Xoten déhqanliri heptidin buyan kelkün bilen élishmaqta

Iyulning otturiliridin bashlan'ghan tomuz issiq tesiride muz taghlar téz érip, yurungqash, qaraqash deryalirigha 10 yildin buyanqi eng shiddetlik kelkün apiti keldi, ikki derya wadisida déhqanlar iqtisadiy chiqim, hayati xewpke qarimay kelkündin mudapi'e körmekte.

Gerche xewerlerde bu apetning pesil xaraktérlik tebi'iy apetliki eskertilgen bolsimu, biraq yerlik amma bu derya wadilirida yillardin buyan dawam qilghan tertipsiz qash téshi qézish heriketliride deryaning ikki qénidiki tebi'iy tash tosaqlarningmu buzulushi seweblik pesillik kelkünning yildin-yilgha éghir apet keltürüp chiqiriwatqanliqini bayan qilmaqta.

Xoten wilayiti memuriy torining 31-iyul xewiridin melum bolushiche, xotenning qaraqash we yurungqash deryasida su éqini hazirmu alahide küchlük bolup, xoten wilayitining qaraqash, xoten nahiyilirining bir qisim kelkün tosuqliri, yol we bir qisim étizlirini bésip ketken, qaraqash we yurungqash deryalirida yüz bergen 10 yildin buyanqi eng éghir kelkün apiti hésablan'ghan bu shiddetlik kelkün apiti hazirmu dawamlishiwatqan bolup, heptidin buyan ikki nahiyidiki 15 ming etrapida déhqan we bir qisim eskerler apettin qutquzush üchün kéche-kündüz, xeterlik we japaliq emgek qilmaqta iken.

Xewerde körsitilishiche, yurungqash derya boyidiki xoten nahiyisining xan'ériq kentide, tashqin da'irisi 19 kilométirgha yetken bolup, kelkün apitide 11 a'ililikning öyliri we yene 8 ming mo shalliq weyran bolghan. Kelkünning xewpi turaqsiz bolup déhqanlar her zaman apetning aldini élish, tizginlesh birinchi sépide turmaqta iken.

Bügün xitay merkizi téléwiziyesining xewiride körsitishiche, kelkün qaraqash we xoten nahiyiliridiki 10ming métirdin uzun kelkündin mudapi'elinish derya tosuqlirini 315 -dölet tash yolining bir qisim böleklirini we bir qanche köwrüklerni buzuwetken, 336 mo déhqanchiliq yer meydanlirini yutup ketken. Statistika qilinishiche, kelkün apitining 3-awghustqiche keltürgen iqtisadiy ziyini 300milyon somdin ashqan.

Xoten wilayitining xan'ériq tewelikide apetke uchrighan neq meydanda qutquzush xizmiti élip bériwatqan bir yash déhqan kadir ziyaritimizni qobul qilip, bu kelkün apitining yurungqash deryasida yüz bergen 10 yildin buyanqi eng éghir kelkün apiti ikenlikini, kelkün muz taghlarning shiddet bilen érishidin kélip chiqqan bolghachqa, tizginlesh ishlirining unche asan bolmaydighanliqini, deryagha suning qanchilik kélishimu hawa témpératurisigha baghliq bolup qalghanliqini bildürdi.

Uning bildürüshiche, xan'ériqta apettin qutquzushning birinchi sépide déhqanlar gahida shiddetlik éqinda éqip kétish xewpige qarimay, kéche-kündüz kelkün bilen élishiwatqan bolup, kishini ejeplendüridighini, kelkündin mudapi'e köridighan tosuq yasaydighan matériyal tashlarnimu sétiwélishqa mejbur iken.

Ismini ashkarilashni xalimighan bu déhqan yene, yéqinqi on yillardin buyan kelkün apetliri yurungqash deryalirida da'im körülüp kelmekte shundaqla élip bériliwatqan buzghunchiliq we apet barghanche éghir bolmaqta, ziyaritimizni qobul qilghan bu xan'ériqliq déhqan bu yigit, deryada yüz bériwatqan bu xil éghir apetler, deryadiki kelkündin tebi'iy mudapi'e köridighan tash tosuqlarning qash téshi qazghuchilar teripidin buzghunchiliqqa uchrishi bilenmu munasiwetlik ikenlikini körsetti.