Hội nghị mang tên ‘Our Ocean- Đại dương của chúng ta’ vừa diễn ra trong hai ngày 16 và 17 tháng 6 tại thủ đô Washington, DC Hoa Kỳ do Bộ Ngoại giao Mỹ chủ trì.
Trong chuyên mục Khoa học- Môi trường kỳ này, mời quí vị theo dõi một số thông tin liên quan hội nghị đó với chủ đích kêu gọi có những biện pháp và hành động cụ thể giúp bảo tồn các đại dương trên Trái Đất hiện đang bị suy thoái.
Cảnh báo
Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry đưa ra thông điệp trước khi hội nghị khai mạc như sau:
Đại ý theo ngoại trưởng John Kerry thì hiện nay nguồn tài nguyên đại dương lớn lao, mà ông từng được trải nghiệm từ tuổi ấu thơ khi sống tại vùng bờ biển bang Massachusette, đang bị đe dọa. Những tác nhân đe dọa bao gồm hoạt động đánh bắt hải sản không bền vững, tình trạng ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu.
Con người trên hành tinh Trái Đất phải làm gì để đối phó với những mối nguy đang đe dọa đến những đại dương hiện đang che phủ đến ¾ bề mặt Trái Đất như thế?
Mục tiêu tối hậu là gìn giữ sao cho các đại dương được ‘lành mạnh’. Một khi các đại dương được như thế thì cả Trái Đất cũng trở nên là môi trường sống giúp con người được khỏe mạnh. Theo ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry thì các đại dương hiện đang cung cấp nguồn sống cho chừng 12% người dân sinh sống trên địa cầu. Cá là nguồn cung cấp protein cần thiết cho chừng ba tỉ người trên Trái Đất.
Hội nghị có sự tham gia của những nguyên thủ quốc gia và bộ trưởng từ chừng 80 quốc gia trên thế giới, bên cạnh đó là các nhà khoa học hàng đầu về đại dương cùng những chuyên gia thuộc các lĩnh vực cụ thể khác nhau có liên quan công tác bảo vệ đại dương.
Các chủ đề được những người tham dự cùng bàn thảo là hoạt động đánh bắt hải sản trên đại dương một cách bền vững, tình trạng ô nhiễm đại dương, tình trạng đại dương bị acid hóa…
Ông John Kerry đưa ra cảnh báo có đến 500 điểm chết trên các đại dương của Trái Đất. Đó là những nơi mà sinh vật biển không còn nữa. Thống kê được đưa ra nói rõ có đến một phần ba nguồn cá của thế giới bị đánh bắt quá mức, và gần tất cả số còn lại đang bị khai thác ở mức hay gần mức bền vững thiết yếu
Ông John Kerry đưa ra cảnh báo có đến 500 điểm chết trên các đại dương của Trái Đất. Đó là những nơi mà sinh vật biển không còn nữa. Thống kê được đưa ra nói rõ có đến một phần ba nguồn cá của thế giới bị đánh bắt quá mức, và gần tất cả số còn lại đang bị khai thác ở mức hay gần mức bền vững thiết yếu.
Theo ngoại trưởng Hoa Kỳ nếu như sự việc tiếp tục diễn ra ở mức không được kiểm soát thì một lượng đáng kể đời sống sinh vật biển có thể chết vì chúng không còn thể nào sống trong môi trường nước đại dương nữa.
Hành động
Trong ngày khai mạc Hội nghị Đại Dương, ngoại trưởng Hoa Kỳ kêu gọi cần đưa ra một kế hoạch nhằm chống lại tình trạng đánh bắt hải sản quá mức, đối phó với biến đổi khí hậu và nạn ô nhiễm.
Một vị nguyên thủ đến tham dự hội nghị là tổng thống nước Kiribati ở Thái Bình Dương, ông Anote Tong. Trong ngày đầu của hội nghị, tổng thống Kiribati cho biết vào cuối năm nay lệnh cấm đánh bắt hải sản tại khu vực bảo tồn Phoenix Islands của nước này có hiệu lực. Ông Anote Tong nói rằng dù biết rằng khi lệnh cấm đánh bắt hải sản như thế được đưa ra thì kinh tế của đất nước bị thiệt hại trước mắt, nhưng sau bao tính toán, phân tích nước ông đi đến thực hiện những chiến lược bền vững hiệu quả.
Khu vực này có những đảo san hô còn hoang sơ với phong phú các loài sinh vật biển. Đó là nơi trú ngụ của những loài như cá thu và rùa biển, cá nhám mập và những loài cá chuyên sống trong các rạn san hô.
Kiribati là một trong nhóm một số quốc đảo mà theo quan ngại của Cao ủy Nhân quyền Liên hiệp quốc có thể không còn là những quốc gia nữa vì tình trạng biến đổi khí hậu khiến nước biển dâng lên nhấn chìm đảo. Những đảo quốc kia là Tuvalu, Tokelau và the Maldives.
Hoa Kỳ, nước chủ nhà Hội nghị Đại Dương, trong này thứ ba 17 tháng 6 đã lên tiếng chung tay trong công tác bảo vệ đại dương với các nước khác. Tổng thống Barack Obama- người với cam kết bảo vệ nguồn sống đại dương- đã đưa ra kế hoạch mở rộng khu bảo tồn đại dương lớn nhất thế giới thuộc Thái Bình Dương mà người tiền nhiệm của ông là tổng thống George W. Bush đã định ra.
Theo tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama thì nhiệm vụ bảo vệ các đại dương của Trái Đất và những hệ sinh thái nằm sâu dưới lòng các đại dương là một nhiệm vụ lớn lao không thể chỉ một quốc gia có thể đảm đương được. Tuy nhiên Hoa Kỳ cần phải đi đầu trong công tác chung này
Hồi năm 2009, tổng thống George W. Bush đặc định một khu bảo tồn đại dương rộng bao gồm cả khu vực những đảo nhỏ xa thuộc vùng trung nam Thái Bình Dương nằm giữa Haiwaii và đảo Samoa của Hoa Kỳ. Đây là khu vực mà theo đánh giá cho rằng những rạn san hô nhiệt đới và hệ sinh thái biển rất dễ bị tổn thương bởi tình trạng biến đổi khí hậu và acid đại dương.
Việc hoạch định ra một vùng biển thuộc Thái Bình Dương được bảo vệ nằm cách xa nước Mỹ đến hằng ngàn dặm như thế được đánh giá là một chiến thắng quan trọng mạng tính biểu tượng đối với giới bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, theo Nhà Trắng thì quyết định cuối cùng về ranh giới của vùng đó chỉ được đưa ra sau khi đã tham vấn đầy đủ các giới gồm ngư dân, các nhà khoa học và các chuyên gia bảo tồn.
Theo tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama thì nhiệm vụ bảo vệ các đại dương của Trái Đất và những hệ sinh thái nằm sâu dưới lòng các đại dương là một nhiệm vụ lớn lao không thể chỉ một quốc gia có thể đảm đương được. Tuy nhiên Hoa Kỳ cần phải đi đầu trong công tác chung này.
Kế hoạch mở rộng khu bảo tồn như vừa nêu của chính quyền của tổng thống Barack Obama cùng với kế hoạch hành động của các nước như Kiribati và Cook Islands sẽ giúp bảo vệ một tổng diện tích trên đại dương lên đến khoảng 3 triệu kilomet vuông. Đó là những nơi không được đánh bắt hải sản cũng như khai thác dầu khí.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry cho rằng những biện pháp cụ thể mà từng quốc gia hay từng cộng đồng theo đuổi như hiện nay một cách độc lập vẫn chưa hiệu quả. Những thử thách đại dương mà con người đang đối diện cần cộng đồng các quốc gia chung tay thực hiện một chiến lược toàn cầu và toàn diện chung với nhau.
Diễn viên điện ảnh Leonardo Di Caprio, người nổi tiếng với vai nam chính trong bộ phim Titanic tại Hội nghị Đại Dương cam kết trong vòng hai năm tới sẽ cung cấp 7 triệu đô la từ quỹ của Sáng hội mang tên anh cho những dự án bảo tồn có ý nghĩa.
Vừa là một diễn viên điện ảnh và nhà hoạt động bảo vệ môi trường, diễn viên Leonardo Di Carpio, kể lại kinh nghiệm mắt thấy tai nghe của bản thân là trong lần lặn xuống khu vực rạn san hô lớn nhất thế giới ở Úc, Great Barrier Reef, cách đây 20 năm và lần lặn cách đây hai năm cảnh tượng đã thay đổi dữ dội. Trước kia nơi ấy là một thiên đường không thể tưởng tượng nổi, nhưng chuyến lặn vừa qua bày ra những cảnh san hô chết trắng đầy rẫy.
Diễn viên này khẳng định:
Theo anh thì từng ngày trôi qua, nhiều loại sinh vật đại dương đang bị tổn hại. Nguyên do không phải do bất ngờ không đoán trước được của thiên nhiên mà là do hoạt động của con người.
Nói chung Việt Nam nghiên cứu về đại dương chưa nhiều lắm. Thế giới đủ phương tiện để nghiên cứu chứ về đại dương Việt Nam còn lạc hậu lắm. Việt Nam chỉ nghiên cứu ven bờ thôi. Ngay cả con tàu ( nghiên cứu đại dương) cũng không có
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Đại
Hôm ngày 18 tháng 6 vừa qua, Ủy ban Di sản Thế giới tại Doha ra quyết định gia hạn cho nước Úc đến ngày 1 tháng 2 năm 2015 phải chứng minh cho được nước này đang tiếp tục nổ lực bảo vệ rạn san hô Great Barrier Reef. Nếu không tổ chức này sẽ đưa vào danh sách Di sản Thế giới đang lâm nguy.
Biển nước Việt
Tình trạng đại dương của nhiều nơi trên thế giới được đánh động như thế, còn biển khơi của Việt Nam ra sao?
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Đại, trưởng phòng thực vật biển, Viện Hải Dương Học Nha Trang có đánh giá:
Nói chung Việt Nam nghiên cứu về đại dương chưa nhiều lắm. Thế giới đủ phương tiện để nghiên cứu chứ về đại dương Việt Nam còn lạc hậu lắm. Việt Nam chỉ nghiên cứu ven bờ thôi. Ngay cả con tàu ( nghiên cứu đại dương) cũng không có nên mọi nghiên cứu biển khơi của Việt Nam rất dở!
Còn vùng nước ven bờ của Việt Nam với tầm nghiên cứu của Việt Nam hiện nay khó mà cải thiện được. Môi trường càng ngày càng xấu đi hơn cải thiện: cả về môi sinh, cả về sinh vật, cả về môi trường, cả về khí hậu. Khó mà cải thiện; hoạt động của mình luôn đi ngược lại tính bền vững của môi sinh.
Xu thế này thì Việt Nam và cả thế giới đều thấy. Mình ( Việt Nam) cũng có những dự án nghiên cứu về biến đối khí hậu nhưng tôi nghĩ kinh phí bỏ ra rất nhiều nhưng kết quả đạt được không như mong muốn.
Con người quá nhỏ bé trước thiên nhiên, nhưng cũng làm những công việc ‘động trời’ nhưng thiên nhiên mạnh hơn con người. Phát triển bền vững là điều con người muốn đạt đến nhưng thật sự rất khó khăn, mình chỉ đạt một phần nhất định, rất nhỏ; chứ còn không thể nào ‘cãi ‘ được. Biến đổi khí hậu, thay đổi của thiên nhiên, chúng ta chỉ có thể sửa đổi một phần thôi. Tất cả hoạt động của chúng ta từ kinh tế, xã hội đến chính trị đều đi ngược lại xu thế bền vững của thiên nhiên.
Những hoạt động như Ngày Đại Dương Thế giới, rồi những hội nghị có tính cách hô hào nhiều hơn, chứ tôi thấy hiệu quả không phải lớn lắm. Ở Việt Nam thế này, các nơi khác có cải thiện một phần thôi. Tôi hay đi Nhật Bản dự những hội nghị về biển, về đại dương, rồi cả lĩnh vực về vật lý, hóa học; mặc dù Nhật Bản cũng là một nước tiên tiến, nhưng tôi thấy mức độ thành công của dự án cũng như những việc làm về khoa học theo tôi cũng không phải làm thay đổi một cách cấp kỳ, cải thiện một cách rõ ràng. Mà hoạt động của con người càng tìm cách phá vỡ cân bằng của thiên nhiên; mặc dù có những tổ chức của thế giới tìm cách hạn chế những hiện tượng nhà kính…; nhưng anh thấy đó có đi đến đâu, không thể nào toàn bộ được!
Mục Khoa học- Môi trường kỳ này tạm dừng tại đây. Hẹn gặp lại các bạn trong chương trình kỳ tới.
Gia Minh chào tạm biệt.