Өзбекистан уйғур һаятидики йеңилиқ - “тәклимакан” журнили мол мәзмунларға толмақта

Өзбекистан пайтәхти ташкәнт шәһиридә “тәклимакан” журнилиниң нөвәттики сани йоруққа чиқти. Журналда җумһурийәтниң мәдәний, иҗтимаий, иқтисадий йеңилиқлири, җумһурийәтлик уйғур мәдәнийәт мәркизиниң елип бериватқан паалийәтлири йорутулған. Униңда йәнә уйғур миллий өрп-адәтлири, әнәнилири, әдәбият, мәдәнийәт, сәнәт, илим-пән вә башқиму саһәләргә мунасивәтлик материяллар орун алған.

Игилишимизчә, “тәклимакан” журнили өзбекистан җумһурийәтлик уйғур мәдәнийәт мәркизи тәрипидин тәсис қилинған болуп, өзбекистан мәтбуат вә ахбарат агентлиқи тәрипидин ройхәткә елинған. Журналдики материяллар асасий җәһәттин уйғур тилида, андин өзбек вә рус тиллирида берилгән.

Радийомиз зияритини қобул қилған өзбекистан пәнләр академийәси әбу рәйһан беруни намидики шәрқшунаслиқ институтиниң илмий хадими, тарих пәнлириниң кандидат доктори абдухалиқ айтбайефниң пикричә, ташкәнт шәһири әйни вақитларда уйғур миллий мәдәнийитиниң мәркизи болған икән. У болупму кейинки вақитларда өзбекистанлиқ уйғурларниң мәдәний һаятида ейтарлиқ йеңилиқларниң йүз бериватқанлиқини, өткән йили сентәбир ейидин башлап нәшр қилиниватқан “тәклимакан” журнилиниң шуниң ярқин бир испати икәнликини көрситип, мундақ деди: “журналниң 3-саниму йоруққа чиқти. Буниңда мустәқил өзбекистанниң гүлләп яшниши үчүн өзбекистан уйғурлириниң барлиқ саһәләргә актип қатнишип, хизмәт көрсәткәнлики тоғрисида мәлуматлар берилишкә башлиди. Уйғур-өзбек хәлқлириниң қәдимидин бир-биригә йеқин мунасивәттә болуп кәлгәнлики, етник бирлики, бәзи мәдәнийәт саһәсидики һәмкарлиқи һәққидики мақалиләр журнал бәтлиридин җай алди. Өзбекистанда тәлим алған пән докторлири, әдәбият-сәнәт хадимлири, қисқиси, барлиқ саһәләрдә йетишип чиққан кадирларниң хизмәт-паалийәтлири тоғрисидиму мәлуматлар берилди. Журналда түрлүк бөлүм сәрләвһилири берилгән болуп, чоңларму, яшларму униңдин бәһримән алалайду. Униңда көзгә көрүнгән шаирлар саадәт бабаҗанова, ташполат икрамийларниң шеирлири, мәркизий асия хәлқлири, җүмлидин уйғурларниң қәдимий тарихи, сәнити, әдәбияти һәққидики қисқа мақалиләрму орун алған”.

Абдухалиқ айтбайеф журналниң йеңидин чиқишқа башлиған болсиму, әмма униң алдиға қойған мәқситиниң интайин чоң икәнликини, уйғур мәдәнийәт мәркизиниң һәм уйғур хәлқиниң өзбекистанниң келәчики үчүн қиливатқан ишлирини тәрғиб қилишта журналниң атқуридиған ролиға чоң үмид билән қарайдиғанлиқини билдүрди.

У журналниң техника пәнлириниң доктори, профессор абдулҗан бәрайеф вә униң оғли мурат бәрайефниң тиришчанлиқи билән йоруққа чиққанлиқини оттуриға қоюп, йәнә мундақ деди: “бирақ журналда һеч бир кәмчиликсиз болмиди. Униң 1- вә 2-санлирида бәзи кәмчиликләр болди. Чүнки, журнал чиққанда я униң керәк материялини көрүп беридиған, имла вә мәзмунини түзитип беридиған бирәр адими болмиди. Шуниң үчүн журналниң муһәррири абдулҗан бәрайефқа һәммисини өзи қилишқа тоғра кәлди. Лекин, һазир униң 3-сани яхши чиқти. Биз журналниң көпрәк вә даимлиқ чиқиши үчүн уларға рәһмәт ейтимиз”.

Һазир ташкәнт шәһиридә яшаватқан тонулған язғучи султан җамалниң ейтишичә, ташкәнттә өткән әсирниң 30-йиллири уйғур тилида бир нәччилигән гезит-журналлар чиққан икән. У өзиниң әдәбий паалийитидә әнә шу нәшрләрниң бир қанчиси билән йеқиндин тонушқанлиқини оттуриға қоюп, мундақ деди: “1933-йили ‛күн чиқиш һәқиқити‚ дегән гезитниң 544 сани чиққан икән. 1936-Йилдин ‛шәрқ һәқиқити‚ гезити чиққан. 1946-Йили әнә шу ‛шәрқ һәқиқити‚ журналға айланған болуши мумкин. 1-Санида әршидин һидайәтоф униң мәсул муһәррири болған. Журналниң 3- вә 4-санидин абдумеҗит розибақийеф мәсул муһәррир болған. У журналдин 1949-йилғичә болған санлиридин мәлуматлар алдим. 1951-Йили 2-санидин пәқәт рәмиз бабаҗанниң ‛уйғур қизиға‚ дегән шеирини аптимән”.

Султан җамал һазир йоруқ көрүватқан “тәклимакан” журналиниң өзбекистан уйғурлири тәрипидин чоң хушаллиқ билән қарши елинғанлиқини, буниңдин ташқири ташкәнт радийосида һәптисигә үч қетим уйғурчә аңлитишларниң, телевизийәдә болса айда үч қетим көрситишләрниң бериливатқанлиқини билдүрди. Униң ейтишичә, мәзкур уйғурчә көрситишләрдә өзбекистан уйғурлириниң мәдәний һаяти кәң даиридә йорутулмақтикән.