Hải Phòng sẽ miễn học phí cho các cấp học từ mầm non đến phổ thông trung học trên địa bàn từ năm 2020, hiện đề án đang dần hoàn thiện và sẽ thông qua tại kỳ họp Hội đồng Nhân dân cuối năm 2019.
Giảm gánh nặng
Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hải Phòng, việc này không chỉ là động lực cho học sinh học tập tốt mà còn tạo tâm lý ổn định cho nhân dân lao động trên địa bàn thành phố, góp phần giữ chân người tài, thu hút người lao động, tạo công bằng xã hội trong giáo dục, an sinh xã hội.
Một phụ huynh ở Hải Phòng, ông Lương Văn Trinh cho biết ý kiến của mình về tin này:
Cái dở nhất của chuyện miễn phí không triệt để này là người cung cấp dịch vụ giáo dục sẽ đẩy người dân vào tâm thế như đi ăn mày, kiểu như đã miễn phí cho còn đòi hỏi… Cho nên nó làm mất đi ý nghĩa của việc miễn phí.<br/>-Một giáo viên
“Nếu được miễn học phí cho con em quần chúng nhân dân, thì đó là cái tốt, tạo điều kiện cho con em có điều kiện học hành, chứ có một số nhà nghèo, con học giỏi, nhưng không có tiền thì cũng không học được. Vì vậy miễn học phí để các em có điều kiện học thì tốt quá. Tình hình đóng học phí trong địa phương tôi là hơi cao, so với các gia đình bần nông thì khó khăn để cho con đi theo học, cố gắng làm sao cho con đi học để hết nạn mù chữ, hết lớp mười thôi, chứ chưa chắc có điều kiện cho con em học cao hơn hay vào đại học này kia.”
Theo lời vị phụ huynh ở Hải Phòng vừa nói, việc miễn giảm học phí đúng là sẽ giảm bớt gánh nặng đối với người dân có thu nhập thấp, tạo sự công bằng xã hội trong giáo dục.
Tuy nhiên nhiều người lo ngại rằng liệu giảm vài trăm ngàn tiền học phí nhưng bù lại ngành giáo dục sẽ “đẻ” ra các loại phí “không tên” khác thì cũng như không.
Một nhà giáo ở Hà Nội nhận định liên quan vấn đề này:
“Nói là miễn phí hoặc rất rẻ nhưng trên thực tế người dân vẫn phải trả rất nhiều tiền. Cái dở nhất của chuyện miễn phí không triệt để này là người cung cấp dịch vụ giáo dục sẽ đẩy người dân vào tâm thế như đi ăn mày, kiểu như đã miễn phí cho còn đòi hỏi… Cho nên nó làm mất đi ý nghĩa của việc miễn phí.”
Hay tăng nỗi lo khác
Luật Giáo dục 2019 được thông qua sáng ngày 14/6/2019, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2020, trong đó Luật nêu rõ, Chính phủ quy định lộ trình miễn học phí đối với trẻ mầm non 5 tuổi và học sinh THCS. Trong đó, miễn học phí cho học sinh THCS là mục tiêu, cụ thể hóa Nghị quyết 29 của Trung ương để thực hiện giáo dục bắt buộc 9 năm.
Thực thi theo luật thì ngoài Hải Phòng, trước đây TPHCM cũng thực hiện chủ trương miễn học phí cho học sinh.
Thế nhưng, đúng là cái gì “miễn phí” cũng khó mà nhận. Cho nên nhiều phụ huynh than vãn rằng nói là miễn học phí nhưng bù lại phụ huynh đóng rất nhiều khoản phí vô lý. Cụ thể, vào tháng 10 năm 2019, trường THPT Trưng Vương yêu cầu phụ huynh lớp 10 đóng tiền mua tivi, máy lạnh, mỗi lớp hơn 22 triệu đồng. Bình quân, mỗi học sinh phải đóng 600.000 đồng.
Không chỉ tại đô thị lớn, vào đầu năm học 2019, phụ huynh trường Mầm non Đắk Nông ở tỉnh Gia Lai cũng bức xúc trước nhiều khoản tiền phải đóng cho nhà trường mà tổng cộng lên đến khoảng 2 triệu đồng mỗi học sinh như: 300 ngàn mua đồ dùng bếp phục vụ bán trú, 143 ngàn mua đồ dùng phục vụ bán trú, 100 ngàn đồ dùng đi thi… và 200 ngàn tiền xã hội hóa. (!?)
Trước thực trạng đó, từ Hà Nội, một giáo viên khác là thầy Đỗ Việt Khoa cho rằng học phí thực ra thu rất tượng trưng, khoảng phí thu thêm mới là nhiều, vì vậy miễn học phí không thực sự giúp dân nghèo:
“Ở Việt Nam lâu nay học phí thu rất tượng trưng, nó chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong các khoảng thu ngân sách trong ngành giáo dục. Tuy nhiên trên thực tế nó lại biến tướng, các trường bịa ra các khoản thu cao hơn nhiều các khoản học phí đó. Tôi lấy ví dụ trước kia tôi dạy ở trường PTTH Vân Tảo ở Thường Tín, học phí mỗi tháng của học sinh trung bình khoảng 16 nghìn, tương đương khoảng hơn trăm nghìn mỗi năm, nhưng trên thực tế nhà trường thu của các em mỗi năm nhiều triệu đồng… bịa ra các kiểu, nào là ủng hộ nhà trường xây dựng cơ sở vật chất, các loại quỹ…”
Theo thầy Đỗ Việt Khoa, từ trước đến nay, tại Việt Nam cấp tiểu học và mầm non đã được miễn học phí từ lâu, nhưng hàng năm người dân vẫn kêu than về các khoản tiền phải đóng cho trường, theo thầy Khoa các khoản đóng thêm này là do hiệu trưởng các trường nghĩ ra để lạm thu như phí lắp điều hòa, phí lắm quạt trong phòng học… Thầy Khoa nói tiếp:
“Theo tôi tiền ngân sách phải đầu tư các phòng học cho đầy đủ, chứ không phải bắt phụ huynh học sinh đóng è cổ ra, rồi nói nền giáo dục của tôi miễn phí đấy, đấy là nói dối, lừa bịp, mị dân chứ không phải thực chất.”
Theo tôi tiền ngân sách phải đầu tư các phòng học cho đầy đủ, chứ không phải bắt phụ huynh học sinh đóng è cổ ra, rồi nói nền giáo dục của tôi miễn phí đấy, đấy là nói dối, lừa bịp, mị dân chứ không phải thực chất.<br/>-Thầy Đỗ Việt Khoa
Một số giáo viên cho rằng có sự bất cập trong luật hiện hành, hiện nay Việt Nam đang thực hiện phổ cập từ mầm non, tiểu học tới THCS, tuy nhiên chỉ có bậc tiểu học là được miễn học phí. Về bản chất, khi luật quy định phổ cập THCS nghĩa là mọi học sinh trong độ tuổi đều được đến trường, được tạo điều kiện để hoàn thành phổ cập. Nhưng dù mức học phí cấp THCS không quá cao, song vẫn có một số học sinh nhà nghèo vì không đủ điều kiện theo học mà phải ở nhà đi làm thêm kiếm sống...
Một phụ huynh ở Nghệ An, cho RFA biết:
“Nếu tính tất cả các phí thì cũng khá nhiều cho nên thực tế mà nói bây giờ tất cả những gì nhu cầu mình dùng thì mình phải nộp tiền. Nhưng có những cái mình chả biết gì cả mà vẫn phải nộp khá nhiều.”
Ông Lương Văn Trinh ở Hải Phòng cũng cho biết thêm:
“Hiện nay thì cũng chưa thấy áp dụng miễn học phí, nhưng trước đây thì cũng biến tướng nhiều, họ lập ra mấy cái đơn kiểu như gia đình tự viết xin cho con đi học thêm, để lấy tiền… Mà lớp một mà học thêm gì mà bắt gia đình gánh vác. Khó khăn lắm.”
Trước những tâm tư của phụ huynh, thầy Đỗ Việt Khoa kết luận, thật sự chuyện miễn học phí cho học sinh ở Hải Phòng rất là nhỏ, giá như kèm theo thông báo “miễn học phí” là câu “cấm mọi khoản thu khác” thì đó mới là việc phụ huynh cần và đúng là giúp được cho dân.
Do đó, ngành giáo dục cần công bố công khai và minh bạch các khoản phí, để các chính sách mới, được người dân ủng hộ và đánh giá cao.