Хитайниң лагерлири иккинчи дуня уруши мәзгилидики гитлер фашизми қурған йиғивелиш лагерлириға охшитилди.
Уйғур дияриниң тарихтики сәһийә, сақлиқни сақлаш ишлири өткән әсирниң 40-йиллиридин башлап раваҗлиниш басқучиға киргән.
яшлар тәшкилати вә хәлқ инқилаби партийәсиниң тарқитивелиши һәққидә
Батур әршидиноф: биз инқилабимизниң ғәлибиси үчүн совет иттипақиға йөлинишкә мәҗбур болған идуқ
Ахирқи миллий армийә офитсериниң һаят кәчмиш йәкүни
1949-Йили, 4-айдин кейин, хитай компартийәсиниң һакимийәт қуруши, өзлириниң иқтисадий вә игиликини қуруши шуниңдәк хәлқаралиқ сиясий орнини тикләш вәзийити шәкилләнди.
Оттура асия районида, җүмлидин уйғур дияридики уйғур зиялийлири арисида тонулған әдәбиятшунас, уйғуршунас рабик исмайилоф әпәнди 24-июн күни алмута шәһиридә 84 йешида вапат болди.
Батур әршидиноф: миллий армийә һәрбий офитсерлар мәктипиниң сиясий программиси пәқәтла мустәқиллиқ иди.
Миллий армийә баш қоманданлиқ штаби өз армийәсиниң мунтизимлишиши, күчийиши вә һәрбий тәлим тәрбийә ишлириға баштин ахири юқири дәриҗидә әһмийәт бәргән иди.
Алмута вилайитиниң уйғур наһийәсигә қарашлиқ чоң ақсу йезисида «ату паҗиәси» ниң қурбанлирини хатириләш мурасими өткүзди.
Хәлқ ичигә тарқалған 1944-1949-йиллиридики шәрқий түркистан җумһурийити вә миллий армийәниң көплигән сүрәтлик хатирилири арисида җәлп қиларлиқ бир мәшһур сүрәт бар.
20-Әсирниң биринчи йеримидики уйғур қатарлиқ милләтләрниң миллий азадлиқ инқилаби мәзгилидә яшлар җәңгиварлиқ роһини җари қилдурған.
Буниңдин 80 йил илгири, йәни 1937-1938-йиллири совет иттипақида инсанийәт тарихидики әң чоң сиясий тәқибләш һәрикәтлири йүз бәргән.
Бәзи учур васитилиридә уйғур районидики «йепиқ тәрбийәләш мәркәз» лирини дәһшәтлик җазалаш лагери болған «гулаг» қа охшатти.
Һазирқи заман уйғур әдәбиятида тарихий романчилиқ әң етибар берилгән вә оқурмәнлири әң көп жанирдур.
Өзбекистан пайтәхти ташкәнттә яшаватқан өзбекистан уйғур язғучиси султан җамал әпәнди өз иҗадий һаят мусаписи һәққидә тохталди.
Әхмәтҗан қасими қатарлиқ миллий инқилабниң алий дәриҗилик сиясий вә һәрбий рәһбәрлириниң бирақла қазаға учриши «сирлиқ айропилан һадисиси» дәп аталди.
Қазақистан уйғурлири буниңдин 100 илгири йәттисуда йүз бәргән «ату» қанлиқ паҗиәсини хатириләш паалийитигә чоң тәйярлиқлар көрмәктә.
1960-1970-Йиллардики совет-хитай рәқиблик дәвридә бу икки дөләт арисида уруш партлап қелиш хәвпи бир мәзгиллик җиддийлик пәйда қилған.
20-Әсирниң 50- вә 60-йиллирида мәркизи асия тарихида, җүмлидин уйғур дияри тарихида бир қетимлиқ чегра һалқип көчүш вәқәси йүз бәрди.
Уйғур дияриниң сиясий тәқдири 20-әсирниң 40-йиллирида зор вә һәл қилғуч өзгириш дәвригә кирди.
Шәрқий түркистан миллий армийәси қурулғандики дәсләпки 7 полк, 5 мустәқил девизийонниң тәркибидә әң муһим қисим зәмбирәкчиләр девизийони иди.
Йеқинда алмутадики «мир» нәшрияти тәрипидин алмутадики уйғур алимлириниң бир йүрүш уйғур тарихи әсәрлири нәшр қилинди.
Миллий армийә әйни вақиттики пүтүн явро-асия районидики түркий хәлқләр арисида пәқәт түркийә җумһурийити дөләт армийисидин башқа йеганә бир армийә иди.
1944-Йили 7-ноябир күни ғулҗида партлиған миллий азадлиқ қозғилиңи нәтиҗисидә 12-ноябир күни шәрқий түркистан җумһурийити қурулди.
20-Әсирниң дәсләпки йеримида йүз бәргән уйғур вә башқа хитай әмәс хәлқләрниң миллий азадлиқ күрәшлири бир қисим чәтәл һөкүмәтлириниңму диққитини җәлп қилған.
Миллий азадлиқ һәрикитиниң рәһбәрлиридин әхмәтҗан қасими қатарлиқларниң өлүми һәққидики һәр хил пәрәзләр вә гуманлар мушу кәмгичә давамлишип кәлмәктә.
