ក្រុមយុវតី ដែលសកម្មចូលរួមការតវ៉ាអោយដោះលែងលោក រ៉ុង ឈុន ថាពួកគេ នឹងមិន ដាក់បណ្ដឹងណាមួយទៅសា្ថប័នរដ្ឋ និងតុលាការឡើយព្រោះពួកគេគ្មានជំនឿលើប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជា។ មន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលថាប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌គ្មានបញ្ហា ដែលជាទីមិនទុកចិត្តដូចការចោទប្រកាន់ទេ ផ្ទុយទៅវិញក្រុមយុវជនមិនហ៊ានប្ដឹងដោយសារ តែមិនច្បាស់ថាខ្លួនឯងបានធ្វើតែអំពើស្របច្បាប់។
ក្រុមយុវតីអ្នកតវ៉ានៅតែប្រកាន់ជំហរថ្កោលទោសចំពោះទង្វើរបស់អាជ្ញាធរជាពិសេសគឺក្រុមសន្តិសុខសាលាខណ្ឌ៧មករា ដែលបានរំលោភបំពានលើរាងកាយពួកគេនៅក្នុងពេលបំបែកការតវ៉ាទាមទារអោយដោះលែងលោក រ៉ុង ឈុន ប៉ុន្តែពួកគេគ្មានជំនឿចំពោះអាជ្ញាធរថានឹងផ្ដល់យុត្តិធម៌បានឡើយប្រសិនបើពួកគេដាក់ពាក្យប្ដឹង។
អ្នកតវ៉ាម្នាក់ កញ្ញា យិន ម៉ូលីនី អោយដឹងថាក្រុមរបស់នាងបានព្រមព្រៀងគ្នាហើយថាពុំដាក់បណ្ដឹងទៅអាជ្ញាធររដ្ឋណាមួយឡើយក្នុងកាលៈទេសៈនេះ ព្រោះតែពុំមានទំនុកចិត្តថាបានយុត្តិធម៌។
«យើងប្រាកដជាមិនបានភាពយុត្តិធម៌មកវិញទេ។ មូលហេតុដែលខ្ញុំមិនទុកចិត្តហ្នឹងគឺដោយសារតែយើងឃើញស្ថានភាពរាល់ថ្ងៃគឺយើងគ្មានសន្តិភាពអ្វីដែលពេញលេញនោះទេបង។ បើដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅថាតើគេនឹងវែកមុខពិតប្រាកដអោយខ្ញុំ ឬគ្រាន់តែនិយាយយកមុខទេ។ បើសិនជាគាត់មានកាតាព្វកិច្ច មានតួនាទីការពារប្រជាពលរដ្ឋហេតុអីក៏ខាងសមត្ថកិច្ចសន្តិសុខទាំងអស់នោះគាត់មានការរំលោភបំពាន ឬក៏វាយដំមកលើប្រជាពលរដ្ឋ?»
ក្រុមយុវជនខ្មែរថាវរៈភាគច្រើនជាយុវតីដែលតែងប្រមូលផ្តុំគ្នាតវ៉ានៅខាងមុខតុលាការរាជធានីភ្នំពេញបានបង្ហាញរូបភាព និងវីដេអូជាច្រើននៅតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក បង្ហាញអោយឃើញក្រុមសន្តិសុខសុទ្ធសឹងជាបុរស រុញច្រាន ឆក់យកកាបូប វាយតប់ ទាត់ធាក់ អូសទាញ ក្ដិចក្រចៅ លូកលាន់រាងកាយក្មេងស្រីជាអ្នកតវ៉ា។
យុវតីម្នាក់ស្រែកឡើងនៅក្នុងការបំបែកការតវ៉ានោះថា អ្វីដែលនាងឈឺចាប់ខ្លាំងនោះគឺការលួចលូកលាន់រាងកាយរបស់នាង។
«ហេតុអីក៏ធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋទន់ខ្សោយ? អ្នកឯងអាងអី? ខ្ញុំត្រូវដៃតិចតួចត្រូវជើងតិចតួច តែអត់អីទេអ្វីដែលសំខាន់គឺពួកវាបំពានលើរាងកាយរបស់ខ្ញុំអត់ដឹងណាគេខ្លះទេ។ វាច្រានខ្ញុំ វាបំពានលើរាងកាយរបស់ខ្ញុំមិនមែនមានតែម្នាក់ទេ។»
ជាមួយគ្នានេះកញ្ញា ជា គន្ធីន និយាយថានាងបានសន្លប់ភ្លាមៗនៅពេលមានការរុញច្រាន និងទាត់ធាក់ពីក្រុមអ្នកចុះទៅបំបែកក្រុមយុវជនកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែសីហា។
«គាត់ទាត់ខ្ញុំ២ទៅ៣ជើង ហើយចាប់ទាញចាប់អូស។ គាត់ចាប់ទាញដៃខ្ញុំហើយអូសមកទង្គិចលើថ្មកន្លែងម៉ូតូគេជិះហ្នឹង ហើយត្រគាករបស់ខ្ញុំក៏ត្រូវជាមួយដំថ្មក៏គ្រេច ពេលហ្នុងវាអត់អីទេ អត់ទាន់ឈឺអីប៉ុន្មានទេ។ ពេលខ្ញុំដើរម៉ោយកស្បែកជើងយកអីហើយ ខ្ញុំស្រែកសម្លុតអាជ្ញាធរថា អាជ្ញាធរធ្វើបាបពលរដ្ឋធ្វើបាបស្រ្តីអីចឹង ពេលហ្នុងក៏ទន់ដៃទន់ជើងសន្លប់ទៅហ្មង ដូចជាវាថប់ដង្ហើម ហើយដឹងខ្លួននៅពេលដែលមីងគាត់យកប្រេងកូឡាយកអីរឹត។»
អ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្ដី បានប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុក កាលពីថ្ងៃទី១៤សីហាថា លោកលើកទឹកចិត្តអោយក្រុមយុវតីដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅសមត្ថកិច្ច ប្រសិនបើក្រុមយុវតីខ្មែរថាវរៈត្រូវបានក្រុមកងសន្តិសុខឆក់កាបូប និងបៀតបៀនកេរ្តិ៍ខ្មាស់ ដើម្បីស្រាវជ្រាវចាប់អ្នកប្រព្រឹត្ត។
អ្នកតវ៉ាម្នាក់ទៀត កញ្ញា សូ មេត្តា លើកឡើងថា នាងមិនអាចជឿជាក់បានថាអាជ្ញាធរអាចនឹងផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ក្រុមរបស់នាងទេ នៅពេលដែលសមាជិកក្រុមចំនួន២នាក់ គឺយុវជន ហ៊ុន វណ្ណៈ និងអ្នកនាង ឈឿន ដារ៉ាវី ត្រូវអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន ដោយចោទប្រកាន់ពីបទបង្កភាពវឹកវរនិងប៉ះពាល់ដល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។ កញ្ញាជឿជាក់ថាសន្តិសុខសាលាខណ្ឌគឺជាក្រុមដៃជើងរបស់អាជ្ញាធរ ដែលមិនមានសីលធម៌ គ្មានបុគ្គលិកលក្ខណៈជាអាជ្ញាធរសមត្ថកិច្ចទេ គឺគេប្រើ ដើម្បីអោយធ្វើបាបពលរដ្ឋ។
«ពួកក្រុមនាងឯង មីឯង ហងឯង គាត់ហៅពាក្យចឹងណាបង គាត់ហៅបងវី(ឈឿន ដារ៉ាវី)ថាមីនេះមីនោះ ហើយហៅខ្ញុំថាមីមួយហ្នឹងមីហ្នឹង។ ទង្វើអស់ហ្នឹងគឺបើតាមខ្ញុំមើលទៅគឺមិនសក្ដិសមថាជាអាជ្ញាធរដែលម៉ោកាន់ការ មានតួនាទីការពារពួកយើងទេ គឺគេយកបុគ្គលណាដែលគេអាចបង្គាប់ប្រើបានចង្អុលទៅណាទៅហ្នុងហ្មង។»
ឆ្លើយតបរឿងនេះអ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក ឆាយ គឹមឃឿន ក៏ប្រាប់អាស៊ីសេរីដែរថា ក្នុងការបំបែកការជួប្រជុំ និងការចាប់ខ្លួនយុវជន ដែលតវ៉ានោះអាជ្ញាធរបានអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធី។
ចំពោះការលើកឡើងពីការមិនដាក់បណ្ដឹងដោយសារតែមិនរំពឹងយុត្តិធម៌ ដោយការមិនទុកចិត្តប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាវិញ រដ្ឋលេខធិការក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក ជិន ម៉ាលីន ឆ្លើយតបថាមិនហ៊ានដាក់ពាក្យប្ដឹងគឺដោយសារ ក្រុមយុវជនមិនច្បាស់ថាខ្លួនឯងបានធ្វើតែអំពើស្របច្បាប់។
«ក៏ប៉ុន្តែដោយសារសាមីខ្លួនឯងមានចន្លោះប្រហោងបានន័យថាមានពិរុទ្ធដែលគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ក្នុងការប្តឹងផ្ដល់តវ៉ាជាមួយគេហ្នឹងអ៊ីញ្ចឹងបានសម្រេចចិត្តថាមិនប្ដឹងផ្ដល់ ក្រែងលោជាប់អន្ទាក់ធ្លាក់ទៅខ្លួនឯងវិញ ដោយយកលេសថាមិនទុកចិត្តអ្នកនេះមិនទុកចិត្តអ្នកនោះ។ នេះជារឿងធម្មតាជាចិត្តសាស្ត្រជនល្មើសតែប៉ុណ្ណឹង។»
បើទោះជាយ៉ាងណាករណីមិនជឿជាក់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នេះមិនមែនកើតមានតែនៅលើអ្នកតវ៉ា អោយដោះលែង លោក រ៉ុង ឈុន នេះទេ បញ្ហានេះបានកើតមានស្ទើគ្រប់ទីកន្លែងក្នុងប្រទេស ដែលអ្នកសិទ្ធិមនុស្សមើលឃើញថាកំពុងក្លាយជាបទពិសោធន៍អាក្រក់ធ្វើអោយពលរដ្ឋសម្ងំស្ងៀមមិនហ៊ានចេញមុខប្ដឹង ឬក៏ប្ដឹងផ្ដល់ទៅជាជនរងគ្រោះសោះក៏ទៅជាជាប់ទោសទៅវិញ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត ដែលធ្លាប់រងគ្រោះដោយសារកងសន្តិសុខសាលាខណ្ឌដូនពេញ វាយតប់នៅពេលលោកចុះអង្កេតការហែក្បួនរបស់ពលរដ្ឋកាលពីឆ្នាំ២០១៦ អោយដឹងថាគំរូនៃភាពអយុត្តិធម៌ក្នុងដំណើរក្ដីប្ដឹងប្រឆាំងក្រុមអាជ្ញាធរ ដែលប្រព្រឹត្តផ្ទុយពីច្បាប់ គឺជាផ្នែកមួយដែលនាំអោយពលរដ្ឋមានការខ្លាចរអា។ តែលោកថាករណីរំលោភបំពានលើបូរណភាពរាងកាយពលរដ្ឋ គឺជាបទល្មើព្រហ្មទណ្ឌ ដែលគួរតែព្រះរាជអាជ្ញាចេញមុខចោទប្រកាន់។
«ចោទថាតវ៉ាមិនបានជូនដំណឹងមិនបានអីគឺជារឿងមួយ ការតវ៉ាដោយអហិង្សាអីក៏ជារឿងមួយទៀត ប៉ុន្តែប្រសិនបើមានរឿងរំលោភបំពានលើបូរណភាពរាងកាយ ទៅលើបុគ្គលរបស់គាត់គឺជារឿងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌមួយទៀត ដែលគាត់អាចស្វែងរកយុត្តិធម៌តាមរយៈដំណើរការយុត្តិធម៌តាមផ្លូវច្បាប់។»
អាស៊ីសេរីបានព្យាយាមទាក់ទងសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក គុជ គឹមឡុង តែលោកមិនទាន់អាចឆ្លើយបានដោយលោកជាប់រវល់កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែសីហា។
ងាកមកការបំបែកអ្នកតវ៉ា ដែលភាគច្រើនជាស្រ្តីវិញ អតីតនាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការ ខុមហ្រ្វែល(COMFREL)លោក គល់ បញ្ញា អោយដឹងថា ចាំបាច់ណាស់ ដែលអាជ្ញាធរត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ន និងត្រូវតែឆ្លងកាត់ការហ្វឹកហាត់ត្រឹមត្រូវហ្មត់ចត់ ព្រោះក្នុងហេតុការណ៍នោះងាយនឹងកើតមានករណីលួចរំលោភបំពានលើរាយកាយអ្នកតវ៉ា។
បើតាមលោក គល់ បញ្ញា លោកមើលឃើញថាពលរដ្ឋទន់ខ្សោយនឹងមិនទទួលបានយុត្តិធម៌ឡើយនៅពេលដែលតុលាការ ដែលជាស្ថាប័នឯករាជ្យបែរជាស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលរបស់អ្នកនយោបាយ។
ទាំងអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ រួមនឹងអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិផង តែងស្នើអោយអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ កែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដើម្បីអោយបានការទុកចិត្តពីពលរដ្ឋទូទៅគ្រប់និន្នាការ នឹងបញ្ឈប់ការចាប់ចង ការចោទប្រកាន់ពលរដ្ឋតាមទំនើងចិត្ត ដោយសារតែអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគេ។ កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាប្រទេសរំលោភច្បាប់ជាងគេបំផុត ឈរនៅលេខ១២៧ ជាប់បាតតារាង ក្នុងចំណោម១២៨ប្រទេសនៅលើពិភពលោក ក្នុងសន្ទស្សន៍នៃការគោរពច្បាប់ឆ្នាំ២០២០ របស់អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project)៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។