Sử dụng xăng sinh học E5 nhằm giúp giảm khói thải do lượng xe máy đông đảo tại Việt Nam phát ra đang được chính quyền Hà Nội đẩy mạnh.
Tuy nhiên thực tế được đến đâu?
Qui định của chính phủ
Vào cuối tháng 8 vừa qua, chính phủ Hà Nội ra chỉ thị 23/CT-TTg về việc tăng cường sử dụng, phối trộn, phân phối xăng sinh học; thực hiện quyết định số 53/2012/QĐ-TTg ngày 22 tháng 11 năm 2012 trong đó có lộ trình áp dụng tỷ lệ trộn nhiên liệu truyền thống với nhiên liệu sinh học.
Theo đánh giá của chính phủ Việt Nam thì người tiêu dùng ở nhiều địa phương trên cả nước vẫn còn e dè trong việc sử dụng xăng sinh học E5. Lý do được nêu ra là do công tác thông tin, tuyên truyền còn yếu, các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu chưa tích cực bán ra sản phẩm xăng sinh học E5…
Chỉ thị 23/CT-TTg do ông phó thủ tướng Hoàng Trung Hải ký đề ra mục tiêu đến cuối tháng 11 năm nay tối thiểu phải có phân nửa các cửa hàng xăng dầu tại 8 địa phương trên cả nước bang xăng E5. Các địa phương này là Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ngãi, Quảng Nam, Bà Rịa- Vũng Tàu.
Thực tế triển khai
Một chuyên gia về môi trường tại thành phố Hồ Chí Minh, phó giáo sư- tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, phó Viện trưởng Viện Kỹ Thuật Nhiệt đới và Bảo vệ Môi trường, cho rằng tình trạng ô nhiễm không khí tại thành phố Hồ Chí Minh hiện nay được cải thiện, một phần nhờ việc sử dụng xăng sinh học E5 được bán tại một số nơi trong thành phố. Ông trình bày về hoạt động sản xuất xăng sinh học tại Việt Nam như sau:
“ Thực ra trong thời gian vừa rồi, tại Việt Nam có nhiều nhà máy sản xuất cồn sinh học từ tinh bột sắn ( khoai mì). Vừa rồi tại một số tỉnh bắt buộc phải sử dụng E5. Thực tế đã được bán, được sử dụng rồi, và xăng E5 được tài trợ nên giá rẻ hơn. Việc bán xăng pha cồn, xăng sinh học là một trong những biện pháp giúp giảm ô nhiễm tại thành phố Hồ Chí Minh.
Thực tế chưa có điều tra phản hồi về việc sử dụng E5 nhưng chưa thấy có vấn đề gì.”
Tiến sĩ Phan Đình Tuấn, chuyên gia về công nghiệp hóa dầu từ Hà Nội, cho biết thực tế triển khai chủ trương của chính phủ Việt Nam trong việc sử dụng xăng sinh học nhằm giảm phát thải các loại khí gây hiệu ứng nhà kính từ xe cộ:
“Chủ trương của chính phủ muốn góp phần cũng nổ lực của cộng đồng thế giới giảm nhẹ khí nhà kính, nên chủ trương đưa nhiên liệu sinh học vào ứng dụng đã được chính phủ và các bộ ngành liên quan hưởng ứng rất tích cực. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện có một vấn đề nhỏ thôi là tâm lý của người dùng. Trước đây vào năm ngoái, năm kia có đưa thử nghiệm E5 xảy ra hiện tượng xe đi đường hay bị bốc cháy. Lúc đầu một số người không hiểu biết lắm cho rằng đó là vì xăng sinh học. Về sau chúng tôi nghiên cứu và biết được hiện tượng đó do một số nhà sản xuất làm ăn không được nghiêm chỉnh; họ dùng methanol thay vì ethanol do đó ảnh hưởng đến chất lượng của xăng trong quá trình sử dụng. Tuy nhiên sau một thời gian nhờ nổ lực của một số nhà nghiên cứu, rồi báo chí, hiện tượng đó coi như chấm dứt. Trong thời gian gần đây, chính phủ bắt đầu đưa E5 vào chính thức tại nhiều địa phương trong cả nước.”
Thực ra trong thời gian vừa rồi, tại Việt Nam có nhiều nhà máy sản xuất cồn sinh học từ tinh bột sắn ( khoai mì). Vừa rồi tại một số tỉnh bắt buộc phải sử dụng E5. Thực tế đã được bán, được sử dụng rồi, và xăng E5 được tài trợ nên giá rẻ hơn. Việc bán xăng pha cồn, xăng sinh học là một trong những biện pháp giúp giảm ô nhiễm tại TPHCM
phó giáo sư- tiến sĩ Phùng Chí Sỹ
Một chuyên gia về nhiên liệu sinh học khác tại thành phố Hồ Chí Minh, tiến sĩ Hồ Sơn Lâm từ Viện Khoa học Vật liệu Ứng dụng, cũng nêu ra thực tế không mấy sáng sủa của việc phân phối xăng sinh học tại Việt Nam trong thời gian qua:
“Nhà nước đã thử nghiệm E5 rồi và cũng bán ở một số nơi và có thể vào cuối năm người ta sẽ đại trà. Thuận lợi cũng bình thường thôi, còn khó khăn chắc là vì người tiêu dùng chưa quen và giá vẫn chưa hấp dẫn cho lắm. Đối với người Việt Nam thì thà tốn hơn một tí nhưng chắc chắn, còn E5 mới nên người ta ngại và giá không chênh lệch nhiều thành ra người ta e ngại. Nhưng tôi nghe nói thì sắp tới nhà nước chỉ cho bán E5, chứ không còn xăng không pha nữa. Ví dụ giá xăng A92 là chín ngàn rưỡi mà giá xăng E5 là chín ngàn hai; mức chênh lệc không đáng nên người Việt Nam không thich.”
Tiến sĩ Hồ Sơn Lâm cũng đồng tình với tiến sĩ Phan Đình Tuấn tại Hà Nội là trong quá trình phối trộn Ethanol vào nhiên liệu truyền thống người thực hiện đã không tuân thủ qui định, cũng như không đúng Ethanol mà là chất khác; từ đó gây ra những vụ cháy xe máy đang khi vận hành. Điều này khiến nhiều người tiêu dùng tại Việt Nam đến nay vẫn còn lo sợ.
Tiến sĩ Hồ Sơn Lâm nói về điều này:
“ Có một vài vụ cháy nổ do chập điện, do chảy xăng gì đó; và có thể những công ty pha tư nhân tại đây có khi cũng làm ẩu không theo qui trình; hoặc người ta không trộn ehtnol mà trộn methanol chẳng hạn. Vì có một vài trường hợp như thế nên người ta còn e ngại.
Methanol thì rẻ hơn nhưng độc hơn, và bị cấm mà.Thị trường thì vì lợi nhuận nên người ta làm ẩu, bất chấp qui định của nhà nước nên dẫn đến như thế.”
Tiến sĩ Phan Đình Tuấn cũng có ý kiến về điểm này:
"Nhiều người dân dùng E5 thấy cũng tốt; tuy nhiên không phải 100% người dùng đều dùng E5 do tâm lý còn e ngại. Đối với nhiều người dân Việt Nam còn nghèo, đôi khi chiếc xe máy đắt tiền là tài sản nên họ cho rằng dùng xăng kia ( không phải E5) có đắt hơn một tí nên vẫn cứ dùng. (Nhưng theo tôi) E5 vẫn được áp dụng tương đối tốt."
Đón nhận của người dân
Một thanh niên tại Sài Gòn cũng thừa nhận về việc bản thân không muốn sử dụng xăng sinh học dù rằng giá có rẻ hơn so với loại xăng được dùng lâu nay:
“ Đúng là có thí điểm ở một số tỉnh; còn ở Sài Gòn người ta không quan tâm, không mua. Vì ế nên bắt buộc người ta mua. Người ta không quan tâm và nghĩ không tốt như xăng thường.”
Hiện nay qui trình pha nhiên liệu sinh học đã theo những qui chuẩn của Bộ Công Thương qui định rồi nên không có vấn đề gì nữa, bây giờ chỉ cần tăng cường tuyên truyền thêm cho người dân để người dân hiểu dùng E5 trước hết an toàn tuyệt đối cho thiết bị của họ. Thứ hai dùng E5 là góp phần với cộng đồng trong nước và thế giới để giảm nhẹ ô nhiễm. Chỉ còn vấn đề đó thôi
tiến sĩ Phan Đình Tuấn
Sản xuất
Tiến sĩ Phan Đình Tuấn nói rõ tại các nhà máy sản xuất Ethanol tại Việt Nam sản phẩm làm ra vẫn còn thừa; và có nổ lực của chính phủ giúp giúp giá sản phẩm này rẻ hơn so với xăng thường .
4.00- 6.00 “Hiện nay các cơ sở sản xuất ethanol sinh học mà tại Việt Nam hiện đang có nhiều nhà máy sản xuất rồi thậm chí thừa công suất dùng chưa hết. Vấn đề là người dân vẫn chưa mặn mà lắm với E5; chứ một khi người dân thích thú dùng E5 thì các nhà máy cũng sẽ cung ứng đủ.
Ethanol pha xăng là ethanol tuyệt đối 100% chứ không phải như rượu mình uống nên không có vấn đề gì cả. Hiện nay chỉ có vấn đề đó thôi.”
Tại nhiều nước khác trên thế giới việc sử dụng xăng sinh học được thực hiện từ lâu và không có gì trở ngại xảy ra. Trong khi đó sau một số năm triển khai thí điểm đến đầu tháng 12 năm nay mới có 8 địa phương trên tổng số 63 tỉnh thành trong cả nước có cửa hàng phân phối xăng sinh học E5. Thế nhưng nhiều người dân vẫn không muốn dùng cho dù giá cả rẻ hơn do được nhà nước hỗ trợ, khuyến khích dùng. Theo tiến sĩ Phan Đình Tuấn chỉ có một số người có kiến thức về loại xăng sinh học E5 như ông mới dám dùng, do đó cần phải pha chế đúng chủng loại, tỷ lệ Ethanol và thực hiện công tác tuyên truyền thật mạnh mẽ.
“ Hiện nay qui trình pha nhiên liệu sinh học đã theo những qui chuẩn của Bộ Công Thương qui định rồi nên không có vấn đề gì nữa, bây giờ chỉ cần tăng cường tuyên truyền thêm cho người dân để người dân hiểu dùng E5 trước hết an toàn tuyệt đối cho thiết bị của họ. Thứ hai dùng E5 là góp phần với cộng đồng trong nước và thế giới để giảm nhẹ ô nhiễm. Chỉ còn vấn đề đó thôi, chứ vấn đề kỹ thuật thì hiện nay không còn gì nữa cả.”
Tiến sĩ Hồ Sơn Lâm cũng nhắc lại lợi điểm của xăng E5 tuy nhiên trong thực tế yêu cầu cần phải có đội ngũ chuyên môn và hệ thống phân phối tốt:
"Về nguyên tắc thêm ethanol vào thì đốt cháy cao hơn, khả năng đốt cháy tốt hơn và làm giảm lượng Co2. Về nguyên tắc là như thế nhưng phải làm đúng chất lượng chứ nếu không thì tác hại ngược lại và tăng lên.
Nói chung sử dụng nhiên liệu sinh học cũng có lợi nhưng đòi hỏi phải có một đội ngũ cán bộ vững chuyên môn; thứ hai phải trong sạch không được làm ẩu. Người bán phải thực thi pháp luật. Ở Việt Nam khó khăn nhất là thực thi pháp luật. Pháp luật có và rõ ràng nhưng thực thi kém và trình độ dân trí thấp thì thế thôi, chẳng có cách nào khác cả!”
Mục Khoa học- Môi trường kỳ này tạm dừng tại đây. Hẹn gặp lại các bạn trong chương trình kỳ tới.