Nhân viên Tòa án xử Khmer Đỏ từ chức

Bốn nhân vật chủ chốt của Khmer đỏ: Nuon Chea (trên-trái), cựu ngoại trưởng Ieng Sary (trên-phải), Bà Ieng Thirith (dưới-trái) và cựu lãnh đạo nhà nước Khieu Samphan (dưới-phải).

Để biết được lý do tại sao và quốc tế có ý kiến thế nào. Từ Campuchia, thông tín viên Quốc Việt có bài tường trình.

Bất đồng với thẩm phán?

Đồng Thẩm phán của Tòa án do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn tại Campuchia thừa nhận đã có một số nhân viên của họ rời văn phòng vì Tòa án này quyết định hoàn tất cuộc điều tra vụ án 003 là vụ án đang gây tranh cãi tại Tòa án.

Trong một tuyên bố phát hành hôm Chủ Nhật, 12/6, đồng Thẩm phán điều tra người Đức là ông Siegfried Blunk và ông You Buleng của Campuchia đã bày tỏ sự thất vọng đối với một số nhân viên điều tra trước đây, mặc dù họ vẫn là thách thức trong việc khẳng định trách nhiệm của họ trong vụ án.

Theo tuyên bố của văn phòng đồng Thẩm phán thì nhân viên từ chức thực chất họ tìm được việc làm bên ngoài. Nhưng họ lợi dụng việc này để phản đối quyết định của đồng Thẩm phán. Đồng Thẩm phán cũng nhấn mạnh họ có thể điều tra vụ án 003 và 004 với nhân viên còn lại. Nếu Tòa án cần thiết thì họ sẽ bổ sung thêm nhân viên mới.

Ông Dim Sovannarom, phát ngôn viên của Tòa án xử Khmer Đỏ cho biết các nhân viên này tìm được việc làm mới bên ngoài chứ không phải họ từ chức vì sự bất đồng trong quá trình điều tra của đồng Thẩm phán trong vụ án 003 và 004. Ông cũng cho biết 5 nhân viên nước ngoài đó đều làm việc trong văn phòng đồng Thẩm phán.

Ngày 7/9/2009, đồng công tố viên đã đệ trình hai đơn lên Tòa án đề nghị đồng Thẩm phán điều tra thêm 5 người khác bị nghi ngờ. Hai đệ trình này đã được chia thành những gì được biết đến như là vụ án thứ 3 và vụ án thứ 4 hay còn gọi theo tên chính thức của Tòa án xử Khmer Đỏ là vụ án 003 và 004.

Chính phủ Hoàng gia Campuchia phản đối bất cứ sự truy tố thêm nào ngoài vụ án 001, và vụ án 002 sắp tới. Chính phủ đưa ra lý do rằng nếu Tòa này tiến hành xét xử thêm các tội phạm diệt chủng thì dễ có nguy cơ đưa quốc gia Campuchia rơi vào cảnh nội chiến, mặc dù trong bối cảnh chính trị, kinh tế, xã hội hiện nay, Campuchia không chứa đựng mầm mống nội chiến và thực lực của nhóm người trước kia là thành viên Khmer Đỏ không có gì đáng phải lo sợ trước lực lượng an ninh và quân đội của chính phủ ông Hun sen hiện nay.

Liên quan vấn đề này, Tổ chức Ân xá quốc tế tỏ ra quan tâm sâu xa về sự bất thường tại Tòa án xử Khmer Đỏ đang di chuyển theo hướng miễn nhiệm các trường hợp chống lại các nghi phạm khác, giữa một bầu không khí bí mật quá mức và không cần thiết, các biện pháp kỷ luật gây nguy hiểm cho các công tố viên độc lập và có can thiệp chính trị.

Bản thông cáo của Tổ chức này còn cho biết, ngày 29/4/2011 các đồng Thẩm phán đã công bố kết luận điều tra của họ trong vụ án 003 mà không cần phải thực hiện và sử dụng một trong các công cụ điều tra cơ bản.

Các đồng Thẩm phán không chứng minh rằng quyết định của họ sau một cuộc điều tra toàn diện và nghiêm ngặt, theo yêu cầu quy tắc nội bộ của Toà án và tiêu chuẩn quốc tế. Chẳng hạn họ không triệu tập và thẩm vấn nghi phạm, nạn nhân hoặc người làm chứng. Họ không tịch thu bất kỳ tang chứng; không trưng cầu ý kiến các chuyên gia; hoặc họ không tìm kiếm thông tin và hỗ trợ từ bất kỳ Nhà nước, Liên Hợp Quốc hoặc các Tổ chức phi chính phủ.

AI không có quyền can thiệp

Tượng đài Độc Lập ở Phnom Penh chụp hôm 17/2/2010. AFP photo

Giám đốc Hiệp hội các nạn nhân Khmer Đỏ tại Campuchia Seng Theary bảy tỏ sự ủng hộ đối với bản tuyên bố của Tổ chức Ân xá quốc tế. Cô cho rằng những khuyết điểm mà Tổ chức này đưa ra sẽ thúc giục Tòa án xử Khmer Đỏ mang lại công lý cho các nguyên đơn dân sự trong vụ án 003.

Tuy nhiên ông Dim Sovannarom nói rằng Tổ chức Ân xá quốc tế và các cơ quan bên ngoài không có quyền can thiệp vào công việc nội bộ của Tòa án. Ông nói rằng đồng Thẩm phán đã làm đúng nhiệm vụ của họ, đúng theo Pháp luật, và độc lập. Đồng Thẩm phán cũng cương quyết không cho bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào có thể can thiệp vào công việc của Tòa.

Giám đốc Trung tâm tài liệu Campuchia là ông Chhang Youk đưa ra nhận định rằng gần đây Toà án đã bắt đầu cải thiện nhận thức công lý của người Campuchia. Theo nghiên cứu, đánh giá thái độ ngành tư pháp Campuchia thấy rằng Tòa án này đã tăng thêm lòng tin vào hệ thống pháp luật trong nước.

Tuy nhiên, tranh cãi, mâu thuẫn, và cuộc đấu tranh quyền lực nội bộ trong vụ án 003 và 004; mới nhất là sự ra đi của nhân viên trong văn phòng đồng Thẩm phản đã khiến dân nghi nghờ vào sự khắc phục về vấn đề tham nhũng, thiên vị, chính trị can thiệp và hệ thống tư pháp của một Tòa án để đạt được công lý.

Vẫn theo ông Chhang Youk, việc từ chức của nhân viên cũng cho thấy sự bất mãn về việc xử lý của Tòa về vụ án trên, sự bất đồng giữa đồng Thẩm phán và đồng Công tố viên. Ông còn cho rằng, mặc dù phía Tòa án cho là họ có việc làm bên ngoài, nhưng điều đó vẫn chứng minh rằng Tòa án thiếu minh bạch và điều tra vụ án bất thường.

Vào ngày 27/6, Tòa án Khmer Đỏ sẽ bắt đầu xét xử vụ án 002 đối với 4 nhân vật chủ chốt của Khmer Đỏ. Các bị cáo gồm Nuon Chea, nhân vật chủ chốt số 2 của chính quyền Khmer Đỏ, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Ieng Sary; bà Ieng Thirith, nguyên Bộ trưởng Bộ Xã hội, và ông Khieu Samphan, nguyên là người đứng đầu nhà nước.