Kêu gọi của ông Bộ trưởng
“Chúng ta phải thực sự lấy môi trường làm mục tiêu phát triển. Quan điểm này được thể hiện trong Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi.”
Đây là tuyên bố được nhấn mạnh của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên-Môi trường (TN-MT) Trần Hồng Hà trong phiên thảo luận của Quốc hội về tình hình kinh tế-xã hội, diễn ra vào ngày 15/6.
Người đứng đầu Bộ TN-MT cam kết trước Đại biểu Quốc hội rằng Dự luật bảo vệ môi trường gắn với mục tiêu thay đổi toàn diện để bảo vệ môi trường và đảm bảo thực hiện Hiến pháp. Ông Trần Hồng Hà khẳng định rằng “Đó là đảm bảo chất lượng và quyền của người dân được sống trong môi trường trong lành”. Ông Bộ trưởng TN-MT còn dẫn chứng kết quả chống dịch COVID-19 của Việt Nam trên tinh thần “như chống giặc” đạt hiệu quả cao và do đó ông cũng kêu gọi một sự đoàn kết để chống ô nhiễm môi trường “như chống giặc”.
Trông đợi tích cực từ Chính phủ
Giám đốc một doanh nghiệp tư nhân chuyên về xử lý rác thải, có trụ sở ở TP.HCM, bà Thanh Nguyễn nhìn nhận phía cơ quan chức năng có những sự thay đổi tích cực hơn trong việc bảo vệ môi trường những năm vừa qua.
“Thật ra khỏang 2-3 năm gần đây, sau những sự cố như Vedan hay Formosa…thì cảnh sát môi trường và các sở tài nguyên-môi trường cũng siết chặt hơn và ở mỗi tỉnh đều có các trạm xử lý rác công nghiệp để xử lý rác thải công nghiệp. Đồng thời, các ban quản lý của các khu công nghiệp cũng có những trạm thu gom và xử lý nước thải công nghiệp.”
<i>Đa số doanh nghiệp có suy nghĩ về việc thải rác ra môi trường đúng là có tiến bộ hơn rất nhiều. Tại vì qua thực tế thì trước đây khi bắt đầu hoạt động doanh nghiệp hồi năm 2008 thì tôi nói chuyện với 10-20 người thì chỉ ½ người chịu nghe mình nói thôi và xong rồi thì họ cũng cho qua, vì chưa có ai, chưa có chế tài kiểm tra nhiều. Còn những năm gần đây đa số những khách hàng tự tìm đến công ty của tôi để tìm hiểu về các giải pháp xử lý rác. Có nghĩa rằng họ cũng cảm thấy có ý thức về xử lý rác được tốt hơn. Bản thân các doanh nghiệp nước ngoài họ cũng bị tuân thủ từ công ty mẹ ở nước ngoài, là ở nước sở tại đã làm tốt về môi trường chưa để đừng làm ảnh hưởng đến hình ảnh của công ty<br/>-Bà Thanh Nguyễn</i>
Bên cạnh đó, bà Thanh Nguyễn cũng xác nhận về ý thức của doanh nghiệp cùng người dân trong khía cạnh bảo vệ môi trường.
“Đa số doanh nghiệp có suy nghĩ về việc thải rác ra môi trường đúng là có tiến bộ hơn rất nhiều. Tại vì qua thực tế thì trước đây khi bắt đầu hoạt động doanh nghiệp hồi năm 2008 thì tôi nói chuyện với 10-20 người thì chỉ ½ người chịu nghe mình nói thôi và xong rồi thì họ cũng cho qua, vì chưa có ai, chưa có chế tài kiểm tra nhiều. Còn những năm gần đây đa số những khách hàng tự tìm đến công ty của tôi để tìm hiểu về các giải pháp xử lý rác. Có nghĩa rằng họ cũng cảm thấy có ý thức về xử lý rác được tốt hơn. Bản thân các doanh nghiệp nước ngoài họ cũng bị tuân thủ từ công ty mẹ ở nước ngoài, là ở nước sở tại đã làm tốt về môi trường chưa để đừng làm ảnh hưởng đến hình ảnh của công ty. Ví dụ như Unilever chẳng hạn, một doanh nghiệp thải ra rất nhiều rác thải nhựa, họ cũng ý thức được nếu họ làm điều gì mà không tốt về môi trường thì sản phẩm của họ không được tiêu thụ tốt trên thị trường và khó bán hàng. Bởi vì người dân cũng chấm điểm sản phẩm (rating) do họ đã nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường.”
Chủ doanh nghiệp doanh tư nhân hoạt động trong lĩnh vực môi trường, bà Thanh Nguyễn bày tỏ đồng tình với nhận định của Bộ trưởng Trần Hồng Hà rằng ô nhiễm môi trường “là một kẻ thù” tại Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, những biện pháp, giải pháp xử lý về ô nhiễm môi trường còn tồn đọng rất nhiều cũng như các cơ quan chức năng không đồng bộ. Bà Thanh Nguyễn chia sẻ một số người dân được công ty của bà hỗ trợ về chương trình do Chính phủ phát động phân loại rác thải sinh hoạt hàng ngày. Thế nhưng, xe đổ rác đến và nhân viên vệ sinh lại đổ dồn vào chung lẫn lộn. Điều này khiến cho dân chúng cảm thấy bất mãn. Hay như, các doanh nghiệp chuyên về xử lý rác khi nhập trang thiết bị hiện đại từ những quốc gia tiên tiến thì Việt Nam chưa có những quy định chuyên môn trong luật pháp đủ để đánh giá những trang thiết bị đó. Vì thế, các doanh nghiệp cũng gặp không ít rắc rối và trở ngại…
Trong khi đó, giới chuyên gia lên tiếng cảnh báo về tác hại ô nhiễm môi trường nghiêm trọng do nhiệt điện than hay sản xuất thép của Formosa Hà Tĩnh, đồng thời kêu gọi Chính phủ xem xét, cân nhắc hết sức thận trọng nhưng không được lắng nghe.
Chưa kể đến hàng trăm người dân Việt Nam bị ảnh hưởng và tác động đến môi trường sống bởi các dự án nêu trên, không những về sức khỏe, mà còn nhiều hệ lụy khác do việc thu hồi đất đai cho các dự án lớn như thế.
Không có hy vọng nào?
Facebooker Phạm Minh Vũ, vào hôm 12/6, khẳng khái cho rằng chính Bộ TN-MT tiếp tay cho các doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường tại Việt Nam thì làm sao kêu gọi người dân chống gây ô nhiễm môi trường được hiệu quả? Anh Phạm Minh Vũ trưng dẫn các hội thảo khoa học thảo luận về tác hại của tro xỉ được tổ chức và công bố rộng rãi. Mặc dù vậy, Bộ TN-MT tuyên bố rằng tro xỉ không gây tác hại đến môi trường.
Nhà báo độc lập Đỗ Cao Cường, một người thực hiện các phóng sự về doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường sống ở một số các địa phương. Thế nhưng, anh Đỗ Cao Cường không những bị phía doanh nghiệp mà còn bị cả giới chức chính quyền địa phương đe dọa đến mạng sống của anh nếu tiếp tục phổ biến những thông tin này.
Trước lời kêu gọi của Bộ trưởng Trần Hồng Hà hãy đoàn kết để chống ô nhiễm môi trường “như chống giặc”, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải, từ Hà Nội qua làn sóng RFA thúc giục ông Trần Hồng Hà đến tận địa phương để có thể tận mắt chứng kiến chính quyền địa phương lẫn đảng bộ, lẫn các tổ chức chính trị sẵn sàng làm ô nhiễm môi trường như thế nào.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải cho rằng những lời tuyên bố của người đứng đầu Bộ TN-MT Trần Hồng Hà tại Quốc hội không có giá trị thực tiễn:
<i>Tôi không bao giờ nghe ông Trần Hồng Hà nói cả. Bởi vì cống nước xả thối ra đấy, ông có làm được đâu? Rác ở Hà Nội đấy, UBND TP. Hà Nội họp mãi có xử lý được rác đâu? Đầu phố nhà tôi vứt rác đấy, mỗi lần gió bay thì bụi mù cả lên, xe ô tô đứng tắt đường, ngửi thối không chịu được. Cái chuyện cỏn con ông còn chả làm được, mà đứng trước Quốc hội nói lung tung, nói mất thì giờ, tốn tiền tivi, tốn giờ họp Quốc hội. Ở đây ông nên nói câu khác đi. Trình độ ông không làm nỗi một cái ngỏ sạch, một dòng sông sạch. Ông cứ ở trên Sao Hỏa mà nói<br/>-Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải</i>
“Tôi không bao giờ nghe ông Trần Hồng Hà nói cả. Bởi vì cống nước xả thối ra đấy, ông có làm được đâu? Rác ở Hà Nội đấy, UBND TP. Hà Nội họp mãi có xử lý được rác đâu? Đầu phố nhà tôi vứt rác đấy, mỗi lần gió bay thì bụi mù cả lên, xe ô tô đứng tắt đường, ngửi thối không chịu được. Cái chuyện cỏn con ông còn chả làm được, mà đứng trước Quốc hội nói lung tung, nói mất thì giờ, tốn tiền tivi, tốn giờ họp Quốc hội. Ở đây ông nên nói câu khác đi. Trình độ ông không làm nỗi một cái ngỏ sạch, một dòng sông sạch. Ông cứ ở trên Sao Hỏa mà nói!”
Nhà khoa học Nguyễn Văn Khải khẳng định Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) dù được thay đổi như thế nào mà người dân không có quyền của họ trong bảo vệ môi trường sống của chính họ thì không mang một ý nghĩa gì.
“Bây giờ mấy đứa đứng trước cửa nhà tôi, chúng vứt cái hộp sữa, chúng vứt cái lon Lavie thì tôi có quyền mắng chúng không? Một ngôi nhà khác xây nhà và họ đổ đất ra đường, tôi có phạt được họ không? Cơ sở sản xuất thải nước thải bẩn xuống sông Tô Lịch, tôi có quyền cấm không? Khi người dân không có quyền thì không làm được gì cả. Cho nên cái gọi là Luật bảo vệ môi trường thì cũng chẳng ai thèm nghe.”
Đài RFA trao đổi với một số người dân ở khắp Việt Nam và được họ cho biết họ chỉ nhìn thấy được bổn phận của người dân sắp tới phải đóng thêm nhiều loại thuế, phí như phí rác thải sinh hoạt tính theo kg, phí khí thải, phí chống ngập…mà không biết khi nào môi trường mới được cải thiện. Ông Hoàng Lê Thanh, một cư dân ở Đà Nẵng nói với chúng tôi:
“Tôi nghĩ rằng chính quyền gọi là cũng như bóc lột tận cùng. Cái gì cũng tiền của dân hết. Chính quyền chỉ mị dân thôi, chứ họ không làm được gì đâu.”
Hồi tháng 11/2019, báo cáo của AirVisual xếp Việt Nam vị trí thứ 17 trong danh sách những quốc gia ô nhiễm nhất thế giới.