Melumki, Uyghurlar 1933-yili, 12-noyabir küni qeshqerde, 1944-yili, 12-noyabirda ghuljida ikki qétim sherqiy türkistan jumhuriyiti qurup, hazirqi zaman tarixida muhim iz qaldurdi.
Bu küni dunyaning köpligen döletliride yashawatqan Uyghurlar ikki sherqiy türkistan jumhuriyitini xatirilidi.
Uyghurlarning mezkur ikki jumhuriyiti heqqide gherb , rus, türk we yapon alimlirimu melum tetqiqatlarni élip barghan bolup, yaponiye alimi shinmen yasushining bu sahediki tetqiqatliri körünerliktur. Bu yapon alimining köz qarashliri özgichilikke ige bolup, bu heqte haji qutluq qadiri melumat béridu.
Sowét we xitay tarixshunasliri da'im 1933-yili qurulghan sherqiy türkistan islam jumhuriyitini en'gliye qollighan hemde bu jumhuriyet en'gliyining pilanlishi bilen qurulghan dep yazghan idi. Heqiqeten shundaqmu? bu heqte qutlan melumat teyyarlidi.
