Xaqan fidan ürümchide némilerni kördi?

Türkiye tashqi ishlar ministiri xaqan fidan özining xitay ziyariti jeryanida Uyghur diyarigha kelgen bolup, 5-iyun küni ürümchi shehiridiki bir qisim sayahet nuqtilirini közdin kechürgen. “Kündilik sabah” gézitining bu heqtiki xewiride éytilishiche, u hemrahliri bilen birlikte noghay meschiti we xelq'ara chong bazargha barghanda bu jaydiki körgezme zalini, parche sétish dukanlirini, yémek-ichmek botkilirini, shuningdek Uyghur binakarliqining örneklirini körgen.

Halbuki türkiye radiyo-téléwiziye shirkiti (TRT) ning bu heqtiki widiyo xewirige qarighanda xaqan fidan bu qétim ürümchidiki Uyghurlar topliship olturaqlashqan jaylarda buningdin 12 yil burun türkiye pirézidénti rejep tayyip erdoghan körgendek top-top Uyghurlarni yaki sétiqchilarni körmigen. Eksiche ademsiz kochilar, shalang xéridarliq dukanlar we özi bilen uchrashqan hökümet xadimliri ziyarettiki asasliq mezmun bolup qalghan. Emma türkiye “Milliy istixbarat teshkilati” (MIT) ning on nechche yilliq rehbiri bolghan, shuningdek tashqi dunyada “Erdoghanning izbasari” dep qariliwatqan xaqan fidan birdek “Uyghurlarning ehwalini bekmu yaxshi chüshinidu” dep qaralmaqta.

Xitay bashqurushidiki “Tengritagh tori” ning 5-iyundiki xewiride éytilishiche, shu küni xaqan fidan yene Uyghur aptonom rayonluq hökümetning re'isi erkin tunyaz we partiye sékrétari ma shingruy bilen mexsus söhbetleshken. Söhbette ma shingruy nuqtiliq qilip nöwettiki “Shinjangni idare qilish istratégiyesi”, “Jungxu'a ortaq kimliki chüshenchisini omumlashturush herikiti”, shuningdek “Merkiziy hökümetning shinjanggha iqtisadi jehette qandaq yardem bériwatqanliqi” heqqide wez éytqan. Emma Uyghur diyaridin xitaygha toshulup kétiliwatqan ghayet zor néfit, tebi'iy gaz, kömür we bashqa bayliqlar heqqide söz qilmighan. Xaqan fidan buninggha jawaben özining “Bu jaydiki jem'iyet tereqqiyatidin memnun bolghanliqi, shundaqla milliy medeniyet we tillarning yaxshi saqliniwatqanliqini körgenliki”, türkiye-xitay munasiwitining kelgüsidin téximu ümidwar ikenlikini bildürgen.

Melum bolushiche, türkiye-xitay munasiwiti yéqinqi yillarda barghanséri yüksiliwatqan bolup, buning bir ipadisi 2023-yili chéngdu shehride türkiyening xitaydiki tötinchi konsulxanini tesis qilishida eks etken.