Mặt trận Marjah
Mặt trận Marjah tức khắc trở thành đề tài được thế giới theo dõi, đi kèm với 2 câu hỏi, thứ nhất là liệu quân đội Mỹ có thành công ở trận chiến quan trọng này hay không, và thứ nhì là sáu đó, liệu quân đội Afghanistan có thể bảo vệ được an ninh cho người dân sống trên vùng đất vừa lấy lại được hay không. Mặt trận Marjah là đề tài được Ban Việt Ngữ chúng tôi chọn để gửi đến quý vị trong khuôn khổ Tạp Chí Câu Chuyện Thời Sự Hàng Tuần do Nguyễn Khanh phụ trách.
Trước ống kính của những nhà báo ảnh chiến trường, các binh sĩ Afghanistan hân hoan kéo cờ quốc gia ở ngay khu vực hoang tàn đổ nát của thị trấn Marjah. Hình ảnh đó được các nhà bình luận quân sự quốc tế xem là hình ảnh đáng chú ý nhất của Afghanistan, kể từ cuối năm 2001 khi quân đội Hoa Kỳ và đồng minh tiến vào thủ đô Kabul để lật đổ chính quyền Hồi Giáo bảo chủ cực đoan Taliban.
Tổng Thống nhờ Đại Tướng Tư Lệnh chuyển lời ngợi khen của ông đến các binh sĩ nam nữ Hoa Kỳ vì các thành quả đã đạt được ở trận chiến này.
Ô. Robert Gibbs.
Buổi lễ dựng cờ chỉ là biểu tượng cho sự thành công của một cuộc hành quân quy mô được thực hiện bởi quân đội Hoa Kỳ và đồng minh, trong lúc các binh sĩ Mỹ và lực lượng quân sự do NATO điều khiển vẫn đang tiếp tục chiến đấu, tiêu diệt từng cán binh Taliban một. Trước khi rút lui khỏi thành phố đội ngũ quân Taliban cũng chống trả mãnh liệt, và từng có lúc chúng sử dụng người dân làm bia để ngăn cản bước tiến của lực lượng quân sự đa quốc.
Tại Washington, người phát ngôn Robert Gibbs của Nhà Trắng cho hay Tổng Thống Barack Obama cùng các cố vấn cao cấp đã thảo luận trực tuyến với các tướng lãnh đang điều khiển mặt trận và chiến thắng vừa đạt được là dấu hiệu cho thấy tất cả mọi chuyện đều diễn tiến theo đúng như kế hoạch hành quân đã soạn thảo trước.
"Tổng Thống nhờ Đại Tướng Tư Lệnh chuyển lời ngợi khen của ông đến các binh sĩ nam nữ Hoa Kỳ vì các thành quả đã đạt được ở trận chiến này, và Tổng Thống cũng bảo là rất xúc động khi thấy binh sĩ Afghanistan đi hàng đầu trong trận chiến quan trọng này."
Trận chiến vừa kết thúc ở thị trấn Marjah chỉ là một phần rất nhỏ trong kế hoạch được Washington cho thực hiện ở Afghanistan. Trong nhiều năm trời, quân Taliban và các tên trùm ma túy nắm quyền điều khiển thị trấn này và người dân phải tuân theo những quy định gắt gao do những kẻ cầm quyền đặt ra.
Thắng lợi bước đầu
Vì thế không ai ngạc nhiên khi thấy ngay sau khi tiếng súng vừa dứt, người dân đổ xô ra khắp mọi ngã đường, kể lại cho các nhà báo đi theo đoàn quân biết cảnh khổ cực mà họ đã phải chịu đựng trước ngày được giải phóng. Các bản tin được gửi từ chiến trường đều nói chỗ nào cũng có người quỳ xuống đất cầu nguyện, và hầu như mọi ngã đường đều có những nhóm người tụ tập cùng nhau hô to câu "Allahu Akbar" để vinh danh Thượng Đế.
Bộ Nội Vụ Afghanistan cho biết khi tiếng súng chưa dứt đã gửi khoàng 1.100 cảnh sát viên tới để cùng quân đội thực hiện kế hoạch thành lập chính phủ địa phương. Lực lượng cảnh sát này sẽ cùng các đơn vị quân sự của Afghanistan trong công tác duy trì trật tự và giúp người dân trở lại đời sống bình thường trong thời hạn sớm nhất, trong khi binh sĩ Mỹ và NATO phá hủy những trái mìn bẫy mà Taliban gài lại trước khi bỏ chạy. Những sự kiện này được người phát ngôn Nhà Trắng tóm tắt bằng lời phát biểu ngắn:
"Câu trả lời chúng tôi nhận được từ Đại Tướng Tư Lệnh Stanley McChrystal là cuộc hành quân diễn ra tốt đẹp, đặc biệt với sự cộng tác của chính quyền địa phương."
Các chuyên gia quân sự cho rằng nếu quân đội Hoa Kỳ và Afghanistan thành công ở mặt trận Marjah, thì điều đó là một dấu hiệu chứng tỏ lực lượng Taliban đang phải đối phó với nhiều khó khăn, cán cân quyền lực đã dần dần ngã về phía chính phủ Kabul.
Nhưng trước khi quốc gia bị tàn phá vì chiến tranh này có thể dẹp tan những âm mưu phá hoại do Taliban gây nên trong suốt gần một thập kỷ qua, vẫn còn nhiều vấn đề mà Washington và Kabul phải giải quyết, phần lớn là những vấn đề không liên quan tới quân sự.
Trong cuộc phỏng vấn dành cho Hội Đồng Quan Hệ Đối Ngoại Hoa Kỳ, chuyên gia Max Boot nói rằng trước đây "không ai nghĩ là có thể đánh bật Taliban ra khỏi Marjah" và trận chiến này "chỉ là một bước trên đoạn đường rất dài nhằm xây dựng một thế trận mới". Thế trận này, ông Boot nói tiếp, là "tạo dựng an ninh và thay đổi quyền lực từ Taliban cho chính quyền địa phương". Nếu thực hiện được điều này, "quân đội Hoa Kỳ và quân đội Afghanistan không phải tiêu diệt hay bắt sống tất cả những phần tử Taliban, vì phần đông bọn chúng sẽ tự động bỏ cuộc hoặc sẽ quay sang làm việc với chính phủ Kabul".
Ý nghĩa chiến lược
Tổng Thống cũng bảo là rất xúc động khi thấy binh sĩ Afghanistan đi hàng đầu trong trận chiến quan trọng này.
Ô. Robert Gibbs.
Trận chiến Marjah được chính phủ Washington và Kabul quảng bá rầm rộ trước khi chính thức đưa quân đến vùng miền Nam của Afghanistan. Một số viên chức Hoa Kỳ cho biết lý do cuộc hành quân được loan báo trước khi chuyển quân vì muốn cho các phần tử Taliban cơ hội buông súng trở về với gia đình và xã hội. Đây là điều các viên chức cao cấp của chính phủ Mỹ đã từng nói đến, và ngay chính Tổng Thống Barack Obama cũng từng bảo với đại ý rằng ông không xem việc "đếm xác chết kẻ thù là thước đo của thành công", mà phải làm sao tạo được sự ổn định cho Afghanistan, giúp cơ hội cho tất cả mọi người, mọi thành phần có thể góp tay tái thiết đất nước sau thời chiến tranh.
Các nhà phân tích cho rằng trọng trách này không chỉ nằm ở các cuộc hành quân mà quân đội Hoa Kỳ và lực lượng đa quốc cho thực hiện hay ở những khoản viện trợ khổng lồ được cộng đồng quốc tế cung cấp hàng năm, mà phải nói là phần lớn tùy thuộc vào chính quyền Kabul do Tổng Thống Hamid Karzai lãnh đạo. Trong thời gian qua, chính quyền này bị dân chúng Afghanistan và cộng đồng thế giới chỉ trích là một chính quyền bè phái và tham nhũng. Chinh điều này đã khiến cho các vị trưởng lão bộ tộc không tin vào chính phủ, dẫn đến kết quả là tới giờ họ vẫn chưa thật lòng muốn cộng tác với chính quyền.
Làm sao Kabul có thể lấy lại lòng tin của người dân, đặc biệt là niềm tin của những người đang cư ngụ ở vùng sâu vùng xa thường phải đối mặt với quân Taliban? Câu trả lời đang được nói tới là chính phủ của Tổng Thống Hamid Karzai phải chứng tỏ quyết tâm phục vụ dân chúng ở một quốc gia nằm trong danh sách nghèo nhất và phát triển kém nhất. Chính phủ cũng phải chứng tỏ quyết tâm bài trừ tệ trạng tham nhũng, không chỉ ở cấp trung ương mà ngay cả tại địa phương. Đây là điều ông Karzai đã hứa trong quá khứ những không làm tròn.
Bên cạnh trở ngại từ phía nhà nước, lực lượng quân sự Afghanistan cũng là một điểm khác được nói đến. Trong gần một thập kỷ qua quân đội Hoa Kỳ đóng vai trò chính, các binh sĩ Afghanistan chỉ giữ vai trò phụ thuộc. Trước quyết định sẽ bắt đầu thực hiện cuộc rút quân từ đầu mùa thu năm 2011 mà Tổng Thống Obama đã thông báo, binh sĩ Afghanistan biết trách nhiệm bảo vệ an ninh cho quốc gia và an toàn cho dân chúng bây giờ là trách nhiệm của chính họ. Sự xuất hiện của những đơn vị quân sự Afghanistan ở mặt trận Marjah còn chứng tỏ cho người dân Afghanistan và thế giới biết quốc gia này không phải là nước đang bị chiếm đóng bởi quân đội Hoa Kỳ.
Các viên chức của Bộ Quốc Phòng Mỹ còn cho rằng một khi thấy quân đội Hoa Kỳ cùng quân đội Afghanistan hợp tác chung với nhau, phiến quân Taliban sẽ chấp thuận đề nghị của ông Karzai là buông súng, trở về đời sống bình thường cũ, và điều đó sẽ làm tan vỡ mọi hy vọng mà thành phần lãnh dạo Taliban mơ tưởng là sẽ lấy lại được vùng đất quân đội Hoa Kỳ vừa mới giải phóng.