Vì sao chính quyền bắt Nhà hoạt động Trần Bang vào lúc này?

Bắt ông Trần Bang: Đúng, sai ra sao?

Ông Trần Văn Bang thường được biết đến với tên gọi Trần Bang, là một nhà hoạt động, thành viên Câu lạc bộ Lê Hiếu Đằng, người thường lên tiếng đấu tranh ôn hòa, chống bất công trong xã hội.

Ông vừa bị Công an Việt Nam bắt hôm 1/3 với cáo buộc vi phạm Điều 117 Bộ luật hình sự. Vì sao chính quyền lại bắt ông Trần Bang vào thời điểm này? Cựu tù chính trị Bùi Thị Minh Hằng, khi trả lời RFA từ Việt Nam hôm 2/3, cho biết:

“Trong quá trình vừa rồi không thấy anh Trần Bang có bất kỳ hoạt động nào cả. Nó cũng như tình trạng chung ở Việt Nam, bời vì theo thông tin riêng thì anh đang mắc rất nhiều bệnh, ngay cả chị cũng thế... suốt thời gian qua dịch giã, cấm cản thì đâu có ai đi đâu hay làm bất cứ gì đâu? Mà họ bắt người như thế thì mình cũng không hiểu nổi họ có dụng ý gì?”

Theo truyền thông nhà nước, Cơ quan An ninh điều tra - Công an TPHCM đã khởi tố vụ án liên quan ông Trần Bang từ ngày 24/11/2021. Công an cho rằng ông Ban đã có hành vi tàng trữ, soạn thảo, đăng tải trên mạng internet các bài viết có nội dung bị cho là tuyên truyền, xuyên tạc, phỉ báng nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn TPHCM.

Tôi nghĩ nếu nhà nước mà khôn ngoan thì lắng nghe những ý kiến đó, cái gì thấy đúng thì tiếp thu mình sửa. Cái gì không đúng thì bỏ qua, nhưng phải hiểu cái động cơ của người ta rất tâm huyết với đất nước nhân dân. Cái đấy phù hợp với lý tưởng mà đảng và nhà nước luôn rao giảng lâu nay.
-Nhà báo Võ Văn Tạo

Cũng có ý kiến cho rằng, việc bắt ông Trần Bang có thể chỉ là cái ‘cớ’ để chính quyền chuyển hướng tranh luận về cuộc chiến Ukraine đang nóng trên mạng xã hội và những liên tưởng đến xung đột có thể xảy ra giữa Việt Nam và Bắc Kinh? Tuy nhiên nhà báo Võ Văn Tạo khi trả lời RFA hôm 2/3 từ Nha Trang cho rằng ông không nghĩ vậy. Ông Tạo nói:

“Tôi bất ngờ mà cũng không bất ngờ, vì lâu nay nhiều người bị như thế nên không bất ngờ. Nhưng bất ngờ vì anh Bang không phải là người thật nổi tiếng gì, ảnh là nhà hoạt động tích cực, rất tốt... Như bản thân tôi, cũng là cựu chiến binh tham gia các cuộc kháng chiến của dân tộc. Tôi thì lớp trước, lúc tôi ra trận thì Mỹ chưa rút khỏi VN, còn anh Bang thì đi bộ đội lúc Trung Quốc gây hấn biên giới thì ảnh lên biên giới cầm súng đánh giặt xâm lăng TQ... Trong cuộc sống đôi khi chưa thật hoàn hảo do những sai lầm về đường lối chính sách, biện pháp, chủ trương gì đó... cho nên những trí thức biết chuyện đó cho ý kiến phản biện... Tôi nghĩ nếu Nhà nước mà khôn ngoan thì lắng nghe những ý kiến đó, cái gì thấy đúng thì tiếp thu mình sửa. Cái gì không đúng thì bỏ qua, nhưng phải hiểu cái động cơ của người ta rất tâm huyết với đất nước nhân dân. Cái đấy phù hợp với lý tưởng mà đảng và nhà nước luôn rao giảng lâu nay.”

Vì lẽ đó, nhà báo Võ Văn Tạo cho rằng, nếu chính quyền bắt ông Trần Bang, một người “vì đất nước như thế”, chỉ với mục đích dập tắt tiếng nói phản biện, thì đó là một điều sai lầm.

Lý do: Triệt tiêu xã hội dân sự

Nhà hoạt động Trần Bang trước khi bị bắt cho RFA biết thường xuyên bị an ninh canh giữ trước cửa nhà mỗi khi trong nước diễn ra sự kiện gì mà họ cho là ‘nhạy cảm’. Tuy nhiên ông Bang lúc bấy giờ cũng cho hay vì lý do sức khỏe nên đã đóng tài khoản Facebook, không lên tiếng phản biện nữa và nếu ông bị bắt thì đó chỉ là để công an lấy thành tích chứ nói rằng vì những việc ông làm thì không đúng, chỉ là cái cớ thôi.

Theo nhận xét của nhiều nhà hoạt động, ông Trần Bang là một người yêu nước, tốt bụng... Khi tham gia biểu tình chống Trung Quốc xâm phạm chủ quyền Việt Nam vào năm 2015, ông Bang từng bị công an đánh đổ máu.

Cựu tù nhân quyền, nhà báo Nguyễn Ngọc Già khi trả lời RFA hôm 2/3, cũng cho rằng việc bắt ông Trần Bang không nhằm chuyển hướng dư luận ra khỏi cuộc chiến Nga - Ukraine. Tuy nhiên, ông cho rằng việc bắt bớ này là không đúng luật:

“Việc ông Trần Bang bị bắt tôi không thấy lạ, tuy nhiên nếu so với Điều 8 Bộ Luật Hình sự định nghĩa ‘tội phạm là gì’... thì phải có hành vi nguy hiểm... Mà theo luật học thì phải chứng minh được cặp phàm trù ‘nguyên nhân kết quả’... tức phải chứng minh hành vi nguy hiểm do tội phạm tạo ra. Phải chứng minh theo luật giám định tư pháp, mà theo luật này thì không có bất cứ quy định nào về giám định tư tưởng. Không riêng ông Trần Bang, những người bị kết án theo Điều 117 cũng như Điều 88 trước đây, thì căn cứ vào đó thì họ hoàn toàn vô tội. Tức là xét về luật, hiến pháp và cả cương lĩnh Đảng CSVN đã quy định ‘tôn trọng những điểm khác biệt không trái với lợi ích chung của quốc gia dân tộc’... có nghĩa đó chính là tư tưởng của người ta... rõ ràng họ không có tội.”

Xét về luật, hiến pháp và cả cương lĩnh đảng CSVN đã quy định ‘tôn trọng những điểm khác biệt không trái với lợi ích chung của quốc gia dân tộc’... có nghĩa đó chính là tư tưởng của người ta... rõ ràng họ không có tội.
-Cựu tù nhân quyền Nguyễn Ngọc Già

Theo cựu tù nhân quyền Nguyễn Ngọc Già, những người bị kết án trước đây theo Điều 117 và 88, đều bằng những bản án bỏ túi được định sẵn. Việc ông Trần Bang bị bắt nối tiếp nhiều án tù rất cao trong khoảng ba bốn năm trở lại đây, theo nhà báo Nguyễn Ngọc Già là thông điệp cứng rắn của nhà cầm quyền CSVN, nhắm đến nhiều người khác, đặc biệt là những người đang tham gia vào các tổ chức xã hội dân sự (XHDS) ở cả hai miền Nam-Bắc.

Qua đó, ông Nguyễn Ngọc Già đưa ra nhận định của mình về tình hình hoạt động của các Tổ chức XHDS hiện nay ở Việt Nam:

“Một nhược điểm lớn của các Tổ chức XHDS ở Việt Nam hiện nay là manh mún, rời rạc và không thu hút được quần chúng ở số lượng đông. Điều này do rất nhiều nguyên nhân, nhưng quan trọng nhất theo tôi là họ không cho những người dân thấy được lợi ích của người hiện nay đang bị mất mác.”

Ông Nguyễn Ngọc Già kết luận việc bắt ông Trần Bang không phải là cuối cùng. Mục đính của chính quyền theo ông Già là muốn triệt tiêu XHDS và những người làm XHDS. Bởi vì chính những người lãnh đạo VN hiện nay từ trước năm 1975 đã hiểu rõ sự nguy hiểm của XHDS và tất nhiên là XHDS không thể tồn tại trong xã hội độc đảng toàn trị.

Tăng bắt bớ nhưng không “hạ nhiệt” giới đấu tranh

Những cuộc bắt giữ nó không làm cho những người có ý nguyện tham gia dân chủ hoá đất nước chùn bước, mà nó ngược lại khiến họ quyết tâm thay đổi hơn.
-Tiến sĩ Nguyễn Huy Vũ

Cựu tù chính trị Bùi Thị Minh Hằng cũng cho rằng, tình hình tranh đấu tại Việt Nam hiên nay không còn mạnh mẽ nữa:

“Trong suốt thời gian qua có một số yếu tố, thứ nhất là do dịch bệnh, thứ hai là những người dấn thân lên tiếng mạnh mẽ trước đây bị bắt hết... Một số ra tù như bản thân mình thì bệnh tật, ốm đau, rồi dịch giã mọi người phải căng mình ra để chống chọi với cuộc sống... cho nên nói đúng ra chuyện lên tiếng hầu như không còn nữa. Chưa kể từ trước Tết họ mời, triệu tập, khủng bố đe dọa một số Facebookers... ngay cả vợ chồng cô Ngọc Vũ, nick Ngọc Vũ cũng hủy mất rồi, cũng bị triệu tập khám xét nhà một cách vô lối. Họ sợ, họ muốn bưng bít là bản chất xưa nay của họ.”

Theo bà Bùi Thị Minh Hằng, thời gian qua không còn những nhân tố dám lên tiếng mạnh mẽ nữa, tâm lý chung của người đấu tranh vào giai đoạn này chẳng ai muốn lên tiếng nữa cả. Bởi vì lên tiếng nhưng không đạt được kết quả và những sự thay đổi. Thứ hai là vấn đề bệnh dịch gây khó khăn cuộc sống... và bị an ninh mạng khủng bố tinh thần.

Với câu hỏi, liệu việc bắt ông Trần Bang vào thời điểm này có khiến giới đấu tranh ‘hạ nhiệt’? Tiến sĩ Nguyễn Huy Vũ, người quan tâm tình hình chính trị Việt Nam khi trả lời RFA hôm 2/3 cho rằng, những anh chị em công khai lên tiếng đấu tranh cho những bất công trong xã hội, cổ xuý tự do, dân chủ trong nước là những người dũng cảm. Theo ông Vũ, họ là những người hiếm hoi có tấm lòng yêu nước nồng nàn mà đất nước cần trân trọng. Tuy vậy, đối với nhà cầm quyền độc đoán như hiện nay, họ là những cái gai trong mắt mà nhà cầm quyền có thể nhổ bất cứ lúc nào tuỳ thích. Ông nói tiếp về trường hợp ông Trần Bang:

“Việc bỏ tù ông Trần Bang chắc chắn sẽ không tác động nhiều đến phong trào dân chủ của Việt Nam. Dân chủ nó đang trở thành một trào lưu mới của thế giới khi mà các nước dân chủ văn minh bắt đầu đứng lại cùng nhau để chống thế giới độc tài đứng đầu bởi Nga và Trung Quốc. Những nhà cầm quyền ở Việt Nam chắc chắn biết được điều đó và sớm muộn gì họ cũng sẽ chọn đứng về phía thắng cuộc — tức phe Âu Mỹ. Và chọn đứng về phía dân chủ tất Việt Nam phải cải cách để trở thành một chính thể dân chủ, chứ không thể khác được.

Những cuộc bắt giữ nó không làm cho những người có ý nguyện tham gia dân chủ hoá đất nước chùn bước, mà nó ngược lại khiến họ quyết tâm thay đổi hơn.”

Theo Tiến sĩ Nguyễn Huy Vũ, nếu theo dõi những phản ứng của người dân trên mạng thời gian qua, chắc chắn sẽ nhận ra một điều rằng người dân đang muốn một không gian tự do hơn, muốn được lắng nghe nhiều hơn, và muốn đóng góp nhiều hơn vào tiến trình thay đổi đất nước. Theo ông Vũ, tức là họ đang tham gia vào xã hội ở một mức độ nào đó để đẩy cái giới hạn khung tự do đi xa hơn.