Uyghur xanim: yaghliq chigkenlikim üchün aptobustin chüshürüwétildim

Ixtiyariy muxbirimiz gülshen abduqadir
2017.01.03
toppa-yaghliq-saqal-ramzan.jpg Xitay da'irilirining Uyghurlargha qaratqan türlük bésimi we diniy étiqad cheklimiliri Uyghurlarni chüshkünleshtürmekte. 2009-Yili 17-iyul, ürümchi.
AFP

Yéqinda Uyghur diyaridin yawropadiki melum bir döletke kélip olturaqlashqan, isim sheripini ashkarilashni xalimighan bir Uyghur xanim ziyaritimizni qobul qilip, özining yaghliq chigkenliki sewebidin duch kelgen awarichiliklerni anglatti.

Bu xanimning bildürüshiche, u yaghliq chigkenliki sewebidin kocha aptobusidin chüshüp kétishke mejburlan'ghan.

U xanim mundaq deydu: “2016-Yili Uyghur diyarida, yaghliq chigken we uzun kiyim kiygen ayallargha bolghan bésim hessilep éship ketti. Yaghliq chigkenlikim sewebidin aptobustin chüshürüwétildim. Taksighimu almidi. Bir yerge barsam yaghliqimni özüm xalighanche chigelmey, arqichilap chigishke mejbur boldum. Yaghliq chigken ayallargha nisbeten jem'iyette soghuq mu'amile bolghanliqi üchün, bir yerge barsam uruq-tughqanlirim bille élip bérishqa toghra keldi.”

Muxbir: aptobustin néme sewebtin chüshürüwétilgenlikingiz heqqide tepsiliyrek toxtilip béremsiz? shopur bilen aringizda qandaq bir di'alog bolup ötti?

Xanim: shopur manga, yaghliqingizni éngikingizdin chigipsiz, arqingizdin chigishingiz kérekti, kiyimingiz uzunken, aptobusqa chiqalmaysiz, chüshüp kéting, dédi.

Muxbir: siz, méning uzun kiyim kiyishim we yaki yaghliqni aldidin yaki arqidin chigishim jem'iyetning bixeterlikige néme ziyan élip keldi démidingizmu?

Xanim: men, biz musulman Uyghur, biz mushundaq uzun kiyim kiyimiz, mashinanggha kocha aptobusi dep yéziwapsen, undaq bolsa, ammiwi aptobus dégen xetni öchürüwétip xenzular üchün dep yaz, dédim.

Ötken yili kanadadin Uyghur diyarigha tughqan yoqlash üchün barghan bir xanim bizge ehwal inkas qilip, kucha bazirigha yaghliq chigip kirgen Uyghur xanimlirining saqchi aptomobillirigha qopalliq bilen sélinip, tutup turush orunlirigha élip kétilidighanliqini, öziningmu yaghliq chigkenliki sewebidin kucha bazirida saqchilarning qopal mu'amilisige uchrap tutup turush orunlirigha élip kétilishke tas qalghanliqini, uruq-tughqanlirining arigha kirip, “Bu xanim kanadadin kelgen, bir qanche kün ichide dölitige qaytidu” dep chüshendürüp özini qoghdap qalghanliqini éytqan idi.

Bügünki ziyaritimizni qobul qilghan isim sheripini ashkarilashni xalimighan xanimmu bu xil ehwallarning rastliqini delillidi.

Xitay jem'iyitide Uyghur ayalliri yaghliq chigkenliki sewebidin éghir kemsitilishke uchrap, kocha aptobusliridin chüshürüwétiliwatqan, hetta saqchilar teripidin qopalliq bilen saqchi aptomobillirigha bésilip tutup turush orunlirigha mejburiy élip kétiliwatqan bolsimu, emma, kanadada ehwal del buning eksiche. Kanada qoralliq qisimliri ichide yaghliq chigken musulman ayallarning barliqi melum. Yéqinda kanada hökümiti yene, taghliq rayonlarda charlash élip baridighan atliq saqchilar ichidiki musulman ayal saqchilarning wezipe ötigende yaghliq chigishige ruxset qilghan.

Yuqiridiki ulinishtin, ixtiyariy muxbirimiz gülshen abduqadirning mezkur xanim bilen élip barghan söhbitining tepsilatini anglighaysiler.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.