Càng “siết” càng “bung”
Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa 13 khai mạc tại Hà Nội sáng 3 tháng 10 năm 2022.
Tại hội nghị, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhìn nhận nhiều mặt chưa được của đội ngũ đảng viên nhất là việc chưa kiểm soát tốt được quyền lực trong công tác cán bộ. Ông cho rằng, một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp còn thiếu gương mẫu, ảnh hưởng xấu đến uy tín, vai trò lãnh đạo của Đảng.
Những hạn chế đó theo ông Trọng là do công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng tuy đã có nhiều đổi mới nhưng vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; chất lượng, hiệu quả chưa đều ở các cấp.
Thật ra thì đây là một cách để ông Trọng biện hộ cho việc những quan chức trong Đảng vừa rồi bị bắt, bị kỷ luật mà thôi. Chứ còn những quy định trong nội bộ Đảng thì xưa nay nó vẫn thế. Họ cầm quyền 77 năm rồi chứ có phải mới đâu. - Ông Việt Hoàng
Ông Việt Hoàng, một nhà quan sát tình hình chính trị Việt Nam, hiện đang ở Đức, từng là một nhà báo độc lập, nói với RFA về phát biểu của ông Trọng trong ngày 3 tháng 10 năm 2022:
“Thật ra thì đây là một cách để ông Trọng biện hộ cho việc những quan chức trong Đảng vừa rồi bị bắt, bị kỷ luật mà thôi. Chứ còn những quy định trong nội bộ Đảng thì xưa nay nó vẫn thế. Họ cầm quyền 77 năm rồi chứ có phải mới đâu.
Cái chế độ cộng sản này cũng rất bế tắc nhưng họ không thể sửa chữa được mà chỉ vá víu. Họ cố làm cho các Đảng viên cấp thấp tin rằng Đảng đang cố gắng sửa chữa chứ thật ra họ không có khả năng thay đổi đâu. Họ chỉ nói để động viên trong nội bộ của họ thôi.”
Thực tế cho thấy, thời gian qua có quá nhiều đảng viên bị kỷ luật, thậm chí đi tù do những vi phạm trong nhiều lĩnh vực. Việc khai trừ ông Chu Ngọc Anh, nguyên Chủ tịch thành phố Hà Nội và ông Nguyễn Thanh Long, nguyên Bộ trưởng Y tế ra khỏi Đảng hôm tháng 6 vừa qua cho thấy lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam đã phải dùng tới hình thức kỷ luật cao nhất nhằm cảnh tỉnh cán bộ đảng viên.
Mới đây, trong báo cáo của Ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng có nêu, sáu tháng đầu năm cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật đối với 295 đảng viên do tham nhũng, cố ý làm trái (tăng 117 đảng viên so với cùng kỳ năm trước). Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 27 cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý (tăng 20 trường hợp so với cùng kỳ năm trước).
Trở lại báo cáo tại hội nghị cán bộ toàn quốc của Đảng vào tháng 12/2021, bà Trương Thị Mai, Trưởng Ban tổ chức Trung ương cho biết, trong nhiệm kỳ từ năm 2016 đến 2020, Đảng đã phải xử lý kỷ luật hơn 25.000 Đảng viên suy thoái hoặc có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Một luật gia không muốn nêu tên ở Hà Nội nêu quan điểm của ông với RFA về vấn đề này:
“Từ lâu ông Trọng đã nói phải ‘nhốt quyền lực trong lồng cơ chế’. Nghĩa là mọi quyền lực đều phải được kiểm soát, giám sát. Đó là ý muốn của ông ấy xuyên suốt nhiều năm qua. Bây giờ ông ấy chỉ nhắc lại vì vừa rồi quá nhiều cán bộ sai phạm do lạm quyền. Mới đây, đến Thứ trưởng Ngoại giao và trợ lý Phó thủ tướng thường trực Phạm Bình Minh bị buộc thôi việc. Rồi liên quan Việt Á thì bí thư tỉnh ủy, ủy viên trung ương Đảng cũng bị bắt… Thay vì dùng quyền lực để hỗ trợ dân thì lại hành dân. Thay vì giải cứu dân lại trở thành ‘giết dân’ với các chuyến bay giải cứu. Thay vì dùng quyền lực để phục vụ Nhân dân thì lại dùng quyền lực để làm giàu cho cá nhân, cho nhóm lợi ích.”
Nhận thấy tình trạng tham nhũng ngày càng nghiêm trọng, đe dọa sự phát triển kinh tế và sự tồn vong của chế độ, trong buối tiếp xúc với cử tri Hà Nội hôm 7 tháng 10 năm 2016, ông Trọng đã nói, cần có cơ chế kiểm soát quyền lực và phải nhốt quyền lực trong “lồng luật pháp”.
“Tước quyền dân chủ trong đảng”
Tháng ba năm nay, Tổng Bí thư Đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng xuất bản cuốn sách có tiêu đề “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”, đã đề cập đến việc kiểm soát quyền lực trong thể chế chính trị ở Việt Nam.
Theo ông Trọng, để kiểm soát tốt quyền lực chính trị thì trước hết phải xây dựng được thể chế đầy đủ, chặt chẽ, làm căn cứ để thực hiện phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; phải xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, khoa học, hiệu lực và hiệu quả sao cho người có chức, có quyền không thể tham nhũng được nếu có các quy định pháp lý chặt chẽ, đầy đủ, công khai, minh bạch và được kiểm tra, giám sát thường xuyên.
Từ năm 2000 trở về trước thì còn đỡ chứ từ sau năm 2000 thì phần lớn rồi dần dần tiền tới chỗ hầu hết bí thư tỉnh ủy các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương không phải do đại hội bầu, mà do trung ương bổ nhiệm. Có nghĩa là càng ngày ở trên càng thao túng công tác cán bộ cấp dưới. Nó nắm toàn bộ công tác bổ nhiệm cán bộ. Đó là một trong những lý do Đảng cộng sản vẫn duy trì quyền lực của mình. - Cựu Trung tá quân đội Vũ Minh Trí
Dù ông Trọng có đưa ra bao nhiêu quy định, nghị định, thậm chí phát động chiến dịch ‘đốt lò’, số đảng viên tham nhũng vẫn lên đến hàng ngàn.
Điều đó có thể được hiểu rằng Đảng CSVN chưa thật sự kiểm soát tốt quyền lực trong công tác quản lý cán bộ? Cựu Trung tá quân đội Vũ Minh Trí nói với RFA về quan điểm của ông:
“Thực ra công tác cán bộ đều do Đảng nắm hết. Trong quân đội còn rõ hơn, công tác cán bộ không phải do Đảng nắm chung chung đâu mà là do cấp ủy nắm. Người chỉ huy cũng chỉ là một thành phần trong cấp ủy thôi. Thế cho nên gọi là kiểm soát là nói nghe cho hay thôi chứ thực chất ra đều là trách nhiệm của các vị đó hết chứ.
Nghe thì có vẻ như họ muốn rõ ràng, minh bạch, không ai được thao túng… nhưng theo tôi, sâu xa ở đây là ông ta cũng như bộ sậu của ông ta là muốn thâu tóm quyền lực công tác cán bộ về tay mình.
T ừ năm 2000 trở về trước thì còn đỡ chứ từ sau năm 2000 thì phần lớn rồi dần dần tiền tới chỗ hầu hết bí thư tỉnh ủy các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương không phải do đại hội bầu, mà do Trung ương bổ nhiệm. Có nghĩa là càng ngày ở trên càng thao túng công tác cán bộ cấp dưới. Nó nắm toàn bộ công tác bổ nhiệm cán bộ. Đó là một trong những lý do Đảng Cộng sản vẫn duy trì quyền lực của mình.
Họ ngày càng giống bên Trung Quốc, tức là tước quyền dân chủ trong Đảng. Ở ngoài xã hội mất dân chủ một thì trong Đảng mất dân chủ mười.”
Điều 4 Hiến pháp 2013 tiếp tục khẳng định Đảng Cộng sản là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Ông Nguyễn Phú Trọng luôn lập luận rằng, quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Thực tế cho thấy, Đảng nắm quyền trong tất cả mọi lĩnh vực từ chính trị cho đến xã hội, nhất là công tác nhân sự.