Қәшқәрийәниң аһалә, милләт, иҗтимаий қурулмиси вә уйғур инқилабиниң қисмити
Әхмәтҗан қасими әлихан төрә совет иттипақиға елип кетилгәндин кейин һөкүмәт вә инқилабниң рәһбиригә айланған.
Мунир йерзин әпәндиниң ейтишичә, әйни вақитта үрүмчидә уйғурлар нопус җәһәттә әң көп болуп, аһалиниң 75% ни тәшкил қилатти.
Миллий армийә қошунлири 13-сентәбир күни манас дәрясиниң ғәрбий қирғиқиға йетип келип давамлиқ шәрққә йүрүш қилип, үрүмчини азад қилишқа тәйярланди.
Абдуллаҗан әпәндиниң ейтишичә, улар 1945-йили 9-айларда ғулҗа запас 4-пиядиләр полкиға тәқсим қилинған вә кейин азад нишанлиқ 2-полкта турған.
1933-Йили қурулған шәрқий түркистан ислам җумһурийитигә 86 йил, 1944-йили қурулған шәрқий түркистан җумһурийитигә 75 йил тошти.
Буниңдин 75 йил илгирики қурулған шәрқий түркистан җумһурийити дөләт герби, мукәммәл қанун-түзүмлири, дөләт аппаратлири, дөләт сиясити, шуниңдәк мунтизим заманиви армийәсигә игә дуняниң илғар мустәқил җумһурийәтлириниң бири сүпитидә қәд көтүргәниди.
Сабиқ шәрқий түркистан армийәси офитсери абдурешит сәлимофниң һаят хатириси: миллий армийә офитсеридин мусапирлиқ сәпиригичә
Сабиқ шәрқий түркистан армийәси офитсери абдурешит сәлимофниң һаят хатириси: инқилаб қойниға қошулуш
Сәйпидин әзизниң өз әслимисидә қәйт қилишичә, 1952-йили, ваң җин униңға мав зедуңниң униң миллий аптономийә тоғрисида конкрет пикир қоюшини тәләп қилғанлиқини йәткүзгән.
1944-1949-Йиллиридики шәрқий түркистан миллий азадлиқ инқилабиға қатнашқан ғулҗидики «51 зиялий» ниң 1951-йили, 4-март күни ачқан уйғуристан җумһурийити қуруш мәсилиси һәққидики йиғининиң арқа көрүнүши тасадипий әмәс иди.
Бу йил 1-өктәбир хитай хәлқ җумһурийитиниң қурулғанлиқиға, шуниңдәк хитай һөкүмитиниң шинҗаңни тинчлиқ билән азад қилдуқ дәп җакарлиғанлиқиға 70 йил тошқан күндур.
1950-Йили 17-феврал күни мав зедоң вә җу енләй бейҗиңға қайтиш алдида сталин улар үчүн бәргән узитиш зияпитигә сәйпидин әзизму қатнашти.
Әхмәтҗан қасими қатарлиқ шәрқий түркистан җумһурийити вә шәрқий түркистан миллий азадлиқ инқилабиниң сиясий-һәрбий рәһбәрлириниң өлүмигә бу йил 27-авғуст күни 70 йил тошти.
Мав зедоң сталинниң шинҗаң, йәни уйғур дияри биләнму айрим келишим түзүш тәлипигә бинаән, сәйпидин әзиз башчилиқидики бир шинҗаң вәкилләр өмикини тәшкилләп, москваға елип кәлгәниди.
Сталин вә мавниң көләңгиси астидики сәйпидин әзизниң москва сәпири
Уйғурларниң «иттипақдаш җумһурийәт» чүшиниң бәрбат болуши
Җу енләй сәйпидин әзизигә уйғур дияридики һөкүмәтниң намини «шинҗаң өлкилик хәлқ һөкүмити» дәп аташни ейтқан.
«Өмүр дастани» ниң 3-томи униң 1949-йилидин 1980-йилларғичә болған арилиқтики һаят мусаписи вә шу вақитларда уйғур диярида йүз бәргән сиясий, миллий, иҗтимаий-иқтисадий вә башқа бир қатар әһваллар һәм күрәшләргә беғишланған.
Йеқинда хитайниң бази һөкүмәт мәтбуатилири шәрқий түркистан миллий азадлиқ инқилабиниң асаслиқ рәһбәрлиридин бири әхмәтҗан қасимини мәхсус хатириләп мақалә елан қилди.
1945-Йили, 9-айниң ахирқи күнлири, шәрқий түркистан миллий армийәсиниң аз сандики қисимлири ақсу йеңи шәһәр сепилини қоршап һуҗум қилишни давамлаштурди.
Айшәмханниң хәлқ билән болған мунасивәтлириму алаһидә яхши болуп, уларниң һөрмитигә еришип, миллий армийиниң образини тикләштиму рол ойниған иди.
Шәрқий түркистан җумһурийити һөкүмити айшәмханниң көрсәткән пидакарлиқи үчүн уни «пидаий» күмүш медали билән тәқдирләйду.
Шәрқий түркистан җумһурийити миллий армийәсиниң җәнубқа әвәткән қошуниниң җәңчиси шәпқәт һәмшириси айшәмхан намсиз қәһриманларниң бири.
Исталин хитай компартийәсиниң хитай хәлқ җумһурийитини тез қуруши, йәни кечиктүрмәй, 1949-йилиниң 10-айлирида елан қилишини тәвсийә қилди.
1949-Йили, 8-айда әхмәтҗан қасими қатарлиқлар билән қаза қилғанларниң ичидә уйғур зиялийси вә әдиб иабдурешит иминму бар иди.
Һаким җаппар совет иттипақиниң 1944-1949-йиллиридики миллий азадлиқ инқилаб дәвридә ғулҗада дохтурлуқ салаһийити билән паалийәт қилған бихәтәрлик хадими.
