Shinjang uniwérsitétining oqutquchisi doktor abduréhim raxman mekteptin heydelgen

Radiyomizgha kelgen inkaslarda shinjang uniwérsitéti til institutining Uyghur tili oqutquchisi, doktor abduréhim raxmanning 2018-yilidin buyan ghayib bolghanliqi ilgiri sürülgen idi.

Radiyomizning igilishiche, hazirqi zaman Uyghur tili kespi boyiche tonulghan yash oqutquchi doktor abduréhim raxman 2017-yili 2-ay mezgilide türkiyede bir mezgil turghan ayali ruqiyeni yoqlap istanbulgha kelgen. U 15 künlük türkiye ziyaritidin kéyin ayalini élip ürümchige qaytip ketken. Shuningdin buyan ularning türkiyediki tonushliri bilen bolghan alaqisi pütünley üzülgen. Radiyomiz bügün shinjang uniwérsitétigha téléfon qilip ehwal igiliginide mektep qoghdash bashqarmisining xadimliri doktor abduréhim raxmanning shinjang uniwérsitétidin heydelgenlikini bildürdi.

Yéqinqi ikki yildin buyan xitay da'iriliri Uyghur diyarida élip barghan “Ikki yüzlimichilik” ke zerbe bérish namidiki herikette tutqun qilin'ghan Uyghur serxilliri arisida uniwérsitétlardiki Uyghur oqutquchilarningmu tutqun nishani qilin'ghanliqigha a'it uchurlar barghanche köpeymekte.

Radiyomizgha yéqinda kelgen bir inkasta shinjang uniwérsitétidin tutqun qilin'ghan proféssor abdukérim raxman, arslan abdulla, gheyretjan osman, rahile dawut qatarliq bir türküm Uyghur oqutquchilar qatarida til institutining Uyghur tili oqutquchisi doktor abduréhim raxmanningmu bar bolushi mumkinliki ilgiri sürüldi.

Inkaslardin melum bolushiche, shinjang uniwérsitéti til institutining dotsénti, doktor abduréhim raxman 2018-yili qishliq tetildin kéyin ghayib bolghan. Igilishimizche, abduréhim raxman 2017-yili 2-ay mezgilide türkiyede bir mezgil turghan ayalini yoqlap istanbulgha kelgen. U 15 künlük türkiye ziyaritidin kéyin ayalini élip ürümchige qaytip ketken. Shuningdin buyan ularning türkiyediki tonushliri bilen bolghan alaqisi üzülgen.

Abduréhim raxmanning türkiyediki tonushliridin bireylen öz kimlikini ashkarilimasliq sherti bilen ziyaritimizni qobul qilip, özi bilidighan ehwallarni anglatti.

Uning déyishiche, shinjang uniwérsitéti til institutining hazirqi zaman Uyghur tili kespi boyiche tonulghan yash oqutquchisi abduréhim raxman 2017-yili 2-ayda istanbuldiki yiltiz téxnik uniwérsitétida bilim ashuruwatqan ayalini yoqlap, türkiyege kelgen.

Uyghur tili tetqiqatidiki netijiliri bilen tonulghan bu ilim adimi türkiyediki qisqighine 15 künlük ziyariti dawamida asasliq waqtini türkiye uniwérsitétliridiki türkologiye tetqiqati bilen shughullinidighan bir qisim türk proféssorlar bilen körüshüsh we ilmiy matériyallarni toplashqa serp qilghan iken.

Biz yuqiriqi uchurgha asasen doktor abduréhim raxmanning 2018-yilining bashlirida tuyuqsiz ghayib bolushining sewebini éniqlash üchün shinjang uniwérsitétining mektep qoghdash bashqarmisigha téléfon qilduq.

Shinjang uniwérsitétining mektep qoghdash bashqarmisidin téléfonimizni qobul qilghan xitay xadimlar deslepte abduréhim raxman we uning ayalining iz-dérikini qilip sorighan so'allirimizgha jawab bérishni ret qildi. Emma qayta-qayta téléfon qilishimiz dawamida mektep qoghdash bashqarmisining bir neper Uyghur xadimi til institutining oqutquchisi abduréhim raxmanning shinjang uniwérsitétidin heydelgenlikini bildürüp, uning ehwali heqqide yenimu köp uchur bilen teminleshni ret qildi.

Melum bolushiche, doktor abduréhim raxman Uyghur tili tetqiqatidiki netijiliri bilen Uyghur diyarida tonulghan yash mutexessislerning biri iken. Goguldiki uchurlardin melum bolushiche, doktor abduréhim raxman 1970-yili qumulda tughulghan. 1988-Yili shinjang uniwérsitétining edebiyat fakultétigha oqushqa kirgen. Abduréhim raxman 1992-yili toluq kurs oqushini tügetkendin kéyin 1995-yili shinjang uniwérsitétining özide magistirliq oqushini tamamlighan. Kéyinki yillarda u béyjingdiki milletler uniwérsitétida dangliq türkolog géng shimin ependining yétekchilikide doktorluq aspirantliqini tamamlighan. Oqush püttürüp shinjang uniwérsitétigha qaytip kelgendin kéyin taki 2018-yilining béshigha qeder oqutquchiliq bilen shughullan'ghan.

Abduréhim raxman shinjang uniwérsitétida oqutquchiliq qilghan mezgilde asasliqi Uyghur tili grammatikisi we qedimki eserler tetqiqati bilen shughullan'ghan. Uning “Hazirqi zaman Uyghur tili” qatarliq 4 parche kitabi, bir lughet we 50 parchidin artuq ilmiy maqalisi élan qilin'ghan. Döletlik ikki tetqiqat témisigha, xitay ma'arip ministirliqining bir tetqiqat témisigha riyasetchilik qilghan. U yene yéqinqi yillarda Uyghur balilirigha ana til ögitish herikitide tesiri küchlük bolghan “Mu'ellim” shirkiti bésip chiqarghan balilar üchün Uyghur tili öginish matériyallirini teyyarlash xizmitide muhim rollarni oynighan.