Rohiy késelge giriptar bolghan 60 yashliq ana bir yildin buyan “Terbiyilesh” te

Muxbirimiz gülchéhre
2018.03.29
Aytursun-Qurban-kimliki-01.JPG Terbiyilesh lagérigha élip kétilgen 61 yashliq ana aytursun qurbanning kimliki.
RFA/Gulchehre

Bu yéqinda yawropagha yerleshken reyhan'gülning ikkinchi qétim radiyomiz bilen alaqilishishi. U bultur-7 ayda qahirede xitay bilen misir da'irilirining Uyghurlargha qaratqan tuyuqsiz tutquni bashlan'ghanda ikki balisini élip misirdin qéchip yawropagha kéliwalghan idi. U bir ay ilgiri aqsudiki inisi 38 yashliq yasinjanning mashina weqeside ölüp ketkenlik xewirini alghanliqi, emma 5 balisini yétim qaldurup ketken merhum qérindishining wapatigha mashina weqesining seweb bolghanliqigha guman bilen qaraydighanliqi heqqide melumat bergen idi. Uning bildürüshiche, yasinjan ötken yilning bashlirida ikki puti sunup kétip opératsiye qilin'ghan bolsimu, téxi sellimaza saqaymay turupla da'iriler teripidin “Terbiyilesh” ke élip kétilgen iken. Yéqinda uni saqchilar késel sewebidin “Terbiyilesh” tin qoyup bergen bolsimu her hepte dégüdek soraq qilip turghanliqidin xewiri bar iken.

Reyhan'gülning éytishiche radiyomizda bu heqte xewer bérilgendin kéyin uning aqsudiki qérindashliri bilen alaqisi pütünley üzülgen. Hazir u qérindishining ölüm xewirini yetküzgen singlisi nuriman'gülnimu da'iriler tutup ketken bölishi mumkin dep guman qilmaqta iken.

U a'ile ezaliridin igiligen cheklik uchurlargha asasen a'ilisidin 7 kishining “Terbiyilesh” te ikenlikini jezmleshtürgenlikni bayan qildi. 

Uning hemmidin bek endishe qiliwatqanliqini aqsu sheher qaratal baziridiki öyidin bultur-3ayda “Terbiyilesh” ke élip kétilip, bir yildin buyan aqsu shehiridiki jaköwrük türmisige qamap qoyulghan anisi aytursun qurbandur. Bu yil 61 yashqa kirgen bu ana yoldishi tügep ketkendin buyan 5 balini qatargha qétish üchün qarital bazirida kichik dukan échip jahandarchiliq qilip kelgen iken. Emdilikte japa-musheqqette jismi püklen'gen, yürek késili, bel aghriq dégendek késeller chirmashqanda, héchqandaq jinayet ötküzmey turup késimsiz halda “Terbiyilesh lagéri” gha solan'ghan. Bir yildin buyan a'ilisi bilenmu körüshtürülmigen. Hetta ötken ayda qaza qilghan balisining axiretlik ishliri üchünmu qoyup bérilmigen. 

Reyhan'gülning bildürüshiche, uning anisi 2016-yili 8-ayda, 6 yashliq newrisini élip özini yoqlash üchün misirgha kélip bir yilche turghandin kéyin qaytqan. Gerche da'iriler aytursun anini “Yépiq terbiyilesh” ke élip méngishtiki sewebini démigen bolsimu, reyhan'gül apisining misirgha barghanliqi we balilirini chet'elde oqutqanliqi seweb bolghan bolushi mumkin dep perez qilidiken. 
Reyhan'gülning éytishiche, xitay hökümitining ötken yilidin bashlap öy axturush, qalaymiqan tutqun qilishtek bésimliri kücheygen mezgillerdila anisi tola endishe qilidighan we teshwishlinidighan bolup qalghan iken. Lékin da'iriler bu késel hem yashan'ghan ayalni ayap qoymay “Terbiye” ge élip ketken. Ötken ayda reyhan'gülning aqsudiki singlisi anisidin xewer élish üchün jaköwrük türmisige barghinida saqchilar uni anisi bilen körüshtürmigen, peqet anisining rohiy késilining éghir ikenlikini, chiqirip bérishke bolmaydighanliqini we özliri dawalaydighanliqini éytqan iken.

Reyhan'gülning jenubiy koréyede oquwatqan kenji inisi yüsüpjan, aqsu sheher qaratal baziridiki 60 yashtin ashqan anisi we bashqa uruq tughqanlirining “Terbiyilesh” ke élip kétilgenlikini, akisi yasinjanning tuyuqsiz ölüm xewiridin bekmu azabliniwatqanliqini, yurti we a'ilisi bilen bolghan alaqisining pütünley üzülgenlikini bayan qildi.

Biz rohiy késellik iskenjisidiki bir yashan'ghan bigunah anining “Terbiyilesh lagéri” da bir yildin artuq tutup turulushining sewebi heqqide melumat élish üchün aqsudiki da'iriler bilen köp qétim alaqilishishke urun'ghan bolsaqmu, lékin jawab alalmiduq. Aqsuning qaratal bazarliq saqchixanisidiki xitay xadimmu “Bu heqte yuqiri organdin soranglar” dégendin bashqa jawab bermidi.

Reyhan'gülning éytishiche, da'iriler ilgiri momisi aytursun'gha egiship misirgha kelgen 6 yashliq jiyen oghli (ölüp ketken yasinjanning oghli) hebibulla yasinnimu saqchixanida soraq qilghan. Reyhan'gül hazir hebibulla we qérindashlirining bashqa baliliri bolup, ige-chaqisiz qalghan 7 narsidening qeyerde ikenliki heqqidimu uchur alalmighan. Qaranchuqsiz qalghan bu balilarning néme künlerni körüwatqanliqini oylighinida chongqur azablinidighanliqini bayan qilghan reyhan'gül, özining bu azablarni yéngishining birdin-bir yoli ularning iz-dérikini qilish üchün bar yol amallarni izdesh dep bilidighanliqini, nöwette xitay hökümitining öz a'ilisi we Uyghur xelqige séliwatqan zulumlirini anglitish yolida tirishchanliq körsitiwatqanliqini bayan qildi.

Bir yildin buyan aqsu da'iriliri tutup turuwatqan 61 yashliq ana aytursun, rohiy késelge giriptar bolushigha qarimay da'iriler teripidin “Yépiq terbiyilesh” te tutup turuwatqanliqi ashkarilan'ghan tunji shexs emes. Buning aldida ghulja shehirining bayanday yéza, 3-kent 5-mehellidiki zéhnidin adashqan 33yashliq henipe kérimningmu bir aydin buyan ghulja shehiridiki atalmish “Terbiyilesh merkizi” de tutup turuluwatqanliqi delillen'gen idi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.