Cấp trưởng được quyền bổ nhiệm cấp phó: có thể công tâm?

0:00 / 0:00

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, bà Trương Thị Mai vừa ký ban hành Quy định số 142 thí điểm giao quyền, trách nhiệm cho người đứng đầu trong công tác cán bộ. Quy định này cho phép người đứng đầu được quyền xem xét bổ nhiệm, miễn nhiệm cấp trưởng của tổ chức, cơ quan, đơn vị ở cấp hành chính do mình trực tiếp quản lý. Thời gian thí điểm là năm năm kể từ khi ban hành quy định.

Ông Lê Văn Triết, cựu Bộ trưởng Thương Mại nêu quan điểm của ông:

"Theo tôi thì cái đó là tùy từng cấp. Cấp xã, cấp phường, cấp quận huyện thì nó khác, cấp miền, cấp tỉnh thì nó khác. Từ xưa tới giờ, người trưởng thì không có quyết định bổ nhiệm người phó cho mình đâu. Nhưng người trưởng có quyền gợi ý, đề nghị người phó cho mình rồi cấp trên, cơ quan có thẩm quyền quyết định bổ nhiệm. Bây giờ cấp trưởng có quyền bổ nhiệm cấp phó thì cũng thuận tiện hơn, đỡ phải lằng nhằng đi tới đi lui, đi lên đi xuống đề nghị.

Nếu coi việc cấp trưởng có quyền bổ nhiệm cấp phó cho mình là một bước tiến thì cũng được, nhưng cũng có chuyện hiện nay người ta lợi dụng cái đó để đưa người của họ vào phe cánh của họ chứ không phải chỉ có mặt tiến bộ không đâu”.

Cũng theo Quy định 142, người đứng đầu chịu trách nhiệm về quyết định của mình kể cả khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu nếu giới thiệu cán bộ để bầu cử, bổ nhiệm thiếu công tâm, khách quan; không bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực công tác. Theo Quy định số 41-QĐ/TW ngày 3/11/2021, người đứng đầu gồm toàn bộ các chức danh, chức vụ đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo các tổ chức cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội, các hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước từ Trung ương đến cơ sở.

Nếu coi việc cấp trưởng có quyền bổ nhiệm cấp phó cho mình là một bước tiến thì cũng được, nhưng cũng có chuyện hiện nay người ta lợi dụng cái đó để đưa người của họ vào phe cánh của họ chứ không phải chỉ có mặt tiến bộ không đâu. - Ông Lê Văn Triết

Nói đến trách nhiệm của người đứng đầu, có ý kiến cho rằng chính ông Nguyễn Phú Trọng là người phải chịu trách nhiệm cao nhất khi một loạt cấp dưới của ông bị kỷ luật, phải từ chức như. Chỉ trong năm năm nhiệm kỳ Đại hội 12 có 113 cán bộ cấp cao thuộc diện trung ương quản lý bị xử lý kỷ luật. Trong đó có bốn ủy viên, nguyên ủy viên Bộ chính trị (một người bị khởi tố hình sự); 27 ủy viên, nguyên ủy viên trung ương đảng; 30 sĩ quan cấp tướng.

Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội 13 đến nay đã có hơn 100 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có hơn 20 ủy viên, nguyên ủy viên Trung ương Đảng bị kỷ luật. Bộ Chính trị khóa 13 hiện chỉ còn 13 người so với 18 người vào đầu khóa.

Năm người thôi giữ chức gồm Nguyễn Xuân Phúc - Thủ tướng Chính phủ, Phạm Bình Minh - Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Trần Tuấn Anh - Bộ trưởng Bộ Công thương, kiêm Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Võ Văn Thưởng - Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, sau là Chủ tịch nước và Vương Đình Huệ - Bí thư Thành ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội khóa XIV thành phố Hà Nội, sau là Chủ tịch Quốc hội.

Với Quy định 142, cựu trung tá quân đội Vũ Minh Trí cho rằng:

“Thực ra, cả người đứng đầu lẫn cấp phó lẫn tất cả những người nắm tất cả các vị trí khác trong tổ chức đảng, đơn vị từ cấp huyện trở lên, đều là một mớ hỗn độn xào xáo lẫn nhau thôi, chứ không phải qua sự lựa chọn của nhân dân. Thế cho nên, việc cho người đứng đầu chọn cấp phó; bộ trưởng chọn thứ trưởng thì nó cũng chỉ là ‘thay màu da trên xác chết’ chứ không có đổi mới gì cả.

Vấn đề công tác cán bộ hoặc lựa chọn quan chức chỉ thật sự thay đổi khi sự lựa chọn đấy là sự lựa chọn của nhân dân. Khi người dân có quyền thực sự tự do đề cử, bầu cử, ứng cử vào các vị trí trong cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước; có sự giám sát của nhân dân và của các cơ quan khác, thì việc đấy có thể là một bước tiến tốt. Thế nhưng, tôi nghĩ là trong tình hình của Việt Nam hiện nay nó sẽ dẫn tới tình trạng bè cánh, gia đình trị càng nặng nề hơn.”

Nói về việc cán bộ đưa người nhà vào bộ máy quản lý, Luật sư Trần Quốc Thuận từng cho rằng, tình trạng này lâu nay vẫn diễn ra bằng cách này hay cách khác. Ông nói:

“Con ông cháu cha, quen biết… chuyện đó khó tránh khỏi. Người ta không nói ra nhưng khi làm thì làm sao tránh chuyện đó được. Nên người ta chỉ mong ở Việt Nam có cuộc tranh cử trong nội bộ thôi mà dân chủ thật sự, hy vọng chuyện đó mới hạn chế được còn bây giờ hầu như bầu nhân sự cấp dưới mà cấp trên đã duyệt trước rồi. Như vậy làm sao tránh khỏi những người trong nhóm lợi ích, bà con, quen biết được. Cơ chế này làm như vậy đã quen, bây giờ muốn có gì khác thì phải có thời gian.”

Khắc phục tình trạng làm liều, tùy tiện, dùng ảnh hưởng của mình đưa người thân, người nhà, người không đủ tiêu chuẩn, điều kiện vào các vị trí lãnh đạo, quản lý không đúng quy định của đảng, tạo dư luận không tốt, bức xúc trong nhân dân, ảnh hưởng đến uy tín lãnh đạo của Đảng, từng được bà Trương Thị Mai lưu ý tại hội nghị của Ban tổ chức Trung ương tháng 9 năm 2022.

Thực ra, cả người đứng đầu lẫn cấp phó lẫn tất cả những người nắm tất cả các vị trí khác trong tổ chức đảng, đơn vị từ cấp huyện trở lên, đều là một mớ hỗn độn xào xáo lẫn nhau thôi, chứ không phải qua sự lựa chọn của nhân dân. Thế cho nên, việc cho người đứng đầu chọn cấp phó; bộ trưởng chọn thứ trưởng thì nó cũng chỉ là ‘thay màu da trên xác chết’ chứ không có đổi mới gì cả. - Ông Vũ Minh Trí

Việc xử lý những cán bộ sắp xếp người nhà không đủ uy tín, quy trình thiếu dân chủ để ‘hợp lý hóa ý đồ cá nhân’ từng được các đại biểu Đảng Cộng sản Việt Nam thống nhất từ nhiều năm trước, trong một hội nghị giao ban trực tuyến 70 điểm cầu toàn ngành Tổ chức xây dựng Đảng tháng 8 năm 2020. Theo đó, người đứng đầu các địa phương phải thực hiện đúng quy định, khách quan, chấp hành nghiêm nguyên tắc tổ chức và hoạt động, các quy chế, quy định của đảng trong quá trình giới thiệu, lựa chọn nhân sự một cách dân chủ, công khai, đúng người, đúng việc.

Chuyện cấp trên, cấp dưới thông đồng với nhau, bao che cho nhau nhưng bề mặt vẫn là “đúng quy trình” được cho là chỉ xảy ra do hiện tượng độc tài, độc đoán, không có dân chủ trong xã hội. Trong một lần trả lời phỏng vấn RFA, Tiến sĩ Nguyễn Quang A cho rằng, để giải quyết vấn đề “cả họ làm quan” thực sự không khó nhưng câu hỏi được đặt ra là các lãnh đạo có dám làm hay không mà thôi.