wiwiskilarningmu soda-tijaret saheside chekliniwatqanliqi diqqet qozghimaqta.

Yéqinda Uyghur diyarining bir qisim jayliridiki yerlik tijaretchilerning dukanlirigha xitaychidin bashqa yéziqta yézilghan wiwiska ésishqa bolmaydighanliqi melum boldi. Bazar bashqurush da'iriliri künes nahiyisidiki Uyghurche we qazaqche wiwiskilarni musadire qilip ketken bolsimu, buningdiki seweb heqqide héchqandaq chüshenche bermidi. 

Uyghur teshkilatliri bu hadisini tenqidlep, buning xitay hökümiti ijra qiliwatqan assimilyatsiye siyasitining bir qismi, dep körsetti.

Merhum abdulhekimxan mexsum wapatining bir yilliqi xatirilendi

22-Dékabir küni istanbul shehiride merhum diniy alim abdulhekimxan mexsum wapatining bir yilliqini xatirilesh pa'aliyiti ötküzüldi.

Muhajirettiki Uyghur dawasida serkilik rolini oynawatqan shexslerning biri bolghan abdulhekimxan mexsum “Sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti” qatarliq bir qatar Uyghur jem'iyetlirining qurulushida muhim rol oynighan shuningdek muhajirettiki Uyghur dawasining kéngiyishige muhim töhpilerni qoshqan.

Murasimda merhumning dostliri, meslekdashliri we shagirtliri uning hayati we ish-izliri toghrisida toxtilip, uning Uyghurlarning hörlüki üchün qilghan xalis xizmetlirige yüksek baha berdi.

Xitayning Uyghur qoralliqliri heqqidiki sepsetisige küchlük reddiye bérildi

Süriyediki Uyghur qoralliqliri mesilisi izchil türde xitay hökümitining metbu'atlirida “Uyghurlarning térrorchi ikenliki” ning bir ispati süpitide yer élip kelgen idi. Amérika birleshme agéntliqining muxbirliri yéqinda özlirining neq meydan tekshürüshi asasida yézip chiqqan zor hejimlik maqalisi xitayning bu sepsetisige qattiq reddiye berdi.

Maqalida aptor bu Uyghurlarning birdek xitay hökümitige bolghan öchmenlik sewebidin süriyede urush sépige qétilip qalghanliqini, ularning “Islami jihad” üchün emes, belki musteqil Uyghur döliti qurush arzusida yürüwatqanliqini yazidu.

Amérikidiki xitay ziyaliysi xu ping bu heqte pikir qilip, “Uyghurlar ilgiri musteqil dölet qurup baqqan bolghachqa, ular héchqachan özlirini xitay dölitining bir ezasi dep hésablimaydu,” dédi. 

Naman bawudunning xitaygha bolghan “Sadaqetmen” lik tarixi esqatmighan

Korla shehiridiki sabiq kent sékrétari naman bawudun özining xitay hökümitige bolghan sadaqetmenliki hemde bir xitay balini béqiwélish arqiliq “Milletler ittipaqliqi ülgisi” dégen namni alghan bolushigha qarimay, yéqinda “Yépiq terbiyilesh merkizi” ning birige apirilghan.

Melum bolushiche, uning “Qizil teshwiqat nemunichisi” bolghan ayali bu yil 10-ayning béshida qamaqqa élin'ghan. Saqchiliqqa orunlashqan qizi bolsa uzun ötmeyla xizmettin heydelgen.

Muxbirimizning ehwal igilishi jeryanida u özining a'ile boyiche kompartiye ezasi ikenlikini, emma shundaq turupmu özlirining bu siyasiy boran-chapqundin aman qalmighanliqini ashkarilidi. 

D u q ning yéngi nöwetlik rehberliri türkiyede ammiwi pa'aliyetlerde boldi

Dunya Uyghur qurultiyi 23-dékabir küni istanbulda dunya Uyghur qurultiyining nöwettiki xizmetliri we yéqin kelgüsidiki pilanliri toghriliq herqaysi ammiwi teshkilatlargha we Uyghur jama'itige melumat berdi.

D u q ning mu'awin re'isi erkin ekrem öz melumatida qurultayning bundin kéyin türkiye hökümet organliri we ammiwi teshkilatlar bilen bolghan alaqini kücheytidighanliqini bildürdi. 

D u q rehberliri yene shu qatarda türkiyediki eng chong ammiwi teshkilatlardin “Türk ojaqliri” ni ziyaret qildi. Shuningdek ikki terep otturisidiki xizmet hemkarliqi heqqide söhbetleshti. 

Muhajirettiki Uyghurlarning milliy kimlikni saqlap qélishi muhakime témisi bolmaqta

Muhajirettiki Uyghurlarning milliy kimlikini qandaq saqlishi shuningdek buninggha yoshurun'ghan türlük sewebler we netijiler heqqide yéqinda bir türküm Uyghur ziyaliyliri pikir qilip öz qarashlirini otturigha qoydi.

Söhbet jeryanida muhajirettiki Uyghurlarning emeliyette öz milliy kimlikini saqlash imkaniyitige ige ikenliki, chet'ellerde tughulghan Uyghur perzentlerningmu shexs süpitide Uyghur bolup yashash hemde Uyghurlargha xizmet qilishning mumkinliki heqqide janliq pakitlar körsitildi.

Bu heqte muhajirettiki ziyaliylar birdek “A'ile, jem'iyet we Uyghur jama'iti zich hemkarlashsa Uyghurlarning milliy kimlikini saqlap qélish pütünley mumkin ikenliki” ni ilgiri sürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.