Abduréhim ghéni: “Jaza lagérlirigha qarshi yalghuz kishilik namayishimni axirighiche dawamlashturimen”

Gollandiyediki Uyghur ziyaliysi abduréhim ghéni ependi 2018-yili 6-aydin buyan, gollandiyening paytexti amistérdamda yalghuz kishilik naraziliq namayishi arqiliq, xitayning jaza lagérlirigha qamalghan Uyghurlar ehwalini anglitip kelmekte.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan abduréhim ependi, özining néme üchün bu xil naraziliq bildürüsh yolini tallighanliqi we yérim yildin buyan özi toplighan tejribilirini anglighuchilar bilen ortaqlashti.

Abduréhim ghéni ependining bildürüshiche, 2017-yil 5-aydin bashlap aqsu uchturpandiki ata-anisi we uruq-tughqanliri bilen bolghan barliq alaqisi üzülgen. Shundin buyan u öz a'ilisining ehwalini anglitish üchün gollandiyediki parlamént ezalirigha xet yézish, a'ile ezaliri heqqide ijtima'iy taratqularda guwahliq bérish, kishilik hoquq teshkilatlirigha a'ile ezalirining ehwali heqqide melumat bérish, Uyghur teshkilatliri uyushturghan namayishlargha qatnishish qatarliq barliq tirishchanliqlarni körsetken.

Abduréhim ghéni ependi gollandiye paytexti amistérdamdiki dam meydanida özi körgen bir pelestinlikning yalghuz kishilik namayishidin ilham élip, bir kishilik namayishini bashlighan. 2018-Yili 6-aydin buyan umu her shenbe-yekshenbe künliridiki dem élish waqtidin paydilinip, amistérdamdiki dam meydanida yalghuz kishilik naraziliq namayishini dawamlashturup kelmekte.

Yérim yil jeryanida dawamlashturghan pa'aliyiti heqqide melumat bergen abduréhim ghéni ependining éytishiche, u, deslepki künlerde ata-anisi we uruq-tughqanlirining resimlirini kötürüp namayish qilghan bolsa, kéyinki chaghlarda öz xirajiti bilen Uyghurlarning ehwali heqqidiki chüshendürüshler yézilghan taxta, xerite we yéqinqi ikki yildin buyan jaza lagérlirigha qamalghan we u yerlerde ölüp ketken Uyghur serxillirining foto süretliri chüshürülgen lozunkilarni tiklesh usuli qollan'ghan.

U yene teshwiqat waraqchilirini teyyarlap, bularni sayahetchilerge tarqitish, chüshendürüsh hetta imza toplash herikiti élip barghan.

Uning yalghuz kishilik namayishi dam meydanigha kelgen sayahetchilerning, tetqiqatchilarningla diqqitini qozghighan we kéyinki chaghlarda uni izdep kélidighan muxbirlarmu köpeygen. Uyghur mesilisi heqqide izdiniwatqan tetqiqatchilar, kishilik hoquq teshkilatliridiki munasiwetlik xadimlar uningdin Uyghurlargha a'it ehwallarni igileydighan weziyet barliqqa kelgen. Uning yalghuz kishilik namayishi heqqide “Wal strét zhurnili” géziti qatarliq xelq'ara taratqularda we ijtima'iy alaqe wasitiliride xewerler bérilgen.

U bayanida herqaysi döletlerdiki Uyghurlar öz tughqanlirining ehwalini anglitishta özining shara'iti, turuwatqan dölet we rayonlarning alahidilikige asasen özige xas usullarni tallisa bolidighanliqini tewsiye qildi.

Tepsilatini yuqiriqi söhbet ulinishidin anglang.