Dư luận mạng xã hội những ngày qua liên tục phản ứng về hình ảnh được cho là chụp bên trong Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, với hàng trăm chiếc ghế gỗ Đồng Kỵ kết hợp bàn trà bên cạnh. Đa phần các bình luận đăng tải công khai cho rằng ghế gỗ được lắp đặt bên trong nhà hát như vậy là không phù hợp và lãng phí.
Lãng phí và không phù hợp
Nhạc sĩ Triệu Mây hôm 15/5 khi trả lời RFA từ Việt Nam cho rằng, phản ứng của dư luận mạng xã hội không có gì sai:
“Dư luận xã hội chê nhiều, có thể đẹp nhưng không phù hợp với nhà hát, có vẻ để trong đình miếu phù hợp hơn nhà hát. Thật sự những mô hình như ‘quan họ’ cần giữ lại và phục vụ số nhỏ trong cộng đồng, chứ không còn đại chúng, nên hầu như tổ chức chỉ để phục vụ lễ hội. Nhưng vẫn phải bảo tồn vì đó là nét văn hóa của người Việt, có điều bảo tồn bằng một cái cách khác chứ không phải lập ra một nhà hát như vậy. Ví dụ nhà hát đó mà đưa vô những chương trình khác như nhạc trẻ là không phù hợp.”
Theo nhạc sĩ Triệu Mây, xây nhà hát như vậy là phí phạm: "Vì đúng ra một nhà hát có thể phục vụ cho nhiều thể loại, như diễn kịch, âm nhạc… Chứ nếu đã làm như vậy mà chỉ dành cho quan họ là lãng phí rất nhiều…"
Đúng ra một nhà hát có thể phục vụ cho nhiều thể loại, như diễn kịch, âm nhạc… Chứ nếu đã làm như vậy mà chỉ dành cho quan họ là lãng phí rất nhiều…
-Nhạc sĩ Triệu Mây
Theo cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Ninh, Nhà hát dân ca Quan họ Bắc Ninh được xây dựng trên diện tích 19.400m2, từ năm 2016 đến năm 2020 hoàn thành. Chủ đầu tư là Ban quản lý khu vực phát triển đô thị Bắc Ninh, với tổng mức đầu tư của dự án hơn 241 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước.
Trả lời Báo Điện tử VOV hôm 15/5, đại diện Ban quản lý khu vực phát triển đô thị Bắc Ninh cho biết: “Về hạng mục nội thất tại Nhà hát dân ca Quan họ Bắc Ninh được sử dụng toàn bộ là sản phẩm của làng nghề Đồng Kỵ. Tổng cộng có 341 ghế, trong đó có 18 ghế to, 323 ghế nhỏ, 176 bàn nhỏ và chín bàn to với tổng kinh phí cho hạng mục này là 6,3 tỷ đồng”.
Đầu tư hàng tỷ đồng cho ghế nhà hát liệu có phù hợp? Nhà báo Võ Văn Tạo cho biết ý kiến của ông với RFA, hôm 15/5:
“Dư luận quan tâm rất nhiều về Nhà hát Quan họ Bắc Ninh, cái bị chỉ trích là hệ thống ghế ngồi xem trong nhà hát rất tốn kém, phô trương, lạc lõng và đặc biệt lãng phí rất lớn về tài nguyên gỗ… Quan họ Bắc Ninh không phải ở trong rạp mà nó ở ngoài trời, chứ đâu phải như nhạc thính phòng, cho nên xây dựng nhà hát đó là tốn kém và hệ thống ghế phản cảm lại khuyến khích phá rừng ở Việt Nam.”
Nhà báo Võ Văn Tạo cũng cho rằng, dư luận phản ứng rất là đúng. Tuy vậy theo ông, Ban quản lý nhà hát sẽ rất khó “sửa chữa” vì “đã lỡ làm”.
Mặc khác, vị nhà báo này có ý kiến thêm rằng, đúng ra Trung ương phải lên tiếng. Ông nói tiếp:
“Những ai theo dõi phiên họp Chính phủ vài thập niên trở lại đây thì đều thấy bàn ghế ở Văn phòng Chính phủ cũng như Quốc Hội liên tục thay đổi, đều là gỗ chạm trổ. Trong khi Tổng thống Mỹ tiếp khách thì bàn ghế của họ rất đơn giản, bên ngoài là simili (giả da-pv) bên trong là gỗ tạp hoặc sắt, chứ đâu xa xỉ như Việt Nam, từ Thủ tướng đến Bộ trưởng đều ngồi ghế gỗ quý. Đây là một sự khác nhau của một chính thể mà chính phủ biết sợ lá phiếu của người dân, với một chính thể mà quan chức không biết sợ lá phiếu của người dân, họ tự tung tự tác tàn phá tài nguyên, phung phí ngân sách, không ai kiểm soát được… đó là sự khác nhau cơ bản.”
Dự án “tiêu tiền ngân sách”?
Có rất nhiều luồng ý kiến khác nhau về việc lắp đặt hàng trăm chiếc ghế gỗ bên trong Nhà hát quan họ Bắc Ninh. Khen có, chê có và không đồng tình cũng nhiều do họ cho rằng liệu việc sử dụng nhiều ghế gỗ như vậy có thân thiện môi trường?
Trong nhiều ý kiến khác nhau, có ý kiến của Kiến trúc sư Dương Quốc Chính. Ông này viết trên trang Facebook cá nhân của mình hôm 14/5 (chúng tôi đã xin phép để được lược đăng): “Quan họ vốn không phải là loại hình biểu diễn trong một nhà hát quy mô lớn. Đã là quan họ thì nên biểu diễn ở một không gian nhỏ, có thể có chi tiết truyền thống”. Theo ông Chính, quan họ, chèo tuồng, rối nước... mà biểu diễn ở không gian lớn kiểu nhà hát phương Tây như đa số hiện nay… thì cũng như biểu diễn Opera ở sân đình.
Quan họ Bắc Ninh không phải ở trong rạp mà nó ở ngoài trời, chứ đâu phải như nhạc thính phòng, cho nên xây dựng nhà hát đó là tốn kém và hệ thống ghế phản cảm lại khuyến khích phá rừng ở Việt Nam.
-Nhà báo Võ Văn Tạo
Ông Chính cũng cho rằng, biểu diễn quan họ không đông khách xem, thế nên chế ra nhà hát quan họ chắc chủ yếu để giải quyết cái mục 'Sự cần thiết phải đầu tư' trong thuyết minh dự án. Đại khái hiểu là có cớ để lập dự án tiêu tiền ngân sách. Vì thế theo Kiến trúc sư Dương Quốc Chính, lấy cớ nhà hát quan họ để bố trí ghế kèm bàn kiểu Đồng Kỵ là không hợp lý.
Vẫn theo ý kiến của vị kiến trúc sư này, kiến trúc theo style (phong cách) gì hầu hết là do ý chí của chủ đầu tư. Với công trình ngân sách thì chủ đầu tư thường có xu hướng ba phải, chọn giải pháp an toàn, thỏa mãn thị hiếu đám đông ở địa phương. Thế nên, ông Chính cho biết ông "nể" người quyết định chọn style kiến trúc của Bộ Công an, nhà Quốc hội và Trung tâm Hội nghị Quốc gia… vì thoát ly hoàn toàn với phong cách an toàn mà quan chức hay chọn. Ông Chính nhận xét, Nhà hát Quan họ Bắc Ninh có kiến trúc đã khá mạnh dạn, nhưng nội thất (bàn ghế) như vậy là khó chấp nhận.
Nói về việc đầu tư lãng phí ngân sách Nhà nước, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, trước đây khi trả lời RFA từng khẳng định, bà phản đối những đầu tư lãng phí. Bà Lan cho rằng, khi ngân sách còn khó khăn, cuộc sống còn chưa đầy đủ ở những vùng khó khăn và khi nền kinh tế Việt Nam đang phải đương đầu với nhiều thách thức, nhất là với dịch bệnh vừa qua ảnh hưởng khá nhiều đến nền kinh tế thì bất cứ nơi nào dùng tiền ngân sách vào những việc không mang lại lợi ích kinh tế xã hội, đều là việc không nên làm…