មេដឹកនាំយោធាថៃ បានបង្ហាញការមិនពេញចិត្ត ចំពោះពលរដ្ឋខ្មែរមួយក្រុមដែលបាន ច្រៀងចម្រៀងភ្លេងជាតិ នៅប្រាសាទតាមាន់ធំ លើភ្នំដងរែក ដែលថៃអះអាងថា កន្លែងដែលពលរដ្ឋខ្មែរឈរច្រៀងនោះគឺនៅលើប្រាសាទផ្នែកខាង ថៃ បើទោះជានៅមិនទាន់បោះបង្គោលព្រំដែនច្បាស់លាស់ក៏ដោយ។ អ្នកឃ្លាំមើលកម្ពុជា លើកឡើងថា ការហាមប្រាមរបស់យោធាថៃចំពោះពលរដ្ឋខ្មែរនេះ គឺជាទង្វើហួសហេតុ និងបំពានលើម្ចាស់វប្បធម៌។
ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិថៃ លោក ភូមិថាំ វេឆាយាឆៃ(Phumtham Wechayachai) បានអះអាងថា តំបន់ប្រាសាទតាមាន់ធំ ដែលក្រុមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ នាំគ្នាចូលទៅច្រៀងចម្រៀងជាតិនោះ គឺស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីថៃ ទោះបីជាការបោះបង្គោលព្រំដែននៅតំបន់នោះមិនទាន់បានបញ្ចប់ក៏ដោយ ហើយការច្រៀងចម្រៀងបង្ហាញនិមិត្តរូបរបស់ខ្មែរនេះ បានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋថៃ មានការមិនពេញចិត្តឡើយ។
ថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានថៃ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ លោក ភូមិថាំ បានចោទថា ពលរដ្ឋខ្មែរដែលទៅច្រៀងចម្រៀងជាតិនោះ មានទាំងពលរដ្ឋ និងប្រពន្ធរបស់មន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់របស់កម្ពុជា ហើយរដ្ឋាភិបាលថៃ មិនចង់ឱ្យបញ្ហានេះបង្កទៅជាជម្លោះនោះឡើយ ទើបភាគីថៃ បានដាក់លិខិតតវ៉ាមកកម្ពុជា។
ទោះជាបែបនេះក្ដី អតីតតំណាងរាស្ត្រ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈ ថា ការហាមប្រាមរបស់យោធាថៃ មិនឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរច្រៀងចម្រៀងជាតិនៅលើប្រាសាទតាមាន់ធំ គឺជាទង្វើហួសហេតុ ដែលបំពានលើពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាម្ចាស់វប្បធម៌ដើមមិនឱ្យរម្លឹកពីអត្តសញ្ញាណខ្លួនឯង។
លោក អ៊ុំ សំអាន៖«តាមការលើកឡើងរបស់ទាហានខ្មែរយើង ដែលប្រចាំការនៅប្រាសាទតាមាន់ធំ បានអះអាងថា បង្គោលព្រំដែនសម័យបារាំង ស្ថិតនៅជាង ១គីឡូម៉ែត្រ ក្នុងទឹកដីថៃ។ ដូច្នេះមានន័យថា បើយើងគិតតាមសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀម ឆ្នាំ១៩០៤ និងឆ្នាំ១៩០៧ គឺប្រាសាទតាមាន់ធំ ហ្នឹងស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីរបស់ខ្មែរយើង»។
ជម្លោះពាក្យសម្ដីរវាងយោធាខ្មែរ និងថៃ នៅប្រាសាទតាមាន់ធំ
ជម្លោះពាក្យសម្ដីរវាងយោធាខ្មែរ និងថៃនេះ បានកើតឡើងកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ នៅពេលមានទាហាន និងពលរដ្ឋខ្មែរមួយក្រុម ដើរទស្សនានៅក្នុងបរិវេណប្រាសាទតាមាន់ធំ និងបានប្រមូលផ្ដុំគ្នាច្រៀងចម្រៀងជាតិខ្មែរបទ«ដែនដីសុវណ្ណភូមិ»។ ខណៈនោះ ទាហានថៃមួយក្រុម ដែលឈរជើងនៅប្រាសាទតាមាន់ធំ បានរារាំងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មិនឱ្យច្រៀងចម្រៀងជាតិ ដោយភាគីថៃបានហាមមិនឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរ បង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណជាតិ នៅក្នុងបរិវេណប្រាសាទតាមាន់ធំ ឡើយ ដោយអនុញ្ញាតឱ្យត្រឹមតែចូលមកគោរព និងធ្វើសក្ការបូជាប៉ុណ្ណោះ។
នៅក្នុងវីដេអូជម្លោះនេះ ភាគីទាហានថៃអះអាងថា ពួកគេបានទទួលបញ្ជាពីថ្នាក់លើឱ្យមកឈរជើងការពារនៅទីតាំងប្រាសាទតាមាន់ធំ នេះ ខណៈមេបញ្ជាការពលតូចថ្មើរជើងលេខ៤២ គឺលោក នាក់ វង្ស បានឆ្លើយតបវិញថា កម្ពុជានឹងបញ្ជូនកងទ័ពឱ្យមកកាន់កាប់តំបន់ក្នុងប្រាសាទតាមាន់ធំ នេះដែរ ហើយលោកបានព្រមានពីការផ្ទុះអាវុធ មុននឹងដើរចេញទៅវិញ។
ក្រោយកើតជម្លោះនេះ មេបញ្ជាការយោធាថៃ ប្រចាំភូមិភាគទី២ បានដាក់លិខិតតវ៉ាជាផ្លូវការមកកម្ពុជា តាមរយៈគណៈកម្មាធិការព្រំដែនភូមិភាគថៃ-កម្ពុជា(RBC) កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ ដោយបានអះអាងថា អាកប្បកិរិយារបស់ទាហាន និងពលរដ្ឋខ្មែរ គឺមិនសមរម្យ និងបានបំពានលើកិច្ចព្រមព្រៀងទៅវិញទៅមករវាងប្រទេសទាំងពីរ ទាក់ទងនឹងពិធីការចូលទស្សនានៅតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណ។ បន្ទាប់ពីថៃបានដាក់លិខិតតវ៉ារួច មន្ត្រីសម្របសម្រួលបញ្ហាព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃ បានបើកកិច្ចប្រជុំដោយបានជជែកគ្នាទៅលើបញ្ហាការយល់ច្រឡំ នៅតាមបណ្ដោយព្រំដែន។ ភាគីទាំងពីរបានរាយការណ៍ថា ការជួបជជែកគ្នា ធ្វើឡើងដោយបរិយាកាសមិត្តភាព និងបានបញ្ចប់ទៅដោយការយោគយល់គ្នាទៅវិញទៅមក។
នេះជាលើកទី២ហើយ ដែលថៃបានដាក់លិខិតតវ៉ាមកកម្ពុជា ដោយកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ ធ្លាប់មានករណីស្រដៀងគ្នានេះ បានកើតឡើងម្ដងរួចមកហើយ។ មន្ត្រីយោធាថៃ បានអះអាងថា មូលហេតុដែលទាហានថៃ រារាំងពលរដ្ឋ និងកងទ័ពកម្ពុជា មិនឱ្យច្រៀងចម្រៀងភ្លេងជាតិ និងថតវីដេអូបែបនេះ គឺដើម្បីបង្ការកុំឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរប្រើប្រាស់វិធីនេះ ធ្វើជាភស្តុតាងដើម្បីគាំទ្រដល់ការទាមទារទឹកដី ទៅថ្ងៃមុខ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងបញ្ជាការយោធាថៃ ប្រចាំភូមិភាគទី២ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ អ្នកស្រី ម៉ាលី សុជាតា ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈ។
អត្ថបទដែលទាក់ទង៖
[ ប្រាសាទតាមាន់ធំនៅខេត្តឧត្ដរមានជ័យមិនទាន់សម្បូរភ្ញៀវទេសចរទៅលេងOpens in new window ]
[ ទាហានខ្មែរ ត្រៀមការពារប្រាសាទតាមាន់ធំ និងតាក្របីOpens in new window ]
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជានៅប្រទេសន័រវែស (Norway) លោក ម៉ែន ណាត ចោទថា ថៃបានរំលោភលើអធិបតេយ្យកម្ពុជា នៅពេលដែលកម្ពុជាកំពុងមានសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង ថៃបានបញ្ជូនកងទ័ពឱ្យចូលកាន់កាប់តំបន់ប្រាសាទតាមាន់តូច តាមាន់ធំ តាក្របី និងប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ (The Hague) សម្រេចឱ្យកម្ពុជាឈ្នះក្ដីនៅឆ្នាំ១៩៦២ និងបន្តឈ្នះជាថ្មីទៀតនៅឆ្នាំ២០១៣ ហើយប្រាសាទព្រះវិហារបានស្ថិតនៅជាសម្បត្តិជាតិរបស់ខ្មែររហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។
លោក ម៉ែន ណាត៖«អាចប្ដឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ។ មើលប្រាសាទតាមាន់ធំ តាមាន់តូច និងតាក្របី អីហ្នឹង ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងអធិបតេយ្យកម្ពុជា ត្រូវប្ដឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)នៃទីក្រុងឡាអេ។ រឿងហ្នឹងចាំបាច់ត្រូវប្ដឹងតែម្ដង អត់មានត្រូវទៅចរចាជាមួយថៃ ហើយថៃប្រគល់ឱ្យយើងនោះទេ ដូចតែវៀតណាមអ៊ីចឹង គឺលេបបានប៉ុណ្ណា យកប៉ុណ្ណឹង។ ដូច្នេះត្រូវតែប្ដឹង អត់មាននៅស៊ុមគ្រលំតទៅទៀតទេរឿងនេះ ព្រោះវាជាអធិបតេយ្យជាតិរបស់កម្ពុជា»។
ភូមិសាស្ត្រប្រាសាទតាមាន់ធំ
ប្រាសាទតាមាន់ធំ គឺជាប្រាសាទបុរាណខ្មែរមួយកសាងក្នុងទសវត្សរ៍ទី១១ មានទីតាំងស្ថិតក្នុងភូមិសាស្ត្រលើភ្នំដងរែក ស្ថិតក្នុងឃុំគោកមន ស្រុកបន្ទាយអំពិល ជាប់ព្រំដែនថៃក្នុងខេត្តសុរិន្ទ (Surin)។ ថៃបានចាត់ទុកតំបន់នេះ ស្ថិតក្នុងទឹកដីរបស់ខ្លួន រហូតដល់ឆ្នាំ២០០៨ ក្នុងពេលដែលកម្ពុជា-ថៃ មានជម្លោះព្រំដែននៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារ តំបន់ប្រាសាទតាមាន់ធំ បានក្លាយជាតំបន់ប្រយុទ្ធគ្នារវាងទាហានខ្មែរ-ថៃ ជាហេតុធ្វើឱ្យមានវត្តមានកងទ័ពទាំងសងខាងបន្តឈរជើងនៅទីនោះរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
អ្នកឃ្លាំមើលកម្ពុជា លើកឡើងថា ជម្លោះតាមព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃ ក្នុងតំបន់ប្រាសាទលើភ្នំដងរែកនេះ នៅតែជាបញ្ហារសើប ដែលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្រទេសទាំងពីរ គួរតែយកសំណុំរឿងនេះ ទៅដោះស្រាយនៅស្ថាប័នអន្តរជាតិ ដើម្បីចៀសវាងជម្លោះយោធា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។