Dòng virut Norovirus mới tạo ngộ độc thực phẩm gây lo ngại

Siêu vi khuẩn norovirus

Tải xuống - download

Một trong những virut hoành hành mạnh trong dịp này là virut Norovirus hay còn được gọi là ngộ độc thực phẩm. Năm nay, một dòng Norovirus mới đã xuất hiện khiến giới chức y tế ở nhiều nước phải quan ngại. Mời quý vị cùng Việt Hà tìm hiểu về loại virut này và cách phòng tránh, điều trị.

Norovirus và ngộ độc thực phẩm

Ngộ độc thực phẩm với các triệu chứng đi ngoài, nôn mửa là triệu chứng rất nhiều người đã trải qua. Thường người ta chỉ nghĩ đó là do ăn phải thực phẩm nhiễm bẩn mà thôi. Thực tế có một loại virut nguy hiểm gây ngộ độc thực phẩm khá phổ biến trên thế giới hiện nay, đó là Norovirus, nguyên nhân gây ra khoảng 20 triệu ca ngộ độc thực phẩm mỗi năm tại Hoa Kỳ.

Nói về nhiễm virut Norovius, Bác sĩ Aaron Hall, chuyên gia dịch tễ học thuộc Cơ quan phòng chống bệnh dịch Hoa Kỳ (CDC) cho biết:

Bs. Aaron Hall: nhiễm virut norovirus thường được nói đến với nhiều tên khác nhau như ngộ độc thực phẩm, cúm đi ngoài hoặc bị nhiễm khuẩn ruột. Tất cả đều thuộc bệnh do norovirus gây nên bởi những triệu chứng điển hình là nôn mửa, đi ngoài. Trong khoảng thời gian này trong năm, vào mùa đông, đặc biệt khi nôn mửa là triệu chứng chính, norovirus chắc chắn là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến triệu chứng đó.

Bất cứ ai cũng có thể bị nhiễm Norovirus. Có người có thể bị nhiễm Norovirus nhiều hơn một lần trong đời. Các dấu hiệu thường thấy khi bị nhiễm Norovirus là đau quặn bụng, nôn mửa, đi ngoài phân lỏng, thậm chí có sốt nhẹ.  Đây được coi là nguyên nhân chính gây ra viêm ruột dạ dạy tại Mỹ. Mỗi năm, cứ 15 người Mỹ thì có 1 người bị nhiễm Norovirus. Có khoảng 70,000 người phải nhập viện mỗi năm với 800 ca tử vong.

Tất nhiên ngộ độc thực phẩm cũng có thể đến từ một số các nguyên nhân khác bao gồm nhiễm khuẩn với các loại phổ biến như salmonella và E coli, … hoặc nhiễm vi nấm, ký sinh trùng và độc tố tự nhiên.

RFA file

Với dòng Norovirus, người ta có thể nhiễm quanh năm nhưng các tháng mùa đông là những tháng có nhiều ca bùng phát nhất. Bác sĩ Aaron Hall giải thích về nguyên nhân bùng phát này như sau:

Nhiễm virut norovirus thường được nói đến với nhiều tên khác nhau như ngộ độc thực phẩm, cúm đi ngoài hoặc bị nhiễm khuẩn ruột. Tất cả đều thuộc bệnh do norovirus gây nên bởi những triệu chứng điển hình là nôn mửa, đi ngoài

Bs. Aaron Hall

Bs. Aaron Hall: thực sự chúng ta thấy các vụ bùng phát nhiễm norovirus suốt quanh năm. Nhưng cao điểm vào giai đoạn này là vì cũng như các virut khác. Chúng ta nghĩ đến lý do là bất cứ khi nào mọi người tụ tập, thì đó là cơ hội để mọi người tiếp xúc với nhau và làm cho virut dễ lây lan nhanh chóng. Đó là lý do mà chúng ta thấy các loại virut về hô hấp như fluenza và norovirus nổi lên nhiều vào thời gian mùa đông.

Quan ngại về dòng Norovirus mới

Vào cuối tháng 1, CDC ra thông báo về sự xuất hiện của một dòng Norovirus mới gây ra phần lớn các ca bùng phát bệnh tại Mỹ từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2012. Dòng virut mới có tên Sydney được phát hiện vào tháng 3 năm 2012 ở Australia và đã bùng phát ở nhiều nước trên thế giới.

Theo số liệu thống kê của CDC, trong 4 tháng từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2012, đã có 141 trường hợp nhiễm dòng virut mới trong số 266 trường hợp nhiễm Norovirus tại Mỹ giai đoạn này.

Vậy dòng virut mới nguy hiểm đến mức độ nào? Bác sĩ Aaron Hall cho biết:

Screen capture ABCnews

Bs. Aaron Hall: vào thời điểm này chúng tôi vẫn chưa thể nói được dòng virut mới nguy hiểm đến mức nào, chúng tôi đã thấy các dòng virut Norovirus mới xuất hiện cứ vài năm một lần. Đôi khi nó làm cho bệnh nặng hơn, dấu hiệu bệnh nhiều hơn, đôi khi không như vậy.  Hiện tại chúng ta vẫn đang ở giữa mùa nên không có ước tính một cách chính xác ảnh hưởng của virut này có thể xấu đến mức nào. Chúng ta phải đợi thêm vài tuần nữa. Dựa vào kinh nghiệm trong quá khứ, chúng tôi cho rằng có khả năng sẽ có tăng các hoạt động bệnh khi một dòng virut mới xuất hiện. Đó là lý do vì sao chúng tôi ra thông báo này để mọi người biết được khả năng đó. Nhưng thực sự là bây giờ còn quá sớm để nói về ảnh hưởng thực sự của virut này so với trước

vào thời điểm này chúng tôi vẫn chưa thể nói được dòng virut mới nguy hiểm đến mức nào, chúng tôi đã thấy các dòng virut Norovirus mới xuất hiện cứ vài năm một lần. Đôi khi nó làm cho bệnh nặng hơn, dấu hiệu bệnh nhiều hơn, đôi khi không như vậy

Bs. Aaron Hall

Phần lớn các ca nhiễm Norovirus mới được báo cáo ở các nước phát triển nhưng không phải là ở các nước đang phát triển không có người nhiễm Norovirus dù không có báo cáo. Theo bác sĩ Aaron Hall thì đây có thể là do nguyên nhân thiếu hệ thống giám sát ở các nước.

Bs. Aaron Hall: chúng tôi thấy dòng virut mới xuất hiện được báo cáo ở nhiều nước trên thế giới, chủ yếu là từ các nước phát triển. Nhưng nguyên nhân chính là vì tại các nước phát triển thì có hệ thống giám sát tốt hơn. Chúng tôi không biết được chính xác điều gì đang xảy ra ở các nước đang phát triển, bởi vì hệ thống giám sát của họ hoặc không tồn tại hoặc không được làm đầy đủ.

Tại Việt Nam, số liệu thống kê 9 tháng đầu năm 2012 cho thấy cả nước đã có hơn 4,600 trường hợp bị ngộ độc thực phẩm với hơn 3,700 ca nhập viện và 28 ca tử vong. Gần 50% các ca ngộ độc thực phẩm là do vi sinh vật.

Dễ lây và không có điều trị đặc hiệu

Norovirus là loại virut có thể được tìm thấy ở khắp nơi, trong thực phẩm, đồ dùng trong nhà, quần áo. Các thực phẩm thường dễ bị nhiễm nhất là các loại salad, trái cây tươi, các loại cá có vỏ như con hàu. Tất nhiên các thực phẩm ăn sống cũng được coi là các thực phẩm có nguy cơ cao.

Norovirus có thể lây lan từ người sang người rất nhanh, bất cứ nơi nào có nhiều người ví dụ như các cơ sở chăm sóc sức khỏe dài hạn, nhà trẻ, trường học, và đặc biệt là các du thuyền. Norovirus cũng là nguyên nhân chính gây bệnh viêm ruột dạ dày ở các nhà hàng và cơ sở cung cấp đồ ăn nếu thực phẩm bị nhiễm virut.

Bệnh dễ lây đặc biệt đối với những người lớn tuổi và trẻ nhỏ. Bác sĩ Aaron Hall nói:

Bs. Aaron Hall: người nhiễm norovius rất nhiều và rất phổ biến ở khắp nơi, nên nó cũng dễ lây cho những nhóm người có nguy cơ cao như người già và trẻ nhỏ. Đây là những người dễ bị nhiễm bệnh và có thể bị tử vong.

Việc tiêu diệt virut này cũng rất khó khăn. Các nghiên cứu gần đây cho thấy các loại nước rửa tay thông thường không thể loại bỏ được virut này. Việc rửa tay xà phòng được cho là biện pháp hữu hiệu nhất hiện tại để diệt virut này nhưng không phải ai cũng đã biết cách rửa tay đúng cách

Bs. Aaron Hall

Việc tiêu diệt virut này cũng rất khó khăn. Các nghiên cứu gần đây cho thấy các loại nước rửa tay thông thường không thể loại bỏ được virut này. Việc rửa tay xà phòng được cho là biện pháp hữu hiệu nhất hiện tại để diệt virut này nhưng không phải ai cũng đã biết cách rửa tay đúng cách. 30 giây cọ rửa dưới nước nóng và xà phòng cũng chỉ loại bỏ được một phần nhỏ virut khỏi tay, đó là bao gồm cả dưới móng tay.

Người ta cũng có thể làm lây lan virut ngay trước khi họ ngã bệnh, và hai tuần sau khi họ hết các triệu chứng bệnh.

Website của CDC cho biết bát đĩa rửa bằng tay có nhiều khả năng mang virut Norovirus, một trong những nguyên nhân gây ra các ca bùng phát bệnh trên các tàu du lịch. Nguyên nhân là bởi rửa bát bằng tay thì nước khó có thể nóng như rửa bằng máy và trong thời gian dài.

Norovirus lây lan từ phân của người bệnh nên cũng có thể thấy trong quần áo mang đi giặt. Vì vậy quần áo của người bệnh cần phải được giặt bằng nước nóng và được tảy để diệt virut.

Không có một điều trị cụ thể nào với người bị nhiễm norovirus. Cách điều trị duy nhất là điều trị hỗ trợ tức là nghỉ ngơi, giữ không để bị mất nước và đợi cho bệnh qua đi. Một số người có thể phải có sự chăm sóc y tế nhất là các trường hợp bị mất nước, đôi khi phải truyền nước

Bs. Aaron Hall

Hiện cũng không có điều trị đặc hiệu cho người nhiễm Norovirus. Bác sĩ Aaron Hall cho biết:

Bs. Aaron Hall: không có một điều trị cụ thể nào với người bị nhiễm norovirus. Cách điều trị duy nhất là điều trị hỗ trợ tức là nghỉ ngơi, giữ không để bị mất nước và đợi cho bệnh qua đi. Một số người có thể phải có sự chăm sóc y tế nhất là các trường hợp bị mất nước, đôi khi phải truyền nước để thay thế cho nước đã bị mất.

Hiện tại cũng không có vaccine phòng ngừa nhiễm virut Norovirus. Hãng tin NBC hồi cuối tháng 1 trích lời bác sĩ John Treanor thuộc trường đạ học Rochester ở New York cho biết vì rất khó tiêu diệt Norovirus nên việc tìm ra vaccine cho virut này cũng rất khó khăn. Cũng giống như những virut khác, Norovirus chiếm lấy các tế bào sống và biến chúng thành các nhà máy cho virut tạo ra cái gọi là hạt virut (virion).

Mặt khác vì luôn xuất hiện các dòng Norovirus mới sau một thời gian nhất định, cũng giống như influenza, một người có thể miễn dịch với một dòng virut nhưng không phải là có thể miễn dịch với một dòng virut khác.

Tuy nhiên theo bác sĩ Aaron Hall, vào cuối năm 2011 đã xuất hiện một loại vaccine đã được thử nghiệm lâm sàng khá thành công của công ty dược phẩm Takeda. Vì vậy các nhà khoa học hy vọng trong một tương lai không xa, sẽ có vaccine giúp con người phòng nhiễm virut Norovirus.

Mặc dù vậy, vào lúc chưa có vaccine phòng bệnh, lời khuyên chính của các bác sĩ vẫn là rửa tay kỹ.

For magazine only: tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin tạm dừng tại đây. Việt Hà cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Xin quý vị chia sẻ các thông tin và câu hỏi về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa

Việt Hà thân mến tạm biệt và xin hẹn gặp lại quý vị trong chương trình thứ tư tuần tới.