Tarix-bügün

Xitay kompartiyesi qurulghanliqining 100 yilliqini tebriklesh murasimi. 2021-Yil 1-iyul, béyjing.

"Xitay kompartiyesi: krémil kölenggisi astidiki törelme" (2)

Xitay kompartiyesi özining deslepki waqitlarda kommunistik intérnatsi'onal we sowét kompartiyesining qollishi hem yardimige érishkenlikinila körsitip, uning mahiyetlik tereplirini yoshurghanidi.

Xitay kompartiyesi: krémil kölenggisi astidiki "Törelme" (1)

Xitay kompartiyesi özining tunji yighinini échip, dunyagha kelgenlikini békitken öy, yeni hazirqi xatire sariyida xitay kompartiyesini qurghan ademlerning süretliri ésilghan.

Üch ependi: "Sherqiy türkistanni köp ölkige bölüwétishke qet'iy bolmaydu"

Tarixiy melumatlargha asaslan'ghanda menching impériyesi Uyghurlar diyarini, yeni sherqiy türkistanni ishghal qilip, 1884-yili "Shinjang" ölkisi namida ölkilik tüzümdiki bashqurushni yolgha qoyghan.

Milletchi xitayning Uyghur diyarigha nopus yötkep mustemlike qilish pilani

Zo zongtang 1878-yili Uyghur diyarini ishghal qilip, 1884-yili "Yéngi igilen'gen zémin" menisini béridighan "Shinjang" nami astida ölke tüzümi ornitilish bilen bu rayon'gha köplep xitay ahalisini köchürüsh pikirliri otturigha chiqishqa bashlighanidi.

Xitayning Uyghurlar diyarini töt ölkige parchilash chüshining bash-ayighi

2021-05-27

1930-Yillardin 1945-yilighiche bolghan ariliqta xitay nezeriyechiliri, siyasiyonliri, hakimiyet bashqurghuchiliri arisida Uyghurlar diyari, yeni "Shinjang ölkisi" ni "Ikki", "Üch", "Töt" weyaki "Alte" ölkige bölüwétish idiyeliri we pilanliri otturigha qoyuldi.

Muhemmed'imin bughra bilen eysa yüsüp alptékin 1960-yili hindistan paytexti déhlida échilghan asiya-afriqa elliri qurultiyida.

"Yüksek muxtariyet" ning berbat bolushi: xitay yüksek muxtariyetni qandaq ret qildi

2021-05-06

Muhemmed imini bughra 9 yilliq muhajiret hayatidin kéyin chongchinggha kélip, mes'ud sebiri bayqozi, eysa yüsüp aliptékin qatarliqlar bilen birlikte özlirining siyasiy küreshlirini bashlidi.

1933-Yildin 1944-yilghiche Uyghur élining siyasiy kontrolluqini qoligha éliwalghan lyawningliq xitay shéng shisey.

"Yüksek muxtariyet chüshi" ning berbat bolushi

2021-04-22

Sherqiy türkistan inqilabchiliridin xoja niyaz haji bashliq bir qisim rehbiriy shexslerning qatnishishi bilen sowét ittipaqining kontrolluqi astidiki shéng shisey rehberlik qilghan ölkilik birleshme hökümet quruldi.

Sherqiy türkistan milliy azadliq inqilabining rehbiri exmetjan qasimi ependi. 1947-Yili, nenjing.

1947-1946-Yilliridiki xitay jasusliri we kattiwashlirining neziridiki exmetjan qasimi we sherqiy türkistan wekilliri

2021-04-08

1946-Yili 11-ayning 14-künidin 1947-yili 1-ayning 11-künigiche exmetjan qasimi bashchiliqidiki xitayning asasiy qanun qobul qilidighan xelq qurultiyigha qatnashqan sherqiy türkistan wekilliri xitay paytexti nenjingdin bashqa yene birqisim sheherlerni ziyaret qilip, 14-yanwar küni ürümchige qaytip keldi.

Sowét saqchiliri moskwadiki KGB .Binasining aldida qarawulluq qilmaqta

Sowét-xitay arxipliridiki sherqiy türkistan jumhuriyitining srliri

2021-03-18

20-Esirning 40-yilliridiki Uyghur élining siyasiy tarixi jümlidin sherqiy türkistan jumhuriyiti we sherqiy türkistan milliy azadliq inqilabi heqqide sherqiy türkistan jumhuriyitining her derijilik hökümet höjjetliri, sherqiy türkistan jumhuriyitining herbiy-siyasiy, iqtisadiy, medeniyet-ma'arip we bashqa her sahege a'it ministirliqliri we idarilirining türlük höjjetliri birinchi qol menbeler bolsa, sherqiy türkistan jumhuriyiti dewridiki metbu'atlarmu oxshashla muhim matériyallardur.

Bu süret amérikaning ürümchide turushluq mu'awin konsuli doglas makérnan(Douglas McKiernan) ependining süriti. (Waqti we orni éniq emes)

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (11)

2021-03-04

1949-Yili 7-aydin bashlap xitaydiki ichki urush pütünley kommunistlarning toluq ghelibisi bilen axirlishish basquchigha kirdi.

Amérika zhurnalisti we tetqiqatchisi dok barnét(Doak Barnett) ependi. (Waqti we orni éniq emes)

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar ( 10)

2021-02-18

Dok barnét Uyghur diyari heqqide qandaq melumatlarni sundi? (2)

1950-Yili séntebirning axiri xitay xelq jumhuriyiti qurulghanliqining bir yilliq murasimigha qatnishish üchün béyjinggha yétip barghan 5-korpus (milliy armiye) ning komandirliri (ongdin solgha général muhemmet'imin iminof, général léskin, général zunun tiyipof, nusipqan künbayéf, refiq baychurin)

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (9)

2021-02-04

1947-1949-Yilliri xitaydiki ichki urushning küchiyishi we xelq'arada soghuq munasiwet urushining rawajlinishi bilen sowét ittipaqi bilen amérika, en'gliye arisidiki riqabetler Uyghurlar diyaridimu öz ipadisini tapti.

Amérikening ürümchide turushluq mu'awin konsuli doglas makérnan ayali péggy parkér bilen. 1947-Yili, ürümchi.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (8)

2021-01-14

2-Dunya urushining axirlishishidin ibaret xelq'ara munasiwetlerning özgirishi bilen sherqiy türkistan armiyesi urush toxtatqanidi.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (7)

2020-12-17

1943-Yili 4-ayda ürümchide amérika konsulxanisi we shuningdek en'gliye konsulxanisi qurulghandin kéyin amérika hökümitining Uyghurlar diyaridiki ichki weziyet hem uning etraptiki döletler, jümlidin sowétler ittipaqi bilen bolghan munasiwetlirining özgirish ehwallirigha bolghan közitish kücheydi.

Ilgiriki xewerlerni körüsh