Cuộc di tản hàng trăm trẻ mồ côi ở Sài Gòn năm 1975

Bà Betty Tisdale và những đứa trẻ mồ côi gốc Việt Nam, ảnh chụp trước đây.

Những người mẹ

Người đứng ra bảo bọc và vận động cho cuộc di tản của hai trăm mười chín cô nhi đến nước Mỹ là một phụ nữ Hoa Kỳ, bà Betty Tisdale, vào khi Sài Gòn đang trải qua những giờ phút hoảng loạn đen tối.

Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi kỳ này xin kể lại  câu chuyện bà Betty Tisdale và cuộc di tản tràn ngập nước mắt khỏi Sài Gòn, bởi để bốc được hai trăm mười chín em thì Betty phải đành đoạn bỏ lại một trăm tám mưới mốt em khác trên mười tuổi mà chính phủ miền Nam lúc ấy không cho phép bà mang đi. 

Thực sự lúc ấy tôi không biết phải xoay sở thế nào để đưa hết bốn trăm cô nhi của An Lạc đi. Tôi chỉ biết tôi không thể để các em ở lại trong cảnh hỗn loạn.

Bà Betty Tisdale

Và nếu không có  bóng dáng một phụ nữ nhân hậu, bà Vũ Thị Ngãi, người mẹ của bốn trăm cô nhi ở viện mồ côi An Lạc, chắc chắn Betty Tisdale không thể nào biết đến nơi này để rồi, như một định mệnh, trở thành người mẹ thứ hai ở đây trong bao năm, trước khi chạy đôn chạy đáo tìm mọi cách di tản các em ra khỏi Sài Gòn những giờ hấp hối. 

Có điều gì nối kết những mãnh đời trong cô nhi viện An Lạc mà khởi đầu là tấm lòng rộng mở của bà Vũ Thị Ngãi. Từ những ngày tản cư trên đất Bắc, bà Vũ Thị Ngãi thường nhặt nhạnh các trẻ lạc cha lạc mẹ hoặc cha mẹ chết hết để mang về nuôi nấng. Năm 1954, trên chuyến tàu USS Montague đưa người di cư vào Nam, bà Vũ Thị Ngãi mang theo được sáu mươi em mồ côi đi cùng. Trên tàu, một bác sĩ quân y Hoa Kỳ, ông Tom Dooley, đã hết lòng chăm sóc những đứa con đói rách ốm yếu của bà Ngãi.

Xúc động trước cuộc di cư vĩ đại của hơn một triệu người trốn chạy cộng sản miền Bắc, bác sĩ quân y Tom Dooley viết tác phẩm Deliver Us Fron Evil, Xin Cứu Chúng Tôi Ra Khỏi Sự Dữ, trong đó có hình những đứa bé lem luốc rách rưới đứng quanh  bà mẹ Vũ Thị Ngãi . Đó cũng là những cô nhi đầu tiên của cô nhi viện An Lạc tại Sài Gòn sau này, vẫn với sự giúp đỡ cùng  công sức và tiền bạc quyên góp của bác sĩ Tom Dooley.  

Tình cờ quyển sách Xin Cứu Chúng Tôi Ra  Khỏi Sự Dữ rơi vào tay Betty Tisdale, thôi thúc bà tìm gặp bác sĩ Dooley.  Kết quả là năm 1961 Betty quyết định đến Sài Gòn, đến với cô nhi viện An Lạc, đến với người bà hằng ngưỡng mộ là bà Vũ Thị Ngãi.  

Những ngày tháng làm việc và sinh hoạt với cô nhi viện An Lạc đã tạo  cơ hội cho Betty gặp bác sĩ quân y Patrick Tisdale. Cùng lý tưởng yêu thương và phục vụ tha nhân, họ yêu nhau, lập gia đình và chung sống đến lúc này.

Quyết định táo bạo

Bây giờ mời quí vị trở lại chuyến di tản của hai trăm mười chín em  mồ côi sang Mỹ  ba  mươi lăm năm trước với lời thuật  của bà Betty Tisdale, năm nay đã 87 tuổi:   

Tháng Tư năm 1975 tình hình mỗi ngày một tệ hơn, mọi việc diễn ra quá nhanh, chừng như chiến tranh sắp kết thúc và Sài Gòn sẽ mất. Khi hay tin tổng thống Gerald Ford cho phép máy bay vận tải bốc cô nhi ra khỏi Sài Gòn thì tôi biết tình hình cấp bách lắm rồi.

Thế là tôi quyết định phải di tản qua Mỹ hết mấy trăm em trong cô nhi viện An Lạc. 

Từ Hoa Kỳ, Betty Tisdale gọi diện về  cho  bà Vũ Thị Ngãi, giám đốc cô nhi viện An Lạc, báo cho biết bà sẽ về Việt nam trong vài ngày nữa để đưa hết mọi người sang Mỹ:

Ông đại sứ cho tôi biết ông có thể giúp về vận chuyển, thế nhưng việc tôi muốn đưa các cô nhi ra khỏi Sài Gòn thì phải có sự  chấp thuận của chính phủ Việt Nam.

Bà Betty Tisdale

Tuy nói chắc với bà Ngãi như vậy nhưng thực sự lúc ấy tôi không biết phải xoay sở thế nào để đưa hết bốn trăm cô nhi của An Lạc đi. Tôi chỉ biết tôi không thể để các em ở lại trong cảnh hỗn loạn lúc ấy.

Cầm trong tay chiếc vé đi Việt Nam, những câu hỏi quay cuồng trong đầu Betty, làm sao đưa  các em sang đây, nếu qua được rồi  các em sẽ ở đâu, làm thế nào tìm người bảo lãnh cho hơn hai trăm trẻ trong một thời gian ngắn.

Thế là  tôi bắt đầu gọi Washington  để rồi được biết  chính phủ Mỹ đòi hỏi hoặc trẻ đã có sẵn người bảo trợ tức cha mẹ nuôi, hoặc đang trong tiến trình lập thủ tục làm con nuôi thì mới được sang Mỹ.

Tôi gọi ngay cho Cơ Quan Di Trú thì họ bảo có bảy tổ chức thiện nguyện được công nhận mà nếu muốn tôi nên  liên lạc để tiến hành thủ tục với một trong bảy nhóm  đó.

Bấy lâu đi  Việt Nam rồi quyên góp tiền bạc để lo cho cô nhi viện An Lạc trong tư cách cá nhân, Betty Tisdale  không rành rẻ các thủ tục xin và nhận con nuôi. Cố điện thoại đến Tressler Lutheran Agency, một tổ chức từ thiện ở Pensylvania, Betty được tổ chức này hứa giúp.

Nhưng còn nơi tạm trú cho các em những ngày đầu tới Mỹ nữa. Betty Tisdale gọi đến trại tạm cư Fort Benning ở Georgia. Nơi này húa giúp đỡ bà trong những ngày tới.

Về tới Việt Nam, chuyện đầu tiên là tôi đến ngay tòa đại sứ Mỹ. Ông đại sứ giới thiệu tôi với một người chuyên trách máy bay vận chuyển của quân đội.

Ông đại sứ cho tôi biết ông có thể giúp về vận chuyển, muốn bao nhiêu máy bay quân sự cũng có, thế nhưng việc tôi muốn đưa các cô nhi ra khỏi Sài Gòn thì phải có sự  chấp thuận của chính phủ Việt Nam.

Những đứa trẻ họ Vũ

Tiếp xúc với thứ trưởng Bộ Xã Hội Việt Nam lúc bấy giờ, bác sĩ Phan Quang Đán, Betty được yêu cầu xuất trình danh sách và giấy khai sanh của các em. Mà lấy đâu ra khai sinh cho ngần ấy trẻ vô thừa nhận bây giờ, bởi chúng bị vất bỏ ngay khi vừa lọt lòng mẹ, Betty than thầm.

Với quyết tâm là bằng  mọi giá  phải vượt qua trở ngại, chúng tôi tìm cách tạo  giấy khai sinh cho từng em, đặt cho mỗi em một tên , những bốn trăm tên ...tất cả con trai con gái  đều mang họ Vũ. Tại  sao ư, tại vì mẹ của chúng là bà Vũ Thị Ngãi, người đã sáng lập và làm giám đốc cô nhi viện An Lạc.

Mọi chuyện tưởng êm xuôi nhưng tới ngày lên đường thì chính phủ Việt Nam cho biết không thuận để những em trên mười tuổi ra đi. Thế là thay vì cả bốn trăm thì chỉ còn  hai trăm mười chín trẻ sơ sinh và trẻ dưới mười tuổi. Một trăm tám mươi  mốt em ở lại với bà Vũ Thị Ngãi. Cuộc chia tay diễn ra trong thảng thốt và nước mắt.   

Hình ảnh bà Ngãi và những em ở lại không bao giờ phai mờ trong tâm khảm Betty Tisdale. Bằng mọi giá người mẹ của những trẻ mồ côi An Lạc phải đến Mỹ, Betty tự hứa với lòng mình, nếu không bà Vũ Thị Ngãi sẽ bị chế độ mới trừng phạt vì bà là một người di cư năm 1954 với 60 trẻ từ Bắc vào Nam, rồi lại để cho hơn hai trăm trẻ ra đi trong cảnh loạn lạc của Sài Gòn tháng Tư  1975.  

Ngày 12 tháng Tư 1975,  chiếc phi cơ quân sự  chở 219 em qua Mỹ phải đáp khẩn cấp xuống phi trường Los Angeles vì một số em bị đuối sức không thể bay tiếp đến Fort Benning, nơi mà trung tâm từ thiện Tressler Lutheran có nhiệm vụ tìm kiếm những gia đình muốn nhận các em làm con nuôi.

Bằng  mọi giá  phải vượt qua trở ngại, chúng tôi tìm cách tạo  giấy khai sinh cho từng em, đặt cho mỗi em một tên , những bốn trăm tên ...tất cả con trai con gái  đều mang họ Vũ.

Bà Betty Tisdale

Cũng nhờ vào sự vận động tích cực của Betty Tisdale với đại sứ Martin khi ấy còn ở Việt Nam, ngày 28 tháng Tư 1975 bà Vũ Thị Ngãi được đưa tới đảo Guam. Sau đó bà  được Betty Tisdale đón từ Guam về Columbus, Georgia . Betty và chồng,  ông Patrick Tisdale, nhận bà Ngãi làm mẹ nuôi của họ.

Rất tiếc bà Vũ Thị Ngãi chỉ sống với chúng tôi được ba năm rồi qua đời vì bệnh lúc 73 tuổi.

Ba mươi lăm năm sau, 30 tháng tư 1975 đến 30 tháng Tư  2010, hai trăm mười  chín trẻ mồ côi mang họ Vũ của cô nhi viện An Lạc Sải Gòn giờ đã lớn, đã thành thân, sống rải rác trên các tiều bang ở Hoa Kỳ. Năm người trong số họ được ông bà Tisdale nhận làm con.

Vào ngày thứ Sáu 30 tháng Tư này, tòa soạn báo Người Việt, nhật báo Việt ngữ lớn nhất miền Nam California, sẽ tổ chức  buổi đón tiếp và tri ân bà Betty Tisdale. Đây là lần đầu tiên sau ba mươi lăm năm cộng đồng người Việt mới có dịp tiếp xúc với ân nhân của các trẻ mồ côi của cô nhi viện An Lạc xưa.

Đây cũng là cơ hội cho một  số anh chị em An Lạc, nay đã trưởng thành, tìm về với nhau kể từ lần chia xa  mỗi người mỗi ngã ba mươi lăm năm về trước.

Chân thành cảm ơn phóng viên Hà Giang của báo Người Việt đã giúp Thanh Trúc thực hiện một câu chuyện với kết thúc rất có hậu này. 

Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi chấm dứt ở đây. Xin hẹn lại quí vị vào thứ Năm tuần tới.

Theo dòng thời sự:

• Đâu rồi lợi thế 35 năm?
• Nông dân sau 35 năm “đổi đời”?
• Ảnh của Trần Khiêm: Một khía cạnh khác trong sự kiện “Giải Phóng Miền Nam”
• Đổi mới lần 2 ở nông thôn
• Việt Nam sau 35 năm chiến tranh kết thúc
• Hội thảo của giới trẻ về hiện tình đất nước
• 35 năm sau, những chiến binh cả 2 miền Nam-Bắc
• Ảnh hưởng của chất da cam, 35 năm sau chiến tranh
• Giới trẻ với ngày 30/4
• Mốc lịch sử 30-4-1975 và những kỳ vọng cho đất nước
• Chuyện chưa kể của người lái trực thăng di tản