Công luận nói gì về mức án của bà Nguyễn Phương Hằng
2023.09.22
Sau 18 tháng tạm giam, hôm 21/9/2023, Bà Nguyễn Phương Hằng - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đại Nam, bị tuyên án ba năm tù với cáo buộc “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ, xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự Việt Nam. Bốn đồng phạm của bà Hằng cũng bị tuyên từ ít nhất một năm sáu tháng đến hai năm sáu tháng tù.
Bị bắt mới biết vi phạm!
Dư luận thấy gì từ bản án dành cho bà Hằng và các đồng phạm, khi việc livestream tưởng chừng “vô thưởng vô phạt” như bà Hằng khai trước toà “bị bắt mới biết mình vi phạm”?
Một người dân sống ở Sài Gòn không muốn nêu tên đầy đủ vì lý do an toàn, gọi tắt là T., hôm 22/9 cho RFA biết ý kiến:
“Cá nhân tôi phản đối điều 117 (331-pv), vì điều đó cực kỳ mơ hồ, bắt người rất mơ hồ, không có gì cụ thể rõ ràng. Như trường hợp bà Hằng chẳng hạn, chỉ là lên chửi bới nhau trên mạng, nếu dùng tội danh sỉ nhục người khác, chẳng thà là như vậy. Còn đem vào điều luật lợi dụng tự do dân chủ, xâm phạm quyền lợi của tổ chức cá nhân, trong điều luật 117 (331-pv) thì nó vô lý. Nó sẽ làm cho những người muốn nói câu chuyện gì trên mạng thì họ sẽ ngại. Tại vì chị Phương Hằng là một doanh nhân rất nổi tiếng và giàu có, thuộc dạng có thế lực, chứ không phải dân đen mà vẫn bị... thì thử hỏi những người dân thường thì sao? Nó sẽ làm cho mọi người dân cũng như cá nhân tôi thấy hoang mang, kiểu như họ làm theo cảm hứng, luật không rõ ràng. Chắc nhiều người sẽ hoang mang khi muốn nói gì trên mạng xã hội hay muốn phê phán chỉ trích thì họ sẽ dè dặt.”
Nó sẽ làm cho mọi người dân cũng như cá nhân tôi thấy hoang mang, kiểu như họ làm theo cảm hứng, luật không rõ ràng. Chắc nhiều người sẽ hoang mang khi muốn nói gì trên mạng xã hội hay muốn phê phán chỉ trích thì họ sẽ dè dặt.
-Ông T.
Bà Nguyễn Phương Hằng, Tổng Giám đốc Công ty Cổ Phần Đại Nam, hôm 24/3/2022 bị Công an Thành phố Hồ Chí Minh khởi tố và bị bắt tạm giam về hành vi “Lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích cá nhân”, theo Điều 331 của Bộ Luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Khởi đầu vụ việc bắt đầu từ năm 2021, hai vợ chồng bà Nguyễn Phương Hằng - ông Huỳnh Uy Dũng nộp đơn tố cáo ông Võ Hoàng Yên về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Sau đó, trong các buổi phát sóng trực tiếp nói về chủ đề này trên mạng xã hội, bà Hằng đã chỉ trích các nghệ sĩ như Hoài Linh, vì cho rằng có quen biết với ông Yên nhưng không lên tiếng.
Bà Hằng tiếp tục gây lên cơn sốt trên các mạng xã hội như Facebook, YouTube và TikTok với hàng chục đến hàng trăm ngàn người theo dõi một buổi phát trực tiếp đề cập đến việc mà bà cho rằng các nghệ sĩ như Đàm Vĩnh Hưng, Thủy Tiên, Công Vinh, Đại Nghĩa... ăn chặn tiền từ thiện cứu trợ nạn nhân bão lụt miền Trung. Những người này sau đó khởi kiện bà Hằng vì cho rằng bà đã vu khống họ.
Sau khi Toà án TPHCM tuyên án ba năm đối với bà Nguyễn Phương Hằng, nhiều người tỏ vẻ đồng tình và cũng có không ít người cho là bản án khá nặng khi bình luận rằng toà cũng nên lấy những việc làm thiện nguyện của bà Hằng nhiều năm qua để giảm án cho bà. Nhận định về vụ bà Nguyễn Phương Hằng, nhà báo Nguyễn Vũ Bình, từng công tác tại Tạp chi Cộng sản, hôm 22/9, nói với RFA:
“Bà Hằng live stream nói nghệ sĩ ăn chặn từ thiện thì chỉ là hành vi dân sự thôi, kể cả cãi nhau với các ca sỹ nọ kia cũng chỉ là chuyện dân sự. Nhưng cuối cùng bị ghép vào tội hình sự, bị xử phạt 3 năm, khiến người ta cũng bị shock nhiều. Người thấy việc đó rất là trái khoáy, làm cho người dân không dám lên tiếng, thậm chí chỉ là những chuyện nói lên sự thật, nói ra những điều ấm ức của mình... Cho nên rất là tai hại.”
Nhà báo Nguyễn Vũ Bình cũng cho rằng với cùng cáo buộc vi phạm điều 331, thì bản án của bà Hằng còn nhiều bất hợp lý:
“Tất nhiên đối với bà Hằng án chỉ bị ba năm thôi. Còn lại những người đấu tranh dân chủ như anh Nguyễn Minh Sơn sắp tới bị xử theo khoảng 1, điểm A gì đó là từ năm đến 12 năm tù, nhưng cũng có làm gì nhiều đâu, mà vào khoảng đó rất nặng nề như thế. Chuyện của bà Hằng bị ba năm đối với người dân cãi nhau trên mạng là quá nặng, nhưng so với những người lên tiếng cho xã hội, nói lên sự thật, đấu tranh cho bất công thì là nhẹ hơn rất nhiều.”
Mức án nhắm đến những tiếng nói đối lập khác
Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng khi tham dự Hội nghị phối hợp công tác giữa Ban Nội chính Trung ương, Tòa án Nhân dân Tối cao và Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao hôm 31/3/2022 với vai trò Thường trực Ban Bí thư đã cho rằng vụ bà Nguyễn Phương Hằng là sai phạm có tính chất thách thức đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước... cần xử lý nghiêm.
Chánh văn phòng Toà án nhân dân TPHCM mới đây cho rằng vụ bà Hằng là vụ xử hình sự đầu tiên về hành vi "livestream" (phát trực tiếp) nói xấu người khác trên nền tảng mạng xã hội. Và, với mức án ba năm cho bà Hằng và trên một năm đến hai năm sáu tháng cho đồng phạm của bà Hằng mà Toà TPHCM vừa tuyên, đang được dư luận đặt nhiều dấu hỏi, rằng liệu mức án đó có hợp lý và có phải thông qua vụ bà Hằng, các cơ quan chức năng Việt Nam muốn “răn đe” những người khác nhất là trong lúc Việt Nam đang khó kiểm soát được việc livestream trên nền tảng mạng xã hội?
Thực ra chính quyền nhắm đến những người đối lập khác trong nước, họ hăm dọa, khủng bố tinh thần những người tranh đấu, để không được dùng mạng xã hội phê bình chỉ trích nhà nước Việt Nam.
-Luật sư Nguyễn Văn Đài
Với câu hỏi mà nhiều người đang “loay hoay” tìm câu trả lời này, Luật sư Nguyễn Văn Đài từ Đức Quốc hôm 22/9 cho biết ý kiến của ông với RFA:
“Tại phiên tòa xét xử đã có hai người là nhà báo Nguyễn Đức Hiển và nhà báo Đặng Thị Hàn Ni tố cáo bà hằng vi phạm pháp luật theo tội danh vu khống người khác và làm nhục người khác, theo điều 155 và điều 156 Bộ Luật Hình sự, đó mới là hai tội danh phù hợp hành vi mà đã được cơ quan điều tra, Viện kiểm sát cũng như Tòa kết luận một cách công khai. Nhưng mà việc ba cơ quan tố tụng của Việt Nam áp dụng điều 331 thì nó mang tính chất chính trị nhiều hơn là mang tính chất pháp lý. Bởi vì họ đã áp dụng sai điều luật 331, một điều luật mơ hồ để điều tra, truy tố, xét xử những người bất đồng chính kiến hay những người sử dụng mạng xã hội để lên tiếng phê bình chỉ trích chính quyền.”
Theo Luật sư Đài, hành vi của bà Hằng không phù hợp với tội danh mà Viện Kiểm sát cáo buộc, việc Tòa áp dụng tội danh này để trừng phạt bà Hằng theo ông Đài không phải nhằm vào cá nhân bà Hằng... Ông Đài giải thích:
“Thực ra chính quyền nhắm đến những người đối lập khác trong nước, họ hăm dọa, khủng bố tinh thần những người tranh đấu, để không được dùng mạng xã hội phê bình chỉ trích Nhà nước Việt Nam. Chính quyền áp dụng đã sai điều luật rồi, nhưng mà khi áp dụng điều luật đấy thì họ xét xử cũng không đúng mức độ vi phạm của bà Nguyễn Phương Hằng. Bởi vì theo cáo trạng, bà Phương Hằng đã sử dụng đến 57 lần live stream làm nhục, vu khống người khác và với nhiều người cùng một lúc, 10 người như vậy mà mức án ba năm tù là không phù hợp mức độ gây ra của bà Hằng. Nếu như Hội đồng xét xử cho rằng họ áp dụng đúng Điều 331, thì mức án đó là quá nhẹ.”