Türkiyening bolu shehiride xitaygha qarshi naraziliq namayishi ötküzüldi

Türkiyediki insaniy yardem weqpining bolu wilayitidiki shöbisi xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan siyasitige qarshi ötküzgen namayishidin körünüsh. 2018-Yili 23-noyabir.

Türkiye hökümiti xitayning “Téxnikiliq terbiyelesh merkezliri” dep atap, milyonlap kishini yighiwélip, ulargha qarita islamiy dini étiqadi we öz milliy medeniyitidin tandurushtek ménge yuyush herikiti élip bériwatqan “Yighiwélish lagérliri” mesiliside sükütte turuwéliwatqan bügünki künde, türkiyediki insaniy yardem weqpining bolu wilayitidiki shöbisi türkiyening gherbiy rayonigha jaylashqan bolu shehiride xitayning bu xil siyasitige qarshi namayish ötküzdi.

23-Noyabir küni ötküzülgen namayishqa istanbulda pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan yéngi ewlad herikiti re'isi abdusalam teklimakani ependi bashchiliqidiki bir qisim Uyghur yashlarmu ishtirak qildi.

Qollirida “Assimilyatsiye we irqiy qirghinchiliqqa qarshi turimiz, yashisun musteqil sherqiy türkistan, hökümet uxlima sherqiy türkistan'gha ige chiq, heq, hoquq, adalet sherqiy türkistan'gha erkinlik” dégen lozunkilarni kötürgen 500 etrapida namayishchi bolu waliy mehkimisining aldidin sheherlik hökümetning aldighiche bir kilométir yol méngish jeryanida hemme birdek “Sherqiy türkistan'gha erkinlik, heq we hoquq, yashisun sherqiy türkistan, qatil kommunist xitay sherqiy türkistandin yoqal” dégen sho'arlarni towlidi.

Arqidin insaniy yardem weqpi bolu shöbisi re'isi fethi sarimsaqchi ependi metbu'at bayanatini oqup ötti.

U mundaq dep bayanat berdi: “Xitayning eqil, ippet, nomus, diniy étiqad we ma'arip jehettin uzun yillardin buyan élip bériwatqan zulum we bésimlirigha ‛yighiwélish lagérliri‚ namida yéngi biri qoshuldi. Birleshken döletler teshkilati irqiy kemsitishke qarshi turush komitéti 2018-yili awghust éyida xitayda sherqiy türkistanda ashqunluqqa qarshi turush nami astida nurghun kishining tutup kétilgenlikini élan qilghan idi”.

Fethi sarimsaqchi ependi muxbirlargha bergen bayanatida xelq'ara kechürüm teshkilatining 9-ayda élan qilghan Uyghur élidiki “Yighiwélish lagérliri” heqqidiki bayanatini neqil keltürüp, türkiye hökümitining buninggha sükütte turmasliqi kéreklikini bayan qilip mundaq dédi: “Xelq'ara kechürüm teshkilatining 2018-yili 9-ayda élan qilghan melumatigha asaslan'ghanda bir milyondin artuq kishi jaza lagérlirida tutulmaqta. On minglighan kishi türmilerde yatmaqta. Türkiye hökümitining buninggha inkas qayturushini, sherqiy türkistanliq qérindashlirimizgha ige chiqishini telep qilimiz”.

Namayish axirlashqandin kéyin pa'aliyetke ishtirak qilghan sherqiy türkistan yéngi ewlad herikiti re'isi abdusalam teklimakani ependi bilen téléfon söhbiti élip barduq. U aldi bilen pa'aliyet toghrisida qisqiche melumat berdi. U, özlirining bu pa'aliyettin kütken meqsitige yetkenlikini bayan qildi. Uyghur yéngi ewlad herikiti re'isi abdusalam teklimakani ependi 24-noyabir küni istanbuldiki qirim tatarliri jem'iyitide Uyghurlar heqqide doklat bergen bolup, bu pa'aliyetkimu köp sanda kishi ishtirak qilghan.

U yene 25-noyabir küni kechte “Aqit téléwiziyesi” de “Jaza lagérliri” we Uyghurlar toghrisida melumat bergen.

Türkiyediki Uyghur yashlirining pa'aliyiti künsayin küchiyiwatqan bolup, aldimizdiki künlerde yene muhim pa'aliyetlerni ötküzmekchi iken. Abdusalam teklimakani bu heqtimu toxtaldi.

Türkiye parlaméntidiki öktichi partiyelerning parlamént ezalirimu dawamliq halda türkiye hökümitining “Jaza lagérliri” mesiliside sükütte turuwélishini tenqid qilmaqta, ammiwi teshkilatlar arqa-arqidin namayish ötküzüp türkiye hökümitini sükütini buzushqa chaqirmaqta. Bular hökümetning xitaygha inkas qayturushigha yol acharmu? enqerediki istratégiyelik chüshenchiler instituti mutexessisi doktor erkin ekrem ependi, türkiye terepning xitay dölet re'isi shi jinpingni türkiyege teklip qilghili uzun waqit bolghanliqini, shunga türkiye hökümitining hazirche inkas qayturushining qiyindek körünüwatqanliqini ilgiri sürdi.

Sherqiy türkistan yéngi ewlad herikiti 2018-yili 3-ayning 9-küni istanbul waliy mehkimiside resmiy tizimgha aldurulghan bolup, sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq teshkilatining qollishi astidiki yashlar teshkilati iken.