Theo Bộ Công Thương cho hay, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may trong 4 tháng đầu năm tăng 1,9% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó xuất khẩu sang Hoa Kỳ và EU giảm nhẹ, và xuất khẩu sang Nhật Bản tăng.
Nguyên nhân đầu tiên được nói đến nhiều nhất là do kinh tế suy thoái tại Hoa Kỳ nói riêng và thế giới nói chung. Theo ông Nguyễn Sơn, Phó Tổng Thư Ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết thì xuất khẩu dệt may của Việt Nam vào Hoa Kỳ trong quý 1 vừa qua đạt trên 1 tỷ đô la trong tổng kim ngạch của Việt Nam xuất ra toàn thế giới là 1,9 tỷ đô la, giảm 4% so với cùng thời gian này năm ngoái.
Bà Đoàn Thị Kim Ngân, Trưởng phòng kinh doanh công ty cổ phần Việt Hưng, doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu đạt 80% cho biết về tình hình xuất khẩu của công ty như sau:
"So v ới năm 2008, có gi ảm, 4 tháng đ ầu năm gi ảm kho ảng 50%. Nguyên nhân thì h ầu nh ư các khách hàng h ọ đ ặt hàng mình nói là do s ức tiêu th ụ ở th ị tr ư ờng M ỹ b ị gi ảm. Toàn b ộ là gi ảm ch ứ không ph ải riêng th ị tr ư ờng M ỹ. T ừ tháng 1 đ ến tháng 4, sang tháng 5 thì ngu ồn hàng đã tr ở l ại bình th ư ờng r ồi."
Bà cũng cho biết là mặc dù công ty vẫn ký được hợp đồng với các đối tác Mỹ, nhưng khách hàng đã trở nên khó tính hơn về chất lượng sản phẩm, vật liệu sử dụng cho sản phẩm.
Ông Nguyễn Thanh Diệp, Giám đốc công ty TNHH may Thuận Tiến thì cho biết, năm nay kim ngạch xuất khẩu của công ty dự tính tăng 20%, nhưng cho đến lúc này, ông chỉ xuất được sang các nước EU và Nhật Bản.
Ông cũng cho rằng nguyên nhân chủ yếu là do kinh tế suy giảm tại Mỹ. Có cùng nhận định như bà Ngân, ông cho rằng khách hàng đã khó tính hơn về chất lượng. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải chịu sức ép về giá:
“Khách hàng khó tính hơn, thứ nhất phải giảm giá, thứ hai là áp lực vòng quay vốn nhanh, có nghĩa là tiến độ giao hàng gấp.”
Thay đổi & hy vọng
Tuy vậy, theo ông Nguyễn Sơn cho biết thì thị trường Hoa Kỳ vẫn là thị trường thu hút sự quan tâm của các doanh nghiệp Việt Nam. Có đến 57% kim ngạch xuất khẩu dệt may của các doanh nghiệp Việt Nam là sang Hoa Kỳ.
Bà Đoàn Thị Kim Ngân cho biết dự kiến về cơ cấu kim ngạch xuất khẩu của công ty trong năm nay như sau:
"Năm nay th ị tr ư ờng Nh ật gi ảm đi chút xíu và tăng th ị tr ư ờng EU lên. Th ị tr ư ờng M ỹ thì mình v ẫn c ố g ắng duy trì là 60% còn l ại là th ị tr ư ờng Nh ật mình s ẽ gi ảm đi chút xíu và bù vào đó là tăng th ị tr ư ờng EU lên."
Còn đối với công ty may Thuận Tiến, ông Diệp cho biết cơ cấu kim ngạch xuất khẩu của công ty trong năm nay sẽ có thay đổi:
"Đ ịnh h ư ớng v ề lâu v ề dài, b ởi vì tôi là công ty con c ủa t ổng công ty may Vi ệt Ti ến, cho nên đ ịnh h ư ớng khách hàng chung c ủa h ệ th ống t ổng công ty là th ị tr ư ờng M ỹ nói chung ch ủ y ếu 20 đ ến 30%. Còn th ị tr ư ờng Nh ật tăng lên 30 đ ến 40%, còn l ại là EU và các n ư ớc châu Á khác."
Trước những khó khăn về thị trường xuất khẩu, chính phủ Việt Nam đã thực hiện các chương trình kích cầu và hỗ trợ doanh nghiệp. Bà Ngân cho biết doanh nghiệp được tiếp cận với chương trình cho vay lãi suất thấp, được giảm thuế VAT 50%. Chính phủ cũng đang xem xét giảm thuế thu nhập cho các doanh nghiệp.
Nhưng khó khăn về thị trường xuất khẩu của các doanh nghiệp dệt may Việt Nam vẫn chưa dừng ở đó.Theo Hiệp định đối tác kinh tế song phương Việt Nhật, đã có hiệu lực, thuế suất nhập khẩu hàng dệt may Việt Nam vào Nhật sẽ được hưởng mức 0%.
Tuy nhiên để được hưởng mức ưu đãi này, nhà sản xuất phải đáp ứng được yêu cầu xuất xứ. Nguồn nguyên phụ liệu chỉ được giới hạn là Việt Nam, Nhật Bản và ASEAN. Trong khi đó 70% nguyên phụ liệu phục vụ cho xuất khẩu dệt may hiện nay là nhập khẩu, chiếm phần lớn lại là từ Trung Quốc, vì giá của nguyên phụ liệu Trung Quốc cạnh tranh hơn. Thực tế, có rất ít doanh nghiệp sử dụng nguyên phụ liệu đáp ứng được yêu cầu xuất xứ đưa ra.
Còn đối với thị trường Mỹ, cũng có những quan ngại về khả năng chính phủ Mỹ có thể sẽ yêu cầu thực hiện một chương trình giám sát đặc biệt đối với hàng may mặc Việt Nam. Bà Brenda Jacobs, luật sư công ty Sidley Austin tại Washington DC, chuyên gia về hàng may mặc, chuyên gia tư vấn cho chính phủ Mỹ nói:
"Theo tôi, có m ột v ấn đ ề không liên quan đ ến an toàn s ản ph ẩm tiêu dùng, đó là v ề phía các nhà s ản xu ất hàng may m ặc Hoa Kỳ có th ể s ẽ c ố g ắng chuyên tâm đ ể khi ến các s ản ph ẩm may c ủa Vi ệt Nam ph ải ch ịu s ự ki ểm soát đ ặc bi ệt v ề s ố l ư ợng, và giá tr ị xu ất kh ẩu."
Tuy nhiên, bà Jacobs cũng hy vọng là các nhà xuất khẩu Việt Nam sẽ không phải chịu chương trình giám sát đặc biệt lần nữa bởi vì hiện tại xuất khẩu dệt may Việt Nam chỉ chiếm khoảng 6% thị trường Mỹ.
Dệt may Việt Nam đã và đang phải đương đầu với nhiều khó khăn tại các thị trường lớn. Bên cạnh những trợ giúp từ chính phủ, các doanh nghiệp cũng đã nỗ lực trong việc marketing, nâng cao chất lượng hàng hoá, và giảm giá thành sản phẩm.
Theo thời báo kinh tế Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp dệt may đã bắt đầu tuyển dụng trở lại nhiều lao động, cho thấy một tín hiệu đáng mừng. Hy vọng khó khăn sẽ qua nhanh và ngành dệt may tiếp tục phát triển trong thời gian tới.