تارىخ-بۈگۈن

خىتاي كومپارتىيەسى قۇرۇلغانلىقىنىڭ 100 يىللىقىنى تەبرىكلەش مۇراسىمى. 2021-يىل 1-ئىيۇل، بېيجىڭ.

«خىتاي كومپارتىيەسى: كرېمىل كۆلەڭگىسى ئاستىدىكى تۆرەلمە» (2)

خىتاي كومپارتىيەسى ئۆزىنىڭ دەسلەپكى ۋاقىتلاردا كوممۇنىستىك ئىنتېرناتسىئونال ۋە سوۋېت كومپارتىيەسىنىڭ قوللىشى ھەم ياردىمىگە ئېرىشكەنلىكىنىلا كۆرسىتىپ، ئۇنىڭ ماھىيەتلىك تەرەپلىرىنى يوشۇرغانىدى.

خىتاي كومپارتىيەسى: كرېمىل كۆلەڭگىسى ئاستىدىكى «تۆرەلمە» (1)

خىتاي كومپارتىيەسى ئۆزىنىڭ تۇنجى يىغىنىنى ئېچىپ، دۇنياغا كەلگەنلىكىنى بېكىتكەن ئۆي، يەنى ھازىرقى خاتىرە سارىيىدا خىتاي كومپارتىيەسىنى قۇرغان ئادەملەرنىڭ سۈرەتلىرى ئېسىلغان.

ئۈچ ئەپەندى: «شەرقىي تۈركىستاننى كۆپ ئۆلكىگە بۆلۈۋېتىشكە قەتئىي بولمايدۇ»

تارىخىي مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا مەنچىڭ ئىمپېرىيەسى ئۇيغۇرلار دىيارىنى، يەنى شەرقىي تۈركىستاننى ئىشغال قىلىپ، 1884-يىلى «شىنجاڭ» ئۆلكىسى نامىدا ئۆلكىلىك تۈزۈمدىكى باشقۇرۇشنى يولغا قويغان.

مىللەتچى خىتاينىڭ ئۇيغۇر دىيارىغا نوپۇس يۆتكەپ مۇستەملىكە قىلىش پىلانى

زو زوڭتاڭ 1878-يىلى ئۇيغۇر دىيارىنى ئىشغال قىلىپ، 1884-يىلى «يېڭى ئىگىلەنگەن زېمىن» مەنىسىنى بېرىدىغان «شىنجاڭ» نامى ئاستىدا ئۆلكە تۈزۈمى ئورنىتىلىش بىلەن بۇ رايونغا كۆپلەپ خىتاي ئاھالىسىنى كۆچۈرۈش پىكىرلىرى ئوتتۇرىغا چىقىشقا باشلىغانىدى.

خىتاينىڭ ئۇيغۇرلار دىيارىنى تۆت ئۆلكىگە پارچىلاش چۈشىنىڭ باش-ئايىغى

2021-05-27

1930-يىللاردىن 1945-يىلىغىچە بولغان ئارىلىقتا خىتاي نەزەرىيەچىلىرى، سىياسىيونلىرى، ھاكىمىيەت باشقۇرغۇچىلىرى ئارىسىدا ئۇيغۇرلار دىيارى، يەنى «شىنجاڭ ئۆلكىسى» نى «ئىككى»، «ئۈچ»، «تۆت» ۋەياكى «ئالتە» ئۆلكىگە بۆلۈۋېتىش ئىدىيەلىرى ۋە پىلانلىرى ئوتتۇرىغا قويۇلدى.

مۇھەممەدئىمىن بۇغرا بىلەن ئەيسا يۈسۈپ ئالپتېكىن 1960-يىلى ھىندىستان پايتەختى دېھلىدا ئېچىلغان ئاسىيا-ئافرىقا ئەللىرى قۇرۇلتىيىدا.

«يۈكسەك مۇختارىيەت» نىڭ بەربات بولۇشى: خىتاي يۈكسەك مۇختارىيەتنى قانداق رەت قىلدى

2021-05-06

مۇھەممەد ئىمىنى بۇغرا 9 يىللىق مۇھاجىرەت ھاياتىدىن كېيىن چوڭچىڭغا كېلىپ، مەسئۇد سەبىرى بايقوزى، ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتېكىن قاتارلىقلار بىلەن بىرلىكتە ئۆزلىرىنىڭ سىياسىي كۈرەشلىرىنى باشلىدى.

1933-يىلدىن 1944-يىلغىچە ئۇيغۇر ئېلىنىڭ سىياسىي كونتروللۇقىنى قولىغا ئېلىۋالغان لياۋنىڭلىق خىتاي شېڭ شىسەي.

«يۈكسەك مۇختارىيەت چۈشى» نىڭ بەربات بولۇشى

2021-04-22

شەرقىي تۈركىستان ئىنقىلابچىلىرىدىن خوجا نىياز ھاجى باشلىق بىر قىسىم رەھبىرىي شەخسلەرنىڭ قاتنىشىشى بىلەن سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ كونتروللۇقى ئاستىدىكى شېڭ شىسەي رەھبەرلىك قىلغان ئۆلكىلىك بىرلەشمە ھۆكۈمەت قۇرۇلدى.

شەرقىي تۈركىستان مىللىي ئازادلىق ئىنقىلابىنىڭ رەھبىرى ئەخمەتجان قاسىمى ئەپەندى. 1947-يىلى، نەنجىڭ.

1947-1946-يىللىرىدىكى خىتاي جاسۇسلىرى ۋە كاتتىۋاشلىرىنىڭ نەزىرىدىكى ئەخمەتجان قاسىمى ۋە شەرقىي تۈركىستان ۋەكىللىرى

2021-04-08

1946-يىلى 11-ئاينىڭ 14-كۈنىدىن 1947-يىلى 1-ئاينىڭ 11-كۈنىگىچە ئەخمەتجان قاسىمى باشچىلىقىدىكى خىتاينىڭ ئاساسىي قانۇن قوبۇل قىلىدىغان خەلق قۇرۇلتىيىغا قاتناشقان شەرقىي تۈركىستان ۋەكىللىرى خىتاي پايتەختى نەنجىڭدىن باشقا يەنە بىرقىسىم شەھەرلەرنى زىيارەت قىلىپ، 14-يانۋار كۈنى ئۈرۈمچىگە قايتىپ كەلدى.

سوۋېت ساقچىلىرى موسكۋادىكى KGB .بىناسىنىڭ ئالدىدا قاراۋۇللۇق قىلماقتا

سوۋېت-خىتاي ئارخىپلىرىدىكى شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ سرلىرى

2021-03-18

20-ئەسىرنىڭ 40-يىللىرىدىكى ئۇيغۇر ئېلىنىڭ سىياسىي تارىخى جۈملىدىن شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى ۋە شەرقىي تۈركىستان مىللىي ئازادلىق ئىنقىلابى ھەققىدە شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھەر دەرىجىلىك ھۆكۈمەت ھۆججەتلىرى، شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ ھەربىي-سىياسىي، ئىقتىسادىي، مەدەنىيەت-مائارىپ ۋە باشقا ھەر ساھەگە ئائىت مىنىستىرلىقلىرى ۋە ئىدارىلىرىنىڭ تۈرلۈك ھۆججەتلىرى بىرىنچى قول مەنبەلەر بولسا، شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى دەۋرىدىكى مەتبۇئاتلارمۇ ئوخشاشلا مۇھىم ماتېرىياللاردۇر.

بۇ سۈرەت ئامېرىكانىڭ ئۈرۈمچىدە تۇرۇشلۇق مۇئاۋىن كونسۇلى دوگلاس ماكېرنان(Douglas McKiernan) ئەپەندىنىڭ سۈرىتى. (ۋاقتى ۋە ئورنى ئېنىق ئەمەس)

ئامېرىكا ۋە ئۇيغۇر دىيارى 1940-يىللار (11)

2021-03-04

1949-يىلى 7-ئايدىن باشلاپ خىتايدىكى ئىچكى ئۇرۇش پۈتۈنلەي كوممۇنىستلارنىڭ تولۇق غەلىبىسى بىلەن ئاخىرلىشىش باسقۇچىغا كىردى.

ئامېرىكا ژۇرنالىستى ۋە تەتقىقاتچىسى دوك بارنېت(Doak Barnett) ئەپەندى. (ۋاقتى ۋە ئورنى ئېنىق ئەمەس)

ئامېرىكا ۋە ئۇيغۇر دىيارى 1940-يىللار ( 10)

2021-02-18

دوك بارنېت ئۇيغۇر دىيارى ھەققىدە قانداق مەلۇماتلارنى سۇندى؟ (2)

1950-يىلى سېنتەبىرنىڭ ئاخىرى خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغانلىقىنىڭ بىر يىللىق مۇراسىمىغا قاتنىشىش ئۈچۈن بېيجىڭغا يېتىپ بارغان 5-كورپۇس (مىللىي ئارمىيە) نىڭ كوماندىرلىرى (ئوڭدىن سولغا گېنېرال مۇھەممەتئىمىن ئىمىنوف، گېنېرال لېسكىن، گېنېرال زۇنۇن تىيىپوف، نۇسىپقان كۈنبايېف، رەفىق بايچۇرىن)

ئامېرىكا ۋە ئۇيغۇر دىيارى 1940-يىللار (9)

2021-02-04

1947-1949-يىللىرى خىتايدىكى ئىچكى ئۇرۇشنىڭ كۈچىيىشى ۋە خەلقئارادا سوغۇق مۇناسىۋەت ئۇرۇشىنىڭ راۋاجلىنىشى بىلەن سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن ئامېرىكا، ئەنگلىيە ئارىسىدىكى رىقابەتلەر ئۇيغۇرلار دىيارىدىمۇ ئۆز ئىپادىسىنى تاپتى.

ئامېرىكەنىڭ ئۈرۈمچىدە تۇرۇشلۇق مۇئاۋىن كونسۇلى دوگلاس ماكېرنان ئايالى پېگگي پاركېر بىلەن. 1947-يىلى، ئۈرۈمچى.

ئامېرىكا ۋە ئۇيغۇر دىيارى 1940-يىللار (8)

2021-01-14

2-دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ ئاخىرلىشىشىدىن ئىبارەت خەلقئارا مۇناسىۋەتلەرنىڭ ئۆزگىرىشى بىلەن شەرقىي تۈركىستان ئارمىيەسى ئۇرۇش توختاتقانىدى.

ئامېرىكا ۋە ئۇيغۇر دىيارى 1940-يىللار (7)

2020-12-17

1943-يىلى 4-ئايدا ئۈرۈمچىدە ئامېرىكا كونسۇلخانىسى ۋە شۇنىڭدەك ئەنگلىيە كونسۇلخانىسى قۇرۇلغاندىن كېيىن ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلار دىيارىدىكى ئىچكى ۋەزىيەت ھەم ئۇنىڭ ئەتراپتىكى دۆلەتلەر، جۈملىدىن سوۋېتلەر ئىتتىپاقى بىلەن بولغان مۇناسىۋەتلىرىنىڭ ئۆزگىرىش ئەھۋاللىرىغا بولغان كۆزىتىش كۈچەيدى.

ئىلگىرىكى خەۋەرلەرنى كۆرۈش