Hoàng Điệp và chuyên phụ nữ làm phim ở Việt Nam

Mới đây, nữ đạo diễn Hoàng Điệp bỗng dưng được người yêu phim trong nước và ngoài nước biết đến nhờ giành được một loạt giải thưởng quốc tế cho bộ phim Đập cánh giữa không trung. Bộ phim giành được giải phim đầu tay hay nhất ở LHP Venice và giải của ban giám khảo trong liên hoan phim Nantes mới đây. Thành công của chị khiến người ta bắt đầu để ý hơn tới những phụ nữ trẻ làm phim.

Những đạo diễn nữ Việt Nam

Đập cánh giữa không trung là câu chuyện về hành trình khám phá bản thân của một cô gái trẻ tên Huyền và thách thức đầu đời của cô. Cô đang mang thai và không thể giữ lại cái thai. Huyền và bạn trai cố gắng tìm cách kiếm tiền để lo cho việc phá thai. Tuy nhiên, hết lần này tới lần khác, họ không thể thực hiện được việc muốn làm.

Đánh giá về bộ phim này, một vị giám khảo ở Liên hoan phim Nantes, Pháp cho biết đây là một “cuốn phim tràn đầy xúc cảm, quá tinh tế và nữ tính, nhất là cách đưa nhạc vào phim”. Báo Hollywood Review của Mỹ thì đánh giá bộ phim chắc chắn trong lối kế chuyện, lôi cuốn bởi chất thơ trong cách sử dụng hình ảnh và chính xác trong việc nắm bắt chi tiết, dẫn lối đến với thực tế khắc nghiệt của cuộc sống đô thị. Theo tờ báo này, bộ phim mang lại một sự tinh tế, gợi cảm và thẳng thắn đáng ngạc nhiên về tình dục và tuổi trẻ ở Việt Nam.

Khi nói về quá trình làm phim này, nữ đạo diễn Hoàng Điệp kể:

Hoàng Điệp: Tôi chỉ mất có một năm làm phim. Tôi cũng cảm thấy khó khăn giống như những con người làm phim thông thường thôi, gặp khó khăn về tài chính, gặp khó khăn với bản thân mình khi mình làm bộ phim đầu tay, cần phải có những cái đấu tranh để giữ được cái tiếng nói cá nhân vừa trong trẻo lại có sự hài hòa. Đấy là những khó khăn tôi gặp phải và tôi nghĩ rằng rất là vì thực ra nó cũng không đủ đối trọng để mình so sánh với những thứ mình nhận được từ bộ phim này. Nó là cơ hội để mình thực hiện, thực hành tay nghề của mình. Thứ hai là mình được làm việc với những người yêu nghề, những người nghệ sỹ mà mình tin rằng họ là những nghệ sỹ đích thực. Cơ hội nữa là mình hiện thực hóa những suy nghĩ của mình, biến nó thành một thứ gì đó sống động trên màn ảnh. Hoặc cơ hội xa hơn là nó đã đến được liên hoan phim, nghĩ là nó được công nhận, tất nhiên không thể thiếu, không thể quên được cơ hội là nó được khán giả công nhận, điều đó rất là quan trọng.

Cơ hội nữa là mình hiện thực hóa những suy nghĩ của mình, biến nó thành một thứ gì đó sống động trên màn ảnh. Hoặc cơ hội xa hơn là nó đã đến được LHP, nghĩ là nó được công nhận, tất nhiên không thể thiếu, không thể quên được cơ hội là nó được khán giả công nhận

Hoàng Điệp

Hoàng Phương, một chuyên gia điện ảnh ở Hà Nội, cho biết số nữ đạo diễn ở Việt Nam rất nhỏ, đặc biệt những người có tài và nổi tiếng được như Hoàng Điệp lại càng hiếm hơn. Lý do anh đưa ra là do nền điện ảnh của Việt Nam chưa phát triển cao như một số nước như Mỹ, Ấn Độ, Hàn Quốc hay thậm chí Trung Quốc. Vì thế, các đạo diễn nữ hiếm có người thực hiện các bộ phim điện ảnh dài. Phần lớn họ thường được giao những phim ngắn hoặc phim truyền hình.

Settimana Internazionale Della Critica

Ngoài Hoàng Điệp, những tên tuổi nữ đạo diễn được biết đến trong thời gian gần đây có Nguyễn Thị Thắm với bộ phim Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng hay Bùi Kim Quy với bộ phim Người truyền giống. Nguyễn Thị Thắm hiện đang đưa bộ phim của chị đi dự Liên hoan phim ở Berlin. Còn bộ phim của Kim Quy thì lại bị cấm chiếu ở Việt Nam do những nội dung không phù hợp với văn hoá. Ngay chính bộ phim Đập cánh giữa không trung cũng bị yêu cầu cắt một số cảnh được cho là quá nhạy cảm đối với khán giả Việt Nam.

Lợi thế của những nhà đạo diễn nữ

Kể từ khi điện ảnh Việt Nam thành lập, lực lượng các nữ đạo diễn vốn đã khá mỏng so với các đồng nghiệp nam. Nữ đạo diễn đầu tiên của Việt Nam đó là nghệ sĩ nhân dân Bạch Diệp. Với sự xuất hiện của nữ đạo diễn này vào năm 1973, điện ảnh Việt Nam có thêm màu sắc mới. Những bộ phim nổi tiếng cùa bà gồm có Người về đồng cói hay Hoa ban đỏ.

Cùng thuộc những nữ đạo diễn gạo cội còn có Nhuệ Giang, nổi tiếng với tác phẩm điện ảnh có tên Thung lung Hoang vắng. Đạo diễn Nhuệ Giang chia sẻ về lợi thế của những nhà đạo diễn nữ so với các đồng nghiệp nam giới của họ như sau:

Quan trọng nhất là nó thể hiện được cái tính nữ trong kịch bản của mình và bản thân cái tính nữ ấy nó có cái tính quyến rũ và thuyết phục thì rất dễ được ưu tiên vì dù sao trong ngành điện ảnh thì phụ nữ vẫn ít hơn nam giới rất nhiều

Nhuệ Giang

Nhuệ Giang: Quan trọng nhất là nó thể hiện được cái tính nữ trong kịch bản của mình và bản thân cái tính nữ ấy nó có cái tính quyến rũ và thuyết phục thì rất dễ được ưu tiên vì dù sao trong ngành điện ảnh thì phụ nữ vẫn ít hơn nam giới rất nhiều. Kịch bản của tôi thì cái tính nữ cũng thể hiện rất mạnh.

Bộ phim Thung lũng Hoang vắng của đạo diễn Nhuệ Giang ra mắt vào năm 2001 và gây được sự chú ý lớn. Bộ phim được giới thiệu là một bài thơ đậm tính nhân văn về sự hy sinh của những người thầy cô trên vùng cao, mang cái chữ đến cho các em thơ. Hình ảnh của người Mông được phác hoạ đầy trong trẻo, chân chất trong tác phẩm điện ảnh này.

Tình cảnh của các nữ đạo diễn Việt Nam cũng khá tương tự như đồng nghiệp của họ khắp thế giới. Ở các nước, nhóm đạo diễn nữ cũng nằm trong phần thiểu số. Một điểm đặc biệt những bộ phim họ làm thường là những phim độc lập hay phim nghệ thuật. Hiếm có nữ đạo diễn nào trên thế giới được giao cho những bộ phim bom tấn như các đạo diễn nam.

Đạo diễn Nhuệ Giang cho biết quá trình đi tìm kinh phí cho phim cũng là một trở ngại không nhỏ đối với các đạo diễn nữ làm phim độc lập. Bà nói:

Nhuệ Giang: Dù một kịch bản có tốt nhưng việc xin tiền (PV-để tài trợ cho phim) cũng không phải dễ dàng. Dòng phim độc lập thì phải dịch kịch bản ra tiếng nước ngoài để gửi vào các quỹ. Thêm nữa, việc bảo vệ ý tưởng của bộ phim để xin tài trợ cũng không đơn giản nhất là nếu như trình độ ngoại ngữ không tốt chẳng hạn. Cạnh tranh trong các quỹ này cũng rất lớn. Nhiều khi (chúng tôi) phải xin nhiều nơi, có nơi có khi chỉ cho 5.000 đôla thôi thì sẽ phải xin rất nhiều nơi mới đủ tiền làm một bộ phim. Đối với phụ nữ và đôi khi cả nam giới thì khó khăn đó là khả năng xây dựng kịch bản tốt và xin tiền cho phim.

Hoàng Điệp tỏ ra lạc quan về triển vọng cho các nữ đạo diễn và tương lai của điện ảnh Việt Nam. Hoàng Điệp nói:

Hoàng Điệp: Tôi chỉ thấy là năm nay là một năm rất là tốt để hợp tác, phát triển văn hóa giữa Việt Nam và các quốc gia trên thế giới, nó đã đang được củng cố và thắt chặt. Thứ hai là hoạt động sản xuất phim trong nước, nó có sự phát triển mạnh mẽ và được đảm bảo về tài chính. Thứ ba nữa là phụ nữ làm nghề này ngày càng đông. Còn chúng ta cứ lo là đông mà không có chất lượng, trước tiên số lượng phải đông đã, tức là số lượng người theo nghề này và muốn làm nghề này phải đông đã, và sau đó dần dần công việc cũng nhiều, nên khả năng thực hành về công việc, trau dồi nghề nghiệp cũng lớn.

Bộ phim Đập cánh giữa không trung của đạo diễn Hoàng Điệp vừa ra mắt khán giả ở Việt Nam và nhận được nhiều lời tán dương. Bộ phim nhận được nhiều lời tán thưởng về quay phim và thể hiện được bối cảnh sống ở đô thị tại Việt Nam. Hy vọng trong những năm tới, nền điện ảnh Việt Nam sẽ đón nhận được nhiều tác phẩm của những nữ đạo diễn tài năng.

Tạp chí phụ nữ tuần này xin tạm dừng tại đây. Hải Ninh xin cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Mọi đóng góp cho trang tạp chí phụ nữ, xin mời quý vị gửi email về theo địa chỉ phamn@rfa.org hoặc nhắn tin trên trang mạng xã hội facebook tại www.facebook.com/haininhrfa.