Xã hội dân sự có cho ĐCSVN “sáng mắt sáng lòng”?

Y Trang
2020.11.10
  tt Hình minh hoạ. Người dân nhận hàng cứu trợ sau lũ ở Quảng Bình hôm 26/10/2020
Reuters

Đảng/Nhà nước Việt Nam chưa bao giờ công nhận, thậm chí, còn dựng lên xã hội dân sự giả để “dìm hàng” là các tổ chức dân sự thật. Dầu vậy, các tổ chức, hội đoàn phi-lợi nhuận vẫn tồn tại một cách không chính thức dưới chế độ toàn trị. Tồn tại nhưng sống lay lắt, các tổ chức dân sự là những mục tiêu theo dõi, săn lùng, thậm chí đối tượng đàn áp của Công an. Trong hoàn cảnh ngặt nghèo ấy, xã hội dân sự đôi khi vẫn lấp lánh và toả sáng tại một số nơi.

Miệng thế gian…

Một số cá nhân, tổ chức thiện nguyện và hội đoàn phi-lợi nhuận trở thành hiện tượng vào thời điểm nước sôi lửa bỏng như các đợt lũ chồng lũ, lụt chồng lụt, mưa bão chồng mưa bão vừa qua trên cái “rốn” miền Trung thảm thương. Có thể nói các cá nhân và tổ chức ấy đã bùng nổ thành những hiện tượng xã hội. Trong cơn đại hồng thủy càn quét, phẩm chất tốt đẹp của người dân Việt được phát lộ, đó là lòng trắc ẩn, tình nhân ái.

Trong những tấm lòng nhân hậu ấy, nổi bật lên một khuôn mặt điển hình, đó là ca sĩ Thủy Tiên và chuyến hành trình gian khó của hai vợ chồng cô đến với bà con vùng lũ. Công Vinh mới đây cho biết, Thuỷ Tiên vừa qua bị lao lực, suy nhược cơ thể nặng sau nhiều đợt liên tục đi cứu trợ tại miền Trung. Cô đã sụt 6 kg, bị kiệt sức và suy nhược cơ thể do nhiều ngày nay không ăn uống được gì. Là một người chồng, chàng trai xứ Nghệ xót xa và gần như không thể chịu đựng nổi khi nhìn thấy cảnh vợ mình như vậy.

Cho đến gần đây, Thủy Tiên đã quyên góp được hơn 150 tỷ đồng cứu trợ. Thủy Tiên trực tiếp mang quà đến cho những nạn nhân của lũ lụt mà không qua bất cứ một tổ chức trung gian nào. Ấy vậy hay chính vì vậy mà đã có bao nhiêu “lời ong tiếng ve” trên các trang mạng đủ mọi loại lề. Đúng như đại thi hào Nga Aleksandr Puskin từng ca thán, miệng thế gian như làn sóng bể: “Có mấy chục tỷ mà chỉ trao được thùng mì gói”, “Sao hỗ trợ nhà này tận 20 triệu, nhiều vậy?”, “Làm từ thiện bằng tiền người khác thì ai chẳng làm được. Vừa không mất một xu vừa được tiếng”, “Cho cần câu, đừng cho con cá”, “Bớt khoe mẽ đi”, “Diễn sâu quá”, “Làm từ thiện với động cơ gì?”... Chưa hết, có những bài báo nói Thủy Tiên có thể bị truy tố theo Nghị định 64.

Thậm chí, báo Phụ nữ TP.HCM ra ngày 16/10/2020 còn ra đòn: “Thủy Tiên à, cô nhiễu sự vừa thôi!”. Vẫn theo bài báo ấy: “Thôi Thủy Tiên ạ, trót lần này thôi nhé. Lần sau đừng “nhảy nhỏm” như vậy nữa. Có làm, cô nhớ thuê một ê-kíp lên “pờ lan” thật chỉn chu, kẻ ô thật đẹp, bôi viền đậm đà, đợi bố cáo thiên hạ xong hẵng đi nhé”. Một tờ báo chuyên về phụ nữ sao nỡ nghe theo sự chỉ đạo từ trên, buông ra những lời độc địa đến như vậy?

Hình minh hoạ.
Hình minh hoạ.
Reuters

Vì theo Khoản 3 Điều 5 Nghị định 64/2008, ngoài các tổ chức được chính quyền cho phép, thì không một tổ chức, đơn vị, cá nhân nào được quyền tổ chức tiếp nhận tiền, hàng cứu trợ. Do đó, việc ca sĩ Thủy Tiên nhận tiền từ thiện của người dân để ủng hộ đồng bào miền Trung, theo các trang mạng của hệ thống “dư luận viên”, cô ca sỹ đã vi phạm pháp luật.

Nhưng Thủy Tiên không lẻ loi, cô độc. Vẫn có những tiếng nói của những người có lương tri lên tiếng bảo vệ cô ca sỹ. Họ cho rằng, Nghị định 64/2008 là “rào cản” lòng tốt. Ngay đến bà Nguyễn Thị Xuân Thu, Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ cũng phải phát biểu: “Không nên quá khắt khe khi một người có tấm lòng nhân hậu như ca sĩ Thủy Tiên đứng ra giúp đỡ đồng bào. Về mặt pháp luật, việc này không vi phạm”.

Thủ tướng có nghĩ thế thật không?

Được biết hôm 24/10/2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ thị: “Không để người dân đói rét, không gây khó khăn cho nhà hảo tâm”. Theo đó, Thủ tướng đồng thời “lưu ý các địa phương không gây khó khăn cho các nhà hảo tâm khi cứu trợ”. Điều gì đã làm cho Thủ tướng chỉ trong 3 ngày mà đã quay ngoắt 180 độ? Từ chỗ ban đầu, ông Phúc yêu cầu giám sát việc vận động quyên góp hỗ trợ, bảo đảm theo Nghị định 64/2008, nay bỗng chốc lệnh cho sửa lại cái Nghị định “quá đát” và chỉ thị cho các địa phương không gây khó khăn cho các nhà hảo tâm khi cứu trợ?

Thật ra trong thiên tai, khi chính quyền bất lực, rất nhiều người trong bộ máy nhà nước vẫn không thoát khỏi ám ảnh phải độc chiếm mọi không gian sinh hoạt trong ngôi nhà chung. Nhưng rõ ràng, đó là tham vọng không tưởng. Bất kể chính quyền có cố gắng đến đâu, người dân vẫn sẽ luôn tìm mọi cách để lên tiếng và đấu tranh cho quyền lợi chính đáng của mình.

Chính phủ, trước áp lực của xã hội, cho biết sẽ xây dựng nghị định thay thế Nghị định số 64 vốn bị nhiều phản ứng. Đó là dấu hiệu cho thấy sức mạnh của xã hội dân sự bất chấp nhiều thập niên bị đè nén. Sách “Chính trị bình dân” của Đoan Trang (tác giả vừa mới bị bắt giam) đã ghi lại các khuyến nghị để “xây dựng không gian cho xã hội dân sự”, trích từ báo cáo của Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc ra ngày 11/4/2016. Trong đó, khuyến nghị đầu tiên trong phần “tạo sự hỗ trợ và nguồn lực dài hạn cho các tổ chức xã hội dân sự”. Mục này đã ghi rõ như sau:

“Thừa nhận rằng hạn chế một cách vô lý việc tài trợ là một sự vi phạm quyền tự do hiệp hội, đảm bảo rằng những người làm xã hội dân sự có thể tìm kiếm, tiếp nhận và sử dụng tiền tài trợ và các nguồn lực khác, dù là trong nước hay nước ngoài, mà không cần được sự cho phép trước và không có các cản trở vô lý khác”. Cho nên: “Nếu không có những hạn chế đối với việc tiếp nhận tài trợ nước ngoài ở các cơ quan nhà nước hay cơ sở kinh doanh, thì cũng không được có hạn chế ở các tổ chức xã hội dân sự”.

Việc chính quyền, trước áp lực dư luận, đánh tiếng xem xét thay đổi yêu cầu về vận động tiền cho công tác thiện nguyện chỉ là một phần rất nhỏ trong số những thay đổi đã, đang và sẽ phải diễn ra. Xã hội dân sự sẽ không chấp nhận bị “dìm đầu trấn nước” từ ngày này qua tháng khác, chỉ được ngoi lên thở mỗi khi chính quyền cần miếng tóp mỡ.

Theo một số thông tin rò rỉ từ nội bộ, ngay đối với những điều được cho là tích cực “đã, đang và sẽ phải diễn ra” thì vẫn còn đó, “mặt trái của tấm huân chương”. Nghĩa là nói vậy nhưng không phải vậy. Tuy ngoài miệng, giờ đây, nhà nước không dám đe nẹt những việc làm tự phát như của Thuỷ Tiên và một số cá nhân hay đội nhóm đi làm thiện nguyện, nhưng trong thâm tâm chính quyền vẫn muốn “be bờ” xu hướng này.

Ngày 27/5/2020, Học viện Chính trị Công an nhân dân (CAND) đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Phòng, chống hoạt động của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề “xã hội dân sự” để chuyển hóa chính trị ở Việt Nam hiện nay”. Trong tinh thần của Hội thảo này, không biết vợ chồng Công Vinh, Thuỷ tiên, MC Phan Anh… có bị coi là những “đối tượng” phải theo dõi?

Được biết, trong quá trình chuẩn bị Báo cáo cho Đại hội 12 cách đây gần 5 năm, cụm từ “xã hội dân sự” ban đầu có được ghi vào dự thảo, nhưng sau đó đã bị gạt ra. Trong Báo cáo chuẩn bị cho Đại hội 13, đến dự thảo cũng không được đưa vào. Quả là một bước thụt lùi về tư duy! Có lẽ phải chờ đến 2030, “xã hội dân sự” mới được đưa vào chương trình nghiên cứu của ĐCSVN theo tinh thần của Nghị quyết 37 (NQTW/2015)?

* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do

Nhận xét

Bạn có thể đưa ý kiến của mình vào khung phía dưới. Ý kiến của Bạn sẽ được xem xét trước khi đưa lên trang web, phù hợp với Nguyên tắc sử dụng của RFA. Ý kiến của Bạn sẽ không xuất hiện ngay lập tức. RFA không chịu trách nhiệm về nội dung các ý kiến. Hãy vui lòng tôn trọng các quan điểm khác biệt cũng như căn cứ vào các dữ kiện của vấn đề.

Nhận xét

Anonymous
10/11/2020 21:28

GÓP Ý VỚI TÁC GIẢ Y TRANG
(Riêng về việc đề cập một bài trên báo Phụ nữ TPHCM, nói về Thủy Tiên)
Tôi đã đọc bài viết đó trên Phunu Online, thấy nội dung lắt léo, ỡm ờ, những ý tứ trái ngược (dễ dẫn tới những tác dụng trái ngược).
Nhìn chung là một lối viết không nên có, dù tác giả có dụng ý gì đằng sau câu chữ, hay là vụng về đi nữa. Ví như tác giả có bóng gió về những người không làm được như Thủy Tiên, mà ngồi nhà chê bai, nghi kỵ.; nhưng ngược lại, lại làm người ta dễ nghi vấn cô theo một cách khác.
Trong gần 50 phản hồi của độc giả về bài viết, cũng có ý kiến trái chiều và nghi ngờ dụng ý của tác giả.
Vì vậy, muốn mổ xẻ nó, cần có hẳn một bài phê bình/bình luận.
Còn cách chỉ trích dẫn vài câu (mà không dẫn link của bài gốc) như bài này của Y Trang là không nên, sẽ làm người đọc hiểu không đúng về bài trên báo Phụ nữ. Mời xem:
- Thủy Tiên à, cô nhiễu sự vừa thôi! https://www.phunuonline.com.vn/vi-sao-thuy-tien-a1420039...