Sự kiện thể thao quy mô lớn và rực rỡ sắc màu với sự tham dự của 12.000 người từ 11 quốc gia, cung cấp miễn phí chỗ ăn, ở và vé vào cửa, đã khép lại tại Phnom Penh hôm thứ tư (17/5). Sự kiện này cũng giúp Thủ tướng Hun Sen tỏa sáng trên trường quốc tế ngay trước cuộc bầu cử quốc gia.
Đại hội Thể thao Đông Nam Á (SEA Games) mà Campuchia đang cai lần đầu tiên này đã sử dụng một sân vận động trị giá 150 triệu đô la do Trung Quốc xây dựng và thiết kế riêng cho sự kiện này.
Và trong ngày đầu tiên của SEA Games, ông Hun Sen đã chủ trì buổi lễ khai mạc đầy công phu do các kỹ thuật viên Trung Quốc đảm trách. Quốc vương Norodom Sihamoni, vị vua của chế độ quân chủ lập hiến và nguyên thủ quốc gia của Campuchia, đã không tham dự buổi lễ này.
Điểm nhấn của sân khấu và buổi trình diễn ánh sáng là những thành tựu của Thủ tướng Hun Sen kể từ khi ông lên cầm quyền từ năm 1985. Ông được khắc họa như một người thống nhất đất nước Campuchia sau những năm đen tối vì nội chiến và sự cai trị chế độ Khmer Đỏ. Nhưng những chi phí cho sự kiện thể thao hoành tráng này cũng khiến không ít dân chúng phàn nàn vì nền kinh tế Campuchia tiếp tục tụt hậu sau đại dịch COVID.

Nhà hoạt động thanh niên Kim Chilin tự hào rằng Campuchia có thể tổ chức một sự kiện lớn trong khu vực nhưng đặt câu hỏi về quyết định để Campuchia chi trả mọi chi phí của ông Hun Sen và cách thức mà ông khai thác sự kiện này để tăng cường danh tiếng cho mình.
“Đảng cầm quyền sử dụng sự kiện này để quảng cáo cho họ và phục vụ lợi ích chính trị’ – nhà hoạt động Kim Chilin nói. “Anh không thể nói rằng đó là công lao của anh hay nó đến từ “trái tim hào hiệp” của Thủ tướng”.
“Thu hút sự chú ý của công chúng”
Campuchia đã nhận chi trả bảy triệu đô la chi phí ăn ở cho vận động viên từ các quốc gia tham dự thông qua việc cho miễn khoản phí 50 đô la/người/ngày vốn thuộc trách nhiệm chi trả của các đoàn thể thao.
Hun Sen nói rằng ông làm điều đó để thu hút thêm nhiều vận động viên đến với Đại hội – một sự kiện thể thao với 608 cuộc thi đấu ở 37 môn.
"Tôi không phản đối số tiền này nhưng thực tế là chúng ta không lấy số tiền này là để thu hút nhiều người nước ngoài đến thăm và biết về Campuchia” - ông nói trong một bài phát biểu tại Sihanoukville vào ngày 30/4/2023. "Nếu chúng ta lấy số tiền đó, chúng ta vẫn không thể trở nên giàu có” – ông nói thêm.
Khoảng 5.000 thành viên của các đoàn thể thao đã ở tại một "Làng thể thao" mới được xây dựng trong khi 2.000 người khác ở tại các khách sạn bốn sao gần sân vận động.

Ngay trước khi SEAgames bắt đầu, ngài Thủ tướng đã ra lệnh cho tất cả các kênh truyền hình Campuchia phát sóng các cuộc thi đấu.
"Hãy đánh thức tất cả các đài truyền hình! Hãy phát sóng các sự kiện SEA Games!" - ông nói. "Các đài truyền hình công và tư phải phát sóng các hoạt động của SEA Games để mang đến sự hứng khởi trong cả nước!”
Ông cũng ra lệnh miễn vé vào cửa đối với người xem trong nước và nước ngoài và cung cấp quyền truyền hình miễn phí cho báo chí Campuchia và quốc tế.
“Đây toàn là những ý tưởng điên rồ” – nhà phân tích chính trị Kim Sok từ Phần Lan nói.
Ông nói rằng khoản chi phí 7 triệu đô la cho vận động viên các nước thường là do các nước này chi trả.
“Nhưng chúng ta đã không đòi tiền họ” – ông nói. “Tôi không hiểu sao ông ấy không lấy số tiền đó? Chúng ta có thể lấy tiền và dành một nửa số đó để phát triển các môn thể thao và nửa kia làm phần thưởng cho các vận động viên của chúng ta.”

Đối với Heng Kimsour – một sinh viên đại học ở Phnom Pênh, Đại hội thể thao mang tính Olympic khu vực này là một sự kiện đầy hào hứng và là một niềm tự hào mà Campuchia đã đợi hơn 6 thập kỷ để có thể đăng cai.
“Chúng ta đã giới thiệu được với thế giới nền văn hóa và văn minh giàu có của chúng ta” – cô nói.
“Tuy nhiên, Campuchia đã chi hàng triệu đô la để tổ chức Đại hội này trong khi chúng ta vẫn còn là một quốc gia đang phát triển” – nữ sinh này nói và nhận định tiếp: “Dường như chính phủ đang cai SEA Games miễn phí để thu hút sự chú ý của công chúng và để họ quên vấn đề chính trị, bầu cử cũng như việc tư nhân hóa bất hợp pháp các nguồn tài nguyên thiên nhiên.”
Sự can dự của Trung Quốc
Ban đầu,công trình sân vận động quốc gia mới có sức chứa 60.000 người được công bố là món quà của Trung Quốc dành cho Campuchia nhưng tên của nó - "Morodok Techo" - có nghĩa là "Di sản của Hun Sen".
Ông Hun Sen thừa nhận rằng chính phủ của ông không thể đang cai Đại hội thể thao này nếu không có sự giúp đỡ của Trung Quốc và ông đã công khai cảm ơn Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong bài phát biểu của mình tại Sihanoukville.
“Các quốc gia ASEAN khác đã có thể đang cai SEA Games, tại sao Campuchia đã không làm điều này?” – ông nói.
"Tôi đã nói với các đối tác ASEAN cần hiểu rằng tôi cần tiền để xây dựng cơ sở hạ tầng, thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội và giảm nghèo. Chúng ta cần các con đường, các cây cầu, hệ thống thủy lợi, trường học, bệnh viện. Chúng ta cần tiền để xây dựng những thứ này".
Ông nói khi người Trung Quốc bắt đầu xây dựng sân vận động này vào năm 2013, ông đã yêu cầu Bộ trưởng Du lịch Thong Khon chuẩn bị cho việc đang cai Đại hội thể thao này.
Trung Quốc cũng giúp tổ chức lễ khai mạc SEA Games vào ngày 5/5. Từ cuối tháng 1/2023, một nhóm gần 100 người đã đến Campuchia để bắt đầu công tác chuẩn bị và tập dượt - đạo diễn Trung Quốc Chen Wei Tan cho Đài phát thanh quốc tế Trung Quốc biết.
Đội ngũ kỹ thuật được chia thành các nhóm đạo diễn, diễn xuất, ánh sáng, âm thanh và sáng tác âm nhạc. Đèn và màn hình LCD cũng được mang từ Trung Quốc sang - đạo diễn Chen nói.

“Chính phủ Campuchia cần sự giúp đỡ của Trung Quốc để tổ chức một buổi lễ khai mạc tuyệt vời và tạo lập một hình ảnh mới với thế giới” – ông nói và cho biết thêm: “Chúng tôi sử dụng trí tuệ và sức mạnh của mình để Campuchia và Trung Quốc có thể xây dựng ‘một Cộng đồng chung Vận mệnh’ với tiêu chuẩn và chất lượng cao”.
“Cộng đồng chung Vận mệnh” là cụm từ xuất phát từ một bài phát biểu trong năm 2017 của ông Tập Cận Bình và thường được sử dụng trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc để quảng bá sự hợp tác cùng có lợi giữa nước này với các quốc gia láng giềng.
Các bình luận viên truyền hình cũng sử dụng một khẩu hiệu khác cũng thường được đề cập nhiều trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc, đó là hai bên “cùng thắng” hay “cùng có lợi”.
Trong chương trình truyền hình về lễ khai mạc SEA Games, các xướng ngôn viên đã ca ngợi Thủ tướng Hun Sen và nói về thời gian ông nắm quyền là thời đại "Techo". "Techo" có nghĩa là uy quyền hoặc mạnh mẽ, tên gọi của một chiến binh anh hùng Khmer cổ đại, là một trong những cách gọi kính trọng về sự lãnh đạo của ông Hun Sen.
“Chính sách cùng thắng của người sáng lập và nhà lãnh đạo phi thường trong thời đại Techo đã hoàn toàn và thực sự kế thúc cuộc nội chiến, mang lại hòa bình và đoàn kết dân tộc trọn vẹn, mở đường cho một tương lai thịnh vượng, tự tin và mang lại cho tất cả và mỗi công dân Campuchia quyền hy vọng, tự do và nụ cười ấm áp” – người tường thuật chương trình khai mạc nói.
Cảm ơn chính sách “cùng thắng”!