Chuyên gia: Muốn ổn định giá vàng phải xóa bỏ độc quyền!

RFA
2024.05.14
Chuyên gia: Muốn ổn định giá vàng phải xóa bỏ độc quyền! Vàng miếng SJC.
REUTERS

Hạ nhiệt thị trường vàng, kiểm soát thị trường vàng, bình ổn giá vàng… là những điều được chính phủ Việt Nam nêu ra từ mấy năm qua, mỗi khi giá vàng trong nước lập đỉnh mới.

Chính phủ can thiệp

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái sáng 14 tháng 5 được truyền thông trong nước loan đã chỉ đạo Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương cử cán bộ tham gia Đoàn kiểm tra liên ngành để trong tuần Ngân hàng Nhà nước phải công bố quyết định thanh tra hoạt động kinh doanh vàng.

Trước đó, hôm 20 tháng 3 năm 2024, Thủ tướng Việt Nam ký công điện yêu cầu tăng cường các biện pháp quản lý thị trường vàng. Ngay thời điểm đó,  giá vàng SJC bán ra đầu ngày là 81,6 triệu đồng/lượng. Đến ngày 11 tháng 5 năm 2024, khi Chính phủ ban hành văn bản yêu cầu Ngân hàng Nhà nước kiểm tra, thanh tra tình trạng thao túng vàng thì giá vàng SJC bán ra cuối ngày là 91,3 triệu đồng/lượng.

Có thể thấy giá vàng liên tục nhảy múa dù Chính phủ ban hành nhiều công điện yêu cầu bình ổn.

Tại Việt Nam, hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng phụ thuộc hoàn toàn vào Nghị định 24/2012/NĐ-CP được ban hành năm 2012. Tại khoản 2 và 3 Điều 4 quy định: “Ngân hàng Nhà nước là cơ quan thay mặt Chính phủ thống nhất quản lý các hoạt động kinh doanh vàng theo quy định tại Nghị định này. Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng”.

Nghị định 24 có rất nhiều cái bất cập. Thứ nhất, Ngân hàng Nhà nước là ngân hàng trung ương mà lại độc quyền sản xuất và kinh doanh vàng miếng, trong khi nhà nước chỉ có chức năng quản lý thôi chứ không có chức năng kinh doanh. Thứ hai là Nhà nước chỉ lấy một thương hiệu vàng SJC là thương hiệu quốc gia. - Ts. Ngô Trí Long

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ ngày 2 tháng 3 năm 2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Ngân hàng Nhà nước sớm trình sửa đổi Nghị định 24 về quản lý thị trường vàng.

Một số chuyên gia kinh tế mà RFA trò chuyện đều cho rằng, để kiểm soát thị trường vàng thì điều cần thiết là xóa bỏ độc quyền nhập khẩu vàng thô và sản xuất vàng miếng SJC. Tiến sĩ Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường Giá cả thuộc Bộ Tài Chính, nói với RFA:

“Nghị định 24 có rất nhiều cái bất cập. Thứ nhất, Ngân hàng Nhà nước là ngân hàng trung ương mà lại độc quyền sản xuất và kinh doanh vàng miếng, trong khi Nhà nước chỉ có chức năng quản lý thôi chứ không có chức năng kinh doanh. Thứ hai là Nhà nước chỉ lấy một thương hiệu vàng SJC là thương hiệu quốc gia. Chính vì sự độc quyền như thế làm cho giá vàng trong nước tăng cao so với giá vàng thế giới. Họ chuẩn bị sửa nghị định 24 và chắc chắn phải sửa vì Quốc Hội đã từng chất vấn tại sao chỉ có một thương hiệu vàng SJC.”

Cũng theo Tiến sĩ Ngô Trí Long, việc xây dựng SJC là thương hiệu quốc gia dẫn đến tâm lý người dân sẽ lựa chọn vàng này để tích trữ dẫn đến cung không đủ cầu, là một nguyên nhân khiến giá vàng tăng.

514fc5a3-76a9-462d-95b1-7f7042cb3abe.jpeg

Ngoài việc xóa bỏ độc quyền thì các chuyên gia kinh tế còn cho rằng Ngân hàng Nhà nước cần cho phép lưu hành một vài thương hiệu vàng miếng khác có phẩm chất tương đương SJC để tăng tính cạnh tranh về mặt giá cả và đa dạng hoá nguồn cung.

Thay đổi cách quản lý

Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nêu quan điểm của ông với RFA:

Tôi nghĩ vấn đề chính là phải giải quyết việc nhập khẩu vàng. Nếu cho tự do nhập khẩu và tự do hóa thị trường vàng, không còn độc quyền thì tôi chắc là giá vàng trong nước sẽ tiếp cận giá vàng thị trường thế giới. Tức là phải thay đổi cách quản lý vàng như hiện nay. Nếu cách quản lý vàng độc quyền như hiện nay thì vẫn sẽ xuất hiện chuyện giá cả như hiện nay. Kinh tế học đã nói là độc quyền sẽ dẫn đến không cạnh tranh, giá cả sẽ độc quyền trên thị trường. Bây giờ cần phải xử lý tận gốc vấn đề này.”

Để kiểm soát tình trạng thao túng giá vàng, Chính phủ ban hành Công điện số 23 hôm 20/3/2024 về tăng cường các biện pháp quản lý thị trường vàng, yêu cầu Ngân hàng Nhà nước tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát, giám sát chặt chẽ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm đối với thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng và các chủ thể khác tham gia thị trường.

Tôi nghĩ vấn đề chính là phải giải quyết việc nhập khẩu vàng. Nếu cho tự do nhập khẩu và tự do hóa thị trường vàng, không còn độc quyền thì tôi chắc là giá vàng trong nước sẽ tiếp cận giá vàng thị trường thế giới.- Ts. Lê Đăng Doanh

Thực hiện Công điện số 23 của Thủ tướng Chính phủ, Cục Quản lý thị trường TP.HCM đã chỉ đạo các Đội Quản lý thị trường tiến hành rà soát, kiểm tra các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng vàng trên địa bàn thành phố. Điều này dẫn đến hàng loạt tiệm vàng trong thành phố đóng cửa nghỉ bán.

Bà Hồng Lan, một người dân Sài Gòn nói với RFA sáng 14 tháng 5 năm 2024 rằng, trong thực tế, mỗi tiệm vàng chỉ bán ra hai cây vàng cho một người và người mua phải trình chứng minh nhân dân (CMND):

Nó chỉ bán hai cây thôi. Nó lấy lý do là ngăn ngừa đầu cơ tích trữ. Cái gì mà cung-cầu chênh lệch thì nó càng trở nên khan hiếm. Tại nhà nước bóp giá không cho đẩy vàng lên. Thật vô lý khi họ cho là vàng trong nước chênh lệch với thế giới 20 triệu, nhưng Nhà nước vẫn đấu thầu với giá 87.700 ngàn đồng thì họ phải bán cao hơn 87.700 ngàn đồng chứ.

Bây giờ tiền để dành người ta chỉ có những kênh đầu tư sau: Thứ nhất là gửi ngân hàng, nhưng ngân lãi suất xuống thấp quá mà vàng ngày càng lên thì buộc lòng người ta phải mua vàng. Hơn nữa bây giờ có những người ‘lướt vàng’. Nền kinh tế bây giờ suy thoái, bất động sản chết thì lãi suất càng thấp vì nhà nước phải cứu bất động sản. Do đó kênh đầu tư vàng là dễ thanh khoản, mua bán nhanh không cần giấy tờ”.

Để tăng nguồn cung cho thị trường vàng và ổn định thị trường vàng, Ngân hàng nhà nước đã tổ chức sáu lần đấu thầu vàng miếng vào các ngày 22 tháng 4, 23 tháng 4, 25 tháng 4, 3 tháng 5, 8 tháng 5 và 14 tháng 5. Tuy nhiên, chỉ có ba phiên đấu thầu ngày 23 tháng 4, 8 tháng 5 và 14 tháng 5 có đơn vị trúng thầu. Các phiên còn lại đều bị hủy với lý do được nói là không đủ đơn vị nộp phiếu dự thầu.

Nhà nước Việt Nam từng nhiều lần kiến nghị “hút vàng trong dân” để phát triển kinh tế. Từ năm 2011, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước lúc đó là ông Nguyễn Văn Bình đã trình Thủ tướng Chính phủ về chủ trương thu hút vàng trong dân.

Truyền thông trong nước dẫn lời Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách tại buổi công bố báo cáo Kinh tế vĩ mô Việt Nam quý II/2016 rằng, bản chất việc huy động vàng là đi ngược lại với nguyên tắc kinh tế bởi vàng được cất giữ trong dân như mọi tài sản khác. Nếu huy động thì vàng sẽ mang thêm chức năng là phương tiện lưu thông và do đó nhu cầu về vàng sẽ tăng lên thay vì giảm xuống và sẽ khiến thị trường bất ổn do người dân sẽ đầu cơ, tích trữ vàng.

Nhận xét

Bạn có thể đưa ý kiến của mình vào khung phía dưới. Ý kiến của Bạn sẽ được xem xét trước khi đưa lên trang web, phù hợp với Nguyên tắc sử dụng của RFA. Ý kiến của Bạn sẽ không xuất hiện ngay lập tức. RFA không chịu trách nhiệm về nội dung các ý kiến. Hãy vui lòng tôn trọng các quan điểm khác biệt cũng như căn cứ vào các dữ kiện của vấn đề.