Tarix-bügün

Sherqiy türkistan milliy azadliq inqilabining rehbiri exmetjan qasimi ependi. 1947-Yili, nenjing.

1947-1946-Yilliridiki xitay jasusliri we kattiwashlirining neziridiki exmetjan qasimi we sherqiy türkistan wekilliri

1946-Yili 11-ayning 14-künidin 1947-yili 1-ayning 11-künigiche exmetjan qasimi bashchiliqidiki xitayning asasiy qanun qobul qilidighan xelq qurultiyigha qatnashqan sherqiy türkistan wekilliri xitay paytexti nenjingdin bashqa yene birqisim sheherlerni ziyaret qilip, 14-yanwar küni ürümchige qaytip keldi.

Sowét-xitay arxipliridiki sherqiy türkistan jumhuriyitining srliri

20-Esirning 40-yilliridiki Uyghur élining siyasiy tarixi jümlidin sherqiy türkistan jumhuriyiti we sherqiy türkistan milliy azadliq inqilabi heqqide sherqiy türkistan jumhuriyitining her derijilik hökümet höjjetliri, sherqiy türkistan jumhuriyitining herbiy-siyasiy, iqtisadiy, medeniyet-ma'arip we bashqa her sahege a'it ministirliqliri we idarilirining türlük höjjetliri birinchi qol menbeler bolsa, sherqiy türkistan jumhuriyiti dewridiki metbu'atlarmu oxshashla muhim matériyallardur.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (11)

1949-Yili 7-aydin bashlap xitaydiki ichki urush pütünley kommunistlarning toluq ghelibisi bilen axirlishish basquchigha kirdi.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar ( 10)

Dok barnét Uyghur diyari heqqide qandaq melumatlarni sundi? (2)

1950-Yili séntebirning axiri xitay xelq jumhuriyiti qurulghanliqining bir yilliq murasimigha qatnishish üchün béyjinggha yétip barghan 5-korpus (milliy armiye) ning komandirliri (ongdin solgha général muhemmet'imin iminof, général léskin, général zunun tiyipof, nusipqan künbayéf, refiq baychurin)

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (9)

2021-02-04

1947-1949-Yilliri xitaydiki ichki urushning küchiyishi we xelq'arada soghuq munasiwet urushining rawajlinishi bilen sowét ittipaqi bilen amérika, en'gliye arisidiki riqabetler Uyghurlar diyaridimu öz ipadisini tapti.

Amérikening ürümchide turushluq mu'awin konsuli doglas makérnan ayali péggy parkér bilen. 1947-Yili, ürümchi.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (8)

2021-01-14

2-Dunya urushining axirlishishidin ibaret xelq'ara munasiwetlerning özgirishi bilen sherqiy türkistan armiyesi urush toxtatqanidi.

Bu süret amérikaning ürümchide turushluq mu'awin konsuli doglas makérnan(Douglas McKiernan) ependining süriti. (Waqti we orni éniq emes)

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (7)

2020-12-17

1943-Yili 4-ayda ürümchide amérika konsulxanisi we shuningdek en'gliye konsulxanisi qurulghandin kéyin amérika hökümitining Uyghurlar diyaridiki ichki weziyet hem uning etraptiki döletler, jümlidin sowétler ittipaqi bilen bolghan munasiwetlirining özgirish ehwallirigha bolghan közitish kücheydi.

Sha'ir lutpulla mutellipning qebrisi. Aqsu.

L. Mutellipni öltürgen "Jallat" bügünki "Xitay milliy qehrimani"

2020-12-03

Bügünki xitay ashu 1949-yili 10-ayda maw zédong bashchiliqidiki xitay kompartiyesi qurghan we hazirmu shu xitay kompartiyesi mustehkem hakimiyet yürgüzüwatqan dölet.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (6)

2020-11-19

Soghuq munasiwetler urushi we sherqiy türkistan jumhuriyiti

1943-Yili noyabirdiki qahire yighinida amérika prézidénti rozwélit (otturida), en'gliye bash weziri chérchil we xitay rehbiri jyang jéshi muhim mesililerni meslihetleshti

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (5)

2020-11-05

1945-Yili 9-ayning 8-küni sherqiy türkistan jumhuriyiti armiyesi xitay qoshunlirini shixo liniyeside tarmar qilip, ürümchini azad qilishqa omumyüzlük atlinish aldida turghanda toxtash buyruqi kélip, algha siljimidi.

Amérikaning 33-mu'awin prézidénti hénriy wallasé.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar (4)

2020-10-15

1946-Yili inqilab rehberliri arisida xelq'araliq yardemge we qollashqa érishishte amérikagha intilish xahishlirimu peyda boldi.

Maw zédung stalinning tughulghan künide. 1942-Yili 12-ay, moskwa. (Munasiwetlik kitabtin élin'ghan)

Stalinning xitayni "Uyghur diyarini téz ishghal qilish" qa aldiritishidiki seweb: amérika endishisi idi

2020-10-01

1949-Yilining ikkinchi yérimida sherqiy türkistan jumhuriyiti hakimkiyiti mewjut bolghan azad rayonning siyasiy mewjutluqi jiddiy xelq'araliq munasiwetler toqunushigha duch kelgenidi.

Amérika we Uyghur diyari 1940-yillar ( 3)

2020-09-17

1943-Yilidin étibaren Uyghurlar diyarida shéng shisey bashchiliqidiki xitay hakimiyitige qarshi küreshler barghanséri küchiyishke bashlidi.

Sherqiy türkistan jumhuriyiti re'isi elixan töre we abdumuta'ali xelpet(solda). 1945-Yili, 11-aylar.

Untulup ketken untulmas shexsler: abdumuta'ali xelpet we sherqiy türkistan jumhuriyitining diniy siyasiti

2020-09-03

1944-Yili 12-noyabir küni sherqiy türkistan jumhuriyiti qurulghandin kéyin özining dölet bashqurush siyasiy programmisini tüzüsh we qararlashturushqa kirishti.

Ilgiriki xewerlerni körüsh